Beyin sağlığını korumak için Nörologlar, Viral enfeksiyonlar Alzheimer riskini 31 kat artırıyor diyor, kritik bir rol oynadığını söylüyor.

Beyin sağlığını korumak için Nörologlar, Viral enfeksiyonlar Alzheimer riskini 31 kat artırıyor diyor, kritik bir rol oynadığını söylüyor.

Yarım milyondan fazla tıbbi kayıt üzerinde yapılan kapsamlı bir araştırma, ensefalit ve zatürre gibi şiddetli viral enfeksiyonların Alzheimer ve Parkinson gibi nörodejeneratif hastalıkların gelişme riskini belirgin şekilde yükselttiğini ortaya koymaktadır.

2023 yılında yayımlanan ve yaklaşık 500 bin tıbbi kayıt incelenerek hazırlanan geniş kapsamlı bir araştırma, ciddi viral enfeksiyonlar ile beyin hastalıkları arasında önemli bağlantılar tespit etmiştir. Araştırmacılar, bu çalışmada viral enfeksiyonlar ile nörodejeneratif durumlar arasında toplam 22 farklı ilişki bulmuşlardır.

Bu bulgular, enfeksiyöz hastalıkların uzun vadede sinir sistemine nasıl zarar verebileceğini gösteren önemli kanıtlar sunmaktadır.

Araştırmanın en dikkat çekici bulgusu, viral ensefalit adı verilen beyin iltihabı türü ile Alzheimer hastalığı arasındaki ilişkidir. Viral ensefalit tedavisi gören hastaların Alzheimer hastalığı geliştirme olasılığı, genel popülasyona kıyasla 31 kat daha yüksek bulunmuştur. Bu istatistik, her 406 viral ensefalit vakasından yaklaşık 24'ünün Alzheimer hastalığına ilerlediğini göstermektedir; bu da yüzde 6'lık bir orana karşılık gelmektedir. Bu bulgu, beyin enfeksiyonlarının nörodejeneratif hastalıkların gelişiminde ne kadar kritik bir rol oynayabileceğini açıkça ortaya koymaktadır.

Araştırmacılar, viral enfeksiyonların beyin üzerindeki etkisinin bazı durumlarda 15 yıla kadar devam edebileceğini belirtmiştir. Bu uzun süreli etki, enfeksiyonun akut döneminden çok sonra bile nörodejeneratif hastalıkların ortaya çıkabileceğini göstermektedir. Önemli bir nokta ise, virüslere maruz kalmanın koruyucu bir etki gösterdiği hiçbir örneğin bulunmamasıdır; tüm bulgular enfeksiyonların olumsuz etkilerini işaret etmektedir.

Araştırmanın kapsamı sadece viral ensefalit ile sınırlı değildir. Gribi kaptıktan sonra zatürre nedeniyle hastaneye yatırılan kişilerin Alzheimer hastalığı, demans, Parkinson hastalığı ve amiyotrofik lateral skleroz (ALS) gibi ciddi nörodejeneratif hastalıklara yakalanma riski belirgin şekilde artmıştır. Bu bulgular, solunum yolu enfeksiyonlarının bile sinir sistemine uzun vadeli hasar verebileceğini göstermektedir.

Bağırsak enfeksiyonları ve menenjit de araştırmada incelenen diğer önemli enfeksiyonlardır. Her iki enfeksiyonun da genellikle viral kaynaklı olması, virüslerin vücudun farklı bölgelerinde nörodejeneratif hastalıkları tetikleyebileceğini göstermektedir. Ayrıca zona hastalığına neden olan varisella-zoster virüsü de birkaç nörodejeneratif hastalığın gelişiminde rol oynamıştır. Bu çeşitli enfeksiyonlar arasında ortak paydanın bulunması, viral enfeksiyonların beyin sağlığı üzerindeki genel tehdidini vurgulamaktadır.

Araştırmacılar, beyin hastalıklarında rol oynayan virüslerin yaklaşık yüzde 80'inin 'nörotropik' olarak sınıflandırıldığını belirtmiştir. Nörotropik virüsler, kan-beyin bariyerini aşabilme ve doğrudan sinir sistemine ulaşabilme yeteneğine sahiptir. Bu özellik, bu virüslerin neden bu kadar etkili bir şekilde nörodejeneratif hastalıklara yol açabildiğini açıklamaktadır. Kan-beyin bariyerini geçebilen virüsler, beyin dokusunda doğrudan enfeksiyona ve iltihaplanmaya neden olabilir, bu da uzun vadeli sinir hasarına yol açabilir.

Bu mekanizma, enfeksiyonun akut döneminden çok sonra bile hastalık belirtilerinin ortaya çıkabileceğini açıklamaya yardımcı olmaktadır. Virüsler beyin dokusunda kalıcı hasar oluşturabilir veya kronik iltihaplanmayı tetikleyebilir, bu da yıllar sonra nörodejeneratif hastalıkların gelişmesine katkıda bulunabilir.

Araştırmacılar, mevcut aşıların bu virüslerin bazıları için kullanılabilir olduğunu vurgulamıştır. Grip, zona (varisella-zoster) ve zatürre aşıları, bu araştırmada tespit edilen viral enfeksiyonların başında gelmektedir. Aşılar tüm hastalık vakalarını tamamen önleyemese de, hastaneye yatış oranlarını önemli ölçüde azalttığı bilimsel olarak kanıtlanmıştır. Bu bulgular, düzenli aşılamanın nörodejeneratif hastalık geliştirme riskinin bir kısmını azaltabileceğini güçlü bir şekilde desteklemektedir.

Araştırmacılar, bu kanıtların aşılamanın sadece akut enfeksiyonları değil, aynı zamanda uzun vadeli nörolojik komplikasyonları da önleyebileceğini gösterdiğini belirtmiştir. Bu perspektif, aşılamanın halk sağlığı açısından önemini yeniden tanımlamaktadır ve enfeksiyöz hastalıkların önlenmesinin beyin sağlığını korumada ne kadar kritik olduğunu ortaya koymaktadır.

Nörodejeneratif bozukluklar, çok az etkili tedavinin bulunduğu ve birçok bilinmeyen risk faktörünün yer aldığı karmaşık bir hastalıklar koleksiyonudur. Ortak yazar Andrew Singleton, bir nörogenetikçi ve Alzheimer araştırmacısı olup Alzheimer ve İlgili Demanslar Merkezi'nin direktörüdür. Singleton, bu araştırmanın sonuçlarının sinir sistemindeki viral enfeksiyonların ve ilgili iltihabın bu tür bozukluklar için yaygın ve muhtemelen önlenebilir risk faktörleri olabileceği fikrini desteklediğini belirtmiştir.

Sonuç olarak, bu kapsamlı araştırma, viral enfeksiyonlar ile nörodejeneratif hastalıklar arasında güçlü bağlantılar ortaya koymaktadır. Bulgular, enfeksiyöz hastalıkların sadece akut dönemde değil, uzun vadede de sinir sistemine ciddi hasar verebileceğini göstermektedir. Bu bilgiler, halk sağlığı politikaları ve bireysel sağlık kararları açısından önemli çıkarımlar sunmaktadır. Aşılamanın ve enfeksiyöz hastalıkların önlenmesinin, beyin sağlığını korumada ne kadar kritik olduğu, bu araştırmanın en değerli mesajıdır.