Enerjide tarihî bir değişim kapıda. Uluslararası Enerji Ajansı'nın (IEA) yayımladığı 2025 Elektrik Piyasası Yarıyıl Raporu'na göre, bu yıl küresel elektrik talebi yüzde 3,3 oranında artacak. Ancak asıl çarpıcı gelişme, kömürün elektrik üretimindeki payının neredeyse bir asır sonra ilk kez yüzde 33’ün altına düşecek olması.

Enerjide tarihî bir değişim kapıda. Uluslararası Enerji Ajansı'nın (IEA) yayımladığı 2025 Elektrik Piyasası Yarıyıl Raporu'na göre, bu yıl küresel elektrik talebi yüzde 3,3 oranında artacak. Ancak asıl çarpıcı gelişme, kömürün elektrik üretimindeki payının neredeyse bir asır sonra ilk kez yüzde 33’ün altına düşecek olması.

Sanayi üretimindeki artış, klima kullanımının yaygınlaşması, veri merkezlerinin büyümesi ve elektrifikasyon sürecinin hızlanması, talep artışının başlıca nedenleri arasında yer alıyor. Elektrik talebinin, toplam enerji talebine kıyasla 2025'te 2 kat daha hızlı artması bekleniyor.

Rapora göre, elektrik talebindeki artışın yüzde 60'ı Çin ve Hindistan kaynaklı olacak. Çin'de 2024'te yüzde 7 olan artışın, bu yıl yüzde 5'e gerilemesi beklense de 2026'da yeniden hızlanarak yüzde 5,7'ye çıkacağı tahmin ediliyor.

Hindistan'da ise geçen yıl yüzde 6 olan talep artışının bu yıl yüzde 4, 2026'da ise yüzde 6,6 olacağı öngörülüyor. ABD'de veri merkezlerinin etkisiyle 2025'te yüzde 2,3, 2026'da ise yüzde 2,2 büyüme bekleniyor. Avrupa Birliğinde (AB) ise 2025'te yüzde 1,1, 2026'da yüzde 1,5'lik kademeli toparlanma öngörülüyor.

Bu talebi karşılamak için elektrik üretiminde yenilenebilir enerji kaynaklarının payı hızla yükseliyor. Rüzgar ve güneşten elde edilen elektrik üretiminin 2024'te 4 bin teravatsaati geçtikten sonra, 2025'te 5 bin teravatsaati, 2026'da ise 6 bin teravatsaati aşacağı tahmin ediliyor. Güneş ve rüzgarın toplam üretimdeki payının, 2024'teki yüzde 15'ten 2025'te yüzde 17'ye, 2026'da ise yüzde 20'ye çıkması bekleniyor. Bu iki kaynak, 2025'teki elektrik talep artışının yüzde 90'ından fazlasını karşılayacak.

EMİSYONLAR GELECEK YIL GERİLEYECEK Yenilenebilir enerji kaynaklarındaki bu büyüme, kömürün tarihi ağırlığını azaltıyor. IEA'ya göre, bu yıl ya da en geç 2026'da yenilenebilir kaynaklardan yapılan elektrik üretimi, kömürü geçecek. Bu dönüm noktasının ardından kömürün küresel elektrik üretimindeki payı 100 yıl sonra ilk kez yüzde 33'ün altına inecek. 2024'te yüzde 1,3 artan küresel kömür üretimi, 2025'te yüzde 0,5 düşecek, 2026'da ise yüzde 1,3 daralacak.

Emisyon tarafında ise elektrik sektöründen kaynaklanan karbondioksit emisyonlarının 2025'te yatay seyretmesi, 2026'da ise yüzde 1'e yakın gerilemesi bekleniyor.

IEA, kömürün gerileyen rolü karşısında, düşük emisyonlu üretimin entegrasyonu için daha esnek şebeke altyapısı, depolama çözümleri ve uygun piyasa düzenlemeleri gerektiğini vurguluyor. Rapora göre, özellikle Almanya, Hollanda ve İspanya gibi ülkelerde artan negatif elektrik fiyatları ve yaşanan kesintiler, dönüşen elektrik sisteminde güvenilirlik ve esnekliğin önemini bir kez daha ortaya koyuyor.