SGK Uzmanı Murat Özdamar, vefat eden sigortalıların anne ve babalarına aylık bağlanacağına ilişkin yeniakit.com.tr okurları için bir yazı kaleme aldı. Bilindiği üzere Özdamar, Akit okurlarının yorum bölümünde sorduğu sorulara her hafta Salı günü cevap veriyor. Özdamar’ın bu haftaki yazısı şöyle:

SGK Uzmanı Murat Özdamar, vefat eden sigortalıların anne ve babalarına aylık bağlanacağına ilişkin yeniakit.com.tr okurları için bir yazı kaleme aldı. Bilindiği üzere Özdamar, Akit okurlarının yorum bölümünde sorduğu sorulara her hafta Salı günü cevap veriyor. Özdamar’ın bu haftaki yazısı şöyle:

İnsanın bu dünyadaki yolculuğu bir gün ölümle sona erecek. Ölüm bir mukadderat. Buna karşın eskilerin, “Allah kimseye evlat acısı yaşatmasın” diye anlamlı bir duası da var. Bazen insanın evladı kendisinden önce ölebiliyor, bu da bir takdiri ilahı. Allah’tan gelene başımız üzerine demek zorundayız. Bu yazımızda çocuğu vefat eden anne-babaya ölüm aylığı bağlanma şartları hakkında bilgilendirme yapmak istiyorum. Daha önceki yazılarımızda da vurguladığımız üzere, ölüm aylığı bağlanma şartları, ölenin sigortalılık statüsüne göre değişkenlik gösteriyor. Bu değişikliğe bağlı olarak ölen sigortalının anne-babasına aylık bağlanma şartlarını, ölenin sigortalılık statüsünü gözeterek izah etmenin isabet olduğunu değerlendirmekteyim. Anne-babaya Emekli Sandığı kapsamından aylık bağlanması: Ölen sigortalı, devlet memuru ise ve memuriyet başlangıcı yani 5434 sayılı Emekli Sandığına tabi sigortalılık 15.10.2008 tarihi öncesi ise sigortalılık statüsü Emekli Sandığı’dır.

Ölen sigortalının anne ve babası evli ise ve hayatta ise annesine ölüm aylığı bağlanmaz. Babasına aylık bağlanabilmesi için memur olmaması veya memur emeklisi olmaması yanında 65 yaşından büyük ise muhtaç olması, 65 yaşından küçük ise muhtaç ve çalışarak geçimini sağlamayacak derecede malul olması gerekir. Ölüm tarihinde aylık bağlama şartlarını taşımadığı için aylık bağlanmamış olan babanın daha sonra bu şartların oluşması halinde, müracaat tarihini takip eden aybaşından geçerli olmak üzere ölüm aylığı bağlanır. Muhtaçlık kararı İlçe İdare Kurulu yani kaymakamlık tarafından yazılı bir belge düzenlenmek suretiyle verilir. Muhtaçlık için aranan ölçü, gelirin net tutarının asgari ücretin altında (2025 yılı için 22.104,68 TL) bulunmasıdır. Ölen sigortalının annesinin evli olmaması yani dul olması halinde memur olmaması veya memur emeklisi olmaması ve muhtaçlık şartlarını sağlaması şartıyla ölüm aylığı bağlanır. Ölüm tarihinde bu şartları sağlamadığı için ölüm aylığı bağlanmamış annenin daha sonra eşinin ölmesi veya boşanması halinde, muhtaçlık şartını da sağlaması şartıyla SGK’ya müracaat tarihini takip eden aybaşından itibaren ölüm aylığı bağlanır.

Burada bir hususu belirtelim. 5434 sayılı Emekli Sandığına tabi sigortalının veya emeklinin ölümü halinde anne-babası sağ ise ve Emekli Sandığı kapsamında sigortalı veya emekli değilse bunların muhtaç olabileceğinden hareketle payları ayrılır. Bu halde ölenin eş ve çocuklarına eksik aylık bağlanmış olur. Hatta aktif memur ise emekli ikramiyesinin tamamı eş ve çocuklara ödenmeyip hisseleri nispetinde anne veya baba için ikramiye payı saklı tutulur. Bunların ölüm aylığına başvurması halinde, şartları sağlıyorsa ölüm aylığı bağlanır, emekli ikramiyesi ödenir. Şartları sağlamadığının tespiti halinde saklı tutulan pay, ölenin aylık bağlanmış eşi ve çocuğuna aktarılır. Ölüm aylığı şartlarını sağlamayan anne veya babanın SGK’ya feragat dilekçesi sunması ve bu dilekçeyi köy/mahalle muhtar ve azasına onaylatması halinde, saklı tutulan aylık ve ikramiye payları hemen aylık bağlanan eşe ve çocuğuna iade edilir. Anne-babaya SSK, Bağ-Kur veya 4/C sigorta kapsamından aylık bağlanması: Ölen sigortalı, devlet memuru ise ve memuriyet başlangıcı yani sigortalılık 15.10.2008 tarihi öncesi sonrası sigortalılık statüsü 4/C kapsamında olacaktır. Yine işçi olanların sigortalılık statüsü SSK kapsamında, kendi nam ve hesabına çalışanlar ile tarımda kendi nam ve hesabına çiftçilik yapanların sigorta statüsü Bağ-Kur kapsamında olacaktır.

Ölenin sigortalılık statüsü SSK, Bağ-Kur veya 4/C sigorta kapsamında ise annesine ve babasına aylık bağlanabilmesi için üç şartın sağlanmış olması gerekir. Öncelikle anne ve/veya babaya aylık bağlanabilmesi için, aldıkları bir emekli maaşının bulunmaması, yani malullük, yaşlılık yahut ölüm sigortası kapsamında emekli olmamaları gerekir. Malüllük-yaşlılık aylığı yahut dul veya yetim aylığı bulunan anne ve/veya babaya ölü aylığı bağlanamaz. Yanı sıra anne ve/veya babaya aylık bağlanabilmesi için gelirinin net asgari ücretin altında olması gerekir. Anne-baba evli ise ikisinin gelir toplamına bakılır ve gelir ortalaması alınır. Özellikle belirtelim ki anne veya babanın sigortalı çalışmasının olması ölüm aylığı almaya engel değildir. Anne ve/veya babaya aylık bağlanabilmesi için aranan son şart ise ölenin dul eşine ve çocuklarına aylık bağlandıktan sonra artan bir hissenin bulunmasıdır. Şayet en az iki çocuğa aylık bağlanırsa artan bir hisse kalmayacaktır. Anne ve/veya babanın yaşı 65’den büyük ise artan hisse bulunmasa dahi diğerlerinin hisselerinden indirim yapılarak anne ve/veya babaya aylık bağlanır. Babanın yahut annenin emekli maaşı bulunuyor ancak ortalama gelirleri de asgari ücretin altında kalıyor ise diğer iki şartın sağlanması şartıyla aylığı bulunmayana ölen çocuğu üzerinden ölüm aylığı bağlanır. Ölüm tarihinde bu üç şartı sağlayamadığı için aylık bağlanmamış olan anne ve/veya babanın daha sonra bu üç şartı sağlaması halinde, şartı sağlamasını müteakip yapacağı başvuruyu takip eden aybaşından geçerli olmak üzere aylık bağlanır. Örneğin; emekli maaşı bulunmayan ve geliri asgari ücretin altında kalan anne ve/veya babaya artan hisse bulunmadığından aylık bağlanamamış ancak daha sonra aylık alan çocuğun evlenmesi sonrası artan hisse oluşmuş ise anne-baba aylık alma hakkını elde edecektir.