Gazeteci Metin Kaan Kurtuluş, Oksijen'de "S-400’ler için son formül" başlıklı bir yazı kaleme aldı. Siper ve diğer milli hava savunma sistemleriyle geri planda kalması beklenen S-400'lerin akıbeti merak ediliyor. Yazısında, eski NATO Daimi Temsilcisi Fatih Ceylan'ın görüşlerine yer veren Kurtuluş, S-400'lere ne olacağını açıkladı. İşte o yazı...

Gazeteci Metin Kaan Kurtuluş, Oksijen'de "S-400’ler için son formül" başlıklı bir yazı kaleme aldı. Siper ve diğer milli hava savunma sistemleriyle geri planda kalması beklenen S-400'lerin akıbeti merak ediliyor. Yazısında, eski NATO Daimi Temsilcisi Fatih Ceylan'ın görüşlerine yer veren Kurtuluş, S-400'lere ne olacağını açıkladı. İşte o yazı...

Türkiye ve ABD arasındaki sorunların başında uzun süredir Rus yapımı hava savunma sistemleri S-400’ler ve Başkan Donald Trump’ın ilk döneminde bu satın alım nedeniyle uyguladığı CAATSA (ABD’nin Hasımlarıyla Yaptırımlar Yoluyla Mücadele Etme Yasası) yaptırımları var. Türkiye, bu hava savunma sistemlerini satın aldığı için 2019’da F-35 ortak üretim programından çıkarıldı. Ankara hâlâ F-35 almak istese de yaptırımlar ve S-400’ler önünde duvar gibi durmaya devam ediyor. Ancak artık bu duvarın aşılması yakın gibi duruyor.

Diplomatik kaynaklara göre uzun süre Türkiye’nin S-400’leri operasyonel hale getirmemeyi taahhüt etmesi ve Trump’ın Cumhuriyetçi kontrolündeki Kongre’den yasadaki ifadelendirmeyi “Türkiye S-400’leri operasyonel hale getirmemeli”olarak değiştirmesini talep etmesi formülü üzerinde duruldu. Geçen aylarda bu formül rafa kalktı ve Oksijen’e bilgi veren kaynaklara göre taraflar daha “kalıcı” bir çözüm üzerinde çalışmaya başladı.

Türkiye’nin eski NATO Daimi Temsilcisi Fatih Ceylan, Oksijen’e yaptığı değerlendirmede, sonunda hayata geçecek formülde Türkiye’nin 2 milyar dolardan fazlaya satın aldığı S-400’leri kalıcı olarak atıl halde tutabileceğini ve bunun doğrulanması için bir denetim mekanizması kurulabileceğini belirtti. Ceylan bu düzenlemeden sonra Trump’ın elinin rahatlayabileceğini ve Kongre’den yasadaki ifadelendirmede bir esneklik yapılmasını isteyebileceğini belirtti.

Ceylan, doğrulama mekanizmasının ya ABD ile Türkiye arasında, ya da NATO ile Türkiye arasında olabileceğini vurguladı. Emekli büyükelçi, Trump’ın çok taraflılığa olan mesafesi nedeniyle yüksek ihtimalle ABD ile Türkiye arasında bir sistem kurulacağını öngördü. Ceylan, ABD-Türkiye arasında bir denetim mekanizması kurulması durumunda S-400’lerin İncirlik Üssü’ne taşınabileceğini belirtti. Ancak ABD, nükleer başlıklarının bulunduğu bir üste Rus hava savunma sistemlerinin bulunmasına mesafeli durabilir. Ceylan’a göre çok taraflı bir çözümde ise S-400’ler bir NATO tesisine taşınabilir.

Bir diğer formül ise S-400’lerin tamamıyla Türkiye dışına çıkarılması olabilir. Örneğin geçen haftalarda Rus basınında Rusya’nın Türkiye’den hava savunma sistemlerini geri istediğine dair haberler yer almıştı. Ancak Oksijen’e konuşan diplomatik kaynaklar Türkiye’ye gelen resmi bir talep olmadığını belirtti. Ceylan, S-400’lerin Türk topraklarından çıktığı her senaryoda sorunun zaten çözüleceğini, herhangi bir formül işletilmesine gerek kalmayacağını vurguladı.

Türkiye’nin silahları 3. bir ülkeye satabilmesi için Rusya’nın onayı gerekiyor. Ancak depoda tutması Rusya’yı da öfkelendirmeyecektir. Rusya’nın eski Ankara Büyükelçisi Aleksey Erkhov 2020’de CNN Türk’e yaptığı açıklamada bu konuyla ilgili, “Sizden parayı aldım, aracı verdim. İster plaja gidin, ister patates taşıyın, isterseniz üstüne makineli tüfek monte edin savaşa katılın, onu garajda saklamak sizin doğal hakkınız” demişti.

Ceylan’ın analizine göre ABD Ankara Büyükelçisi Tom Barrack’ın “F-35 sorunu çözülecek. Çok yakında bu konuda haber alacaksınız” sözleri de formülün artık olgunlaştığına ve hayata geçirilme sürecinde olduğumuza işaret ediyor. Emekli büyükelçi artık iki başkanın da içeri verilecek mesajlara odaklanacağını belirtiyor: “Trump bunun aşılmasını kendi dış politika başarısı olarak pazarlayacak. Türkiye’de ise itibar koruma için iktidar F-35 alımını öne çıkarmaya başlayabilir.” Yani artık iş zamanlamaya kalmış olabilir. ABD, kasım ayında yeni savunma bütçesini geçirecek. Türkiye’ye F-35 satışıyla ilgili maddeler pakete dahil edilebilir.