Afazi, genellikle bir inme ya da kafa travması sonucunda meydana gelen ve beynin dilden sorumlu alanlarının hasarlanmasından kaynaklanan bir dil bozukluğudur.

Afazinin ortaya çıkmasındaki sebepler nelerdir?

Afazi, beynin dil alanlarında ortaya çıkan hasarlardan kaynaklanmaktadır. Çoğu zaman bu hasarın nedeni inmedir. İnme, beynin bir bölgesinin kansız kalması durumunda meydana gelmektedir. Beyin hücreleri oksijen ve önemli besinleri taşıyan normal kan desteğini alamadığında ölürler. Bunun bir diğer sebebi ise kafaya alınan şiddetli darbeler, tümörler ve enfeksiyonlardır.

Afazi kimlerde görülür?

Afazi, çocuklar da dahil olmak üzere herkes de görülebilir. Ancak bu duruma genellikle orta ve ileri yaşlarda rastlanmaktadır.

Afazi tipleri nelerdir?

Akıcı afazi: Bir diğer adı Wernicke afazisidir. Beynin temporal lobunun hasarı sonucu ortaya çıkan akıcı afazi, kişilerin anlamı olmayan, gereksiz sözcükler kurmasına sebep olur. Bu hastalar genelde konuşmayı anlamakta güçlük yaşarlar ve hatalarının farkında değildirler.

Tutuk afazi: Bir diğer adı Broca afazisidir. Tutuk afazili kişilerin beyinlerindeki hasar frontal lobundadır. Bu hastalar genellikle kısa ifadelerle konuşur. Sözcük aralarında “ve”, “ama” gibi bağlaç kelimelerini kullanmayabilirler. Broca afazili kişiler başkalarının konuşmalarını anlar. Bu sebeple kendilerinin yaptığı hataların farkındadırlar ve hayal kırıklığına uğrayabilirler.

Anomik afazi: Bu evrede kişi sözcük bulmada güçlük yaşar. Zorluklar nedeniyle hasta konuşmak ve yazmak için doğru sözcükleri bulamamakla mücadele eder.

Global afazi: Bu evre afazinin en şiddetli türüdür. Kişinin sık sık felç geçirmesinin ardından görülür. Hasta, sözcükleri söylemede ve anlamada güçlük çeker. Bunun yanında okumaktan veya yazmaktan da acizdir.

Primer progresif afazi: İlerleyici bir bozukluk olan bu evrede hastalar zaman içinde konuşma, okuma, yazma ve kavrama yeteneklerini kaybederler. Primer progresif afazili insanlar konuşma dışındaki yollarla iletişime girebilirler. Öte yandan bu rahatsızlığı tedavi edebilecek bir yöntem bulunmamaktadır.

Afazi komplikasyonları nelerdir?

İletişim sosyal yaşantının önemli bir parçası olduğu için afazi, yaşam kalitesini düşürmekte ve zorluklara yol açmaktadır. Bunun yanında utanma ile depresyon gibi sorunlara da neden olmaktadır.

Afazi nasıl teşhis edilir?

Afazi'nin teşhisi için bilgisayarlı tomografi (BT) ve MR gibi görüntüleme testleri kullanılmaktadır. Bunun yanında hastanın dil kullanma becerileri değerlendirilmek üzere gözleme dayalı şu testlere tabi tutulur.

• Yaygın şekilde kullanılan nesnelerin isimleri

• Bir diyalog konuşması yapma

• Kelimeleri doğru anlayabilme ve kullanabilme

• Duyduğu veya okuduğu bir şey hakkında sorulan sorulara cevap verme

• Kelime ve cümleleri tekrar etme

• Talimatlara uyma

• Genel konularda yöneltilen “evet-hayır” ve açık uçlu sorulara cevap verme

• Bir hikâyeyi anlatma ya da ana fikrini açıklayabilme

• “Benim gevşemem gerekir” gibi bir şaka ya da bir mecazi ifadeyi açıklama

• Harfler, kelimeler ve cümleleri okuma ve yazma gibi

Afazi belirtileri nelerdir?

- Dili kavrayamama

- Anında konuşamama

- Sözcük oluşturamama

- Nesneleri isimlendirememe

- Kötü telaffuz

- Kelime uydurma

- Bir deyimi tekrarlayamama

- Deyimlerin ısrarcı tekrarlanması

- Kelimeleri, heceleri veya sözcükleri karıştırma

- Gramatik olarak doğru bir şekilde konuşamama

- Ses tonunda, vurguda ve ritimde değişiklikler

- Tamamlanmamış cümleler

- Okuyamama

- Yazamama

- Sınırlı sözel üretim

- İsimlendirmede güçlük

Afazi nasıl tedavi edilir?

Beyin hasarı hafif olan hastalarda tedaviye ihtiyaç duyulmadan dil becerileri geri kazanılabilir. Ancak, bunun için konuşma ve dil terapisi seanslarına katılmak gerekir.

Ulusal Felç Derneği'nin afazili insanlar için bazı ipuçları şunlardır:

- Mesajın anlaşılmasını sağlamak için destekler kullanılmalı

- İletişim kurmaya çalışırken sözcükler veya resimler çizilmeli

- Yavaş yavaş konuşulmalı ve sakin olunmalı