Her ne kadar günlük tıp pratiğine hak ettiği kadar değer verilmeyen bir husus olsa da, yaşanılan mekan kişinin sağlığında epeyce etkilidir. Tabiattan kopuk yapılarıyla modern şehirler sağlık hizmetleri açısından birçok imkan barındırmanın yanı sıra bir dizi sağlık sorununu da beraberinde getirir.

Her ne kadar günlük tıp pratiğine hak ettiği kadar değer verilmeyen bir husus olsa da, yaşanılan mekan kişinin sağlığında epeyce etkilidir. Tabiattan kopuk yapılarıyla modern şehirler sağlık hizmetleri açısından birçok imkan barındırmanın yanı sıra bir dizi sağlık sorununu da beraberinde getirir.

Modern anlamda şehir parklarının tanımı Amerika'nın ilk peyzaj mimarı Frederick Law Olmsted tarafından 19.yüzyılın sonlarında yapılmıştır.

Parklar şehir halkının zihninde oluşan yapaylığı alı götüren ve unutturan doğal elemanlar ve kompozisyonlar içerir. Bugün şehir parkları denildiğinde çoğunlukla bitkiler ve su kaynaklardan oluşan, kamununn kullanımına açık, sınırları belli açık alanlar kastedilmektedir.

New York şehrinin sembolü olan Central Park, ilk modern şehir parklarından kabul edilir. Central Park'ın mimarı ve peyzaj mimarisinin öncü ismi Olmsted; parkların sağlığı geliştirdiğine, hatta ömrü uzattığına inanmıştır.

Şehrin Sağlık Sorunları ve Parkların Etkileri; 1.Psikolojik Etkiler: Şehrin insanları mecbur ettiği yaşam tarzı; aşırı kalabalık, çevre kirliliği, yaygın şiddet olayları ve sosyal desteğin azalması gibi birçok stres faktörünü barındırmaktadır. Geçim şartlarının zorlaşması ise özellikle düşük sosyo-ekonomik kesimdeki insanlarda ruhsal hastalıklarla sonuçlanabilmektedir.

Geniş kesitsel araştırmalar şehirlerde parklar gibi yeşil alanlara yakın yaşamanın daha stressiz olmakla ilişkili olduğunu göstermiştir. 2013 yılında yapılmış bir araştırmada, evlerinin çevresinde daha fazla yeşil alan bulunan insanların kişisel sıkıtılarıyla baş edebilme becerilerinin diğerlerine göre daha yüksek olduğu; yine 2010'da yapılan bir meta-analizin sonucunda da sentetik ortamlar yerine doğal ortamlarda yürüyen insanların öfke, yorgunluk ve depresif düşünce ve duygularında azalma olduğu tespit edilmiştir.

2.Çocuk Gelişimine Etkileri: Şehir parkları yetişkinler için aktivite ve dinlenme mekanı olmakla birlikte çocuklar için de oyun anlamı taşımaktadır. Oyunlarla kas koordinasyonu gelişir ve insanlar arası ilişkiler öğrenilir. Risk alma, keşif, yaratıcılık, öğrenme, kontrol, kendini tanıma, merak hissinin gelişmesi gibi deneyimlerle çocukların bilişsel bakımından gelişimleri için eşsiz imkan sunmaktadır.

3.Trafik Kazalarına Azaltıcı Etkileri: Yaya ve taşıtları ayırdığından parklar ve yürüyüş yollarının trafik kazalarını azaltıcı etkisi de bulunmaktadır. Hollanda ve Almanya gibi yaya ve bisiklet yollarının motorlu araçlardan daha çok ayrıldığı ülkelerde kaza oranlarının daha düşük olduğu görülmektedir.

4.Temizlik: Su birikintileri, bataklık gibi alanlar bulaşıcı hastalık vektörleri ve mikropları için ortam hazırlayacağından risk oluşturmaktadır. Bunun için gerekli altyapı çalışmları yapılmalıdır. Çöp kutularının yeterliliği ve park bakımının sürekliliğide önemlidir. Hava kalitesi açısından parkların beklenen faydayı sağlayabilmesi için hava akımının iyi olduğu ve kirleticilerden uzak bir yerde konumlanmış olması gereklidir. Oyun aletlerinde ve park mobilyalarında sağlığa zararlı unsurlar bulunmamalıdır.

5.Çevre Sağlığına Etkileri: Hava kirliliği, gürültü, kimyasallar, su kirliliği, doğal alanların tahribatı, şehitr hayatının getirdiği yaşam tarzı değişiklikleriyle birleşerek obezite, diyabet, kordiyovasküler hastalılklar, sinir sistemi hastalıkalrı, kanser gibi rahatsızlıkların görülme sıklıklarını arttırır.

Ağaçların hava kirleticilerini temizleyici etkisi bilinmektedir. Şehir parklarının havayı serinletmesinin de insan sağlığına ciddi etkileri olmakatadır. Özellikle yaz aylarında ölümlere sebep olabilen sıcak hava dalgalarının etkisi altındayken parklardaki gölgelikler şehir sakinlerini rahatlatmaktadır. Ağaç yaprakları ultraviyole ışınları %95'lere kadar emerek insanlar için bir kalkan vazifesi görmektedir.

Şehir parkları özellikle sağlık faydaları gözetilerek tasarlanmalı, inşa edilmeli ve idame ettirilmelidir. Bu konuda dünyada oluşan birikiminden faydalanılmalıdır. Mevcutlardan faydalanılarak ülkemize özgü değerlendirme araçları geliştirilmelidir ve izleme-değerlendirme rutin bir süreç olarak uygulanmalıdır.