Türkiye'nin insansız hava araçları tarihi İHA X1-Şahit ile başlıyor. Türkiye'nin ilk İHA'sı olan X1-Şahit projesi akıl dışı engellemelere maruz kalarak çöpe atılıyor.

Türkiye'nin insansız hava araçları tarihi İHA X1-Şahit ile başlıyor. Türkiye'nin ilk İHA'sı olan X1-Şahit projesi akıl dışı engellemelere maruz kalarak çöpe atılıyor.

Teknolojideki hızlı gelişmeler sayesinde, askeri teknoloji de bundan etkilenmiştir. Günümüzde insansız sistemler savaş alanlarında daha yaygın olarak kullanılmaya başlanmıştır. İHA teknolojisinin askeri anlamda gelişimi de aslında askeri teknolojinin bu gelişiminin yansımasıdır.

Özellikle insansız sistemlerin terörle mücadelede başarı şansını artıracağı düşünülmektedir. Türkiye’de İHA teknolojisinin gelişimi askeri amaçlar doğrultusunda gerçekleşmiştir. TSK’da kullanılan ilk İHA, 1989 yılında kullanılmaya başlayan Meggitt firması tarafından üretilmiş olan, Banshee sistemidir.

Türkiye'nin İHA ve SİHA geliştirmedeki başarısı nasıl oldu? Elbette, kolay olmadı. Türkiye, İHA ve SİHA geliştirme sürecinde birçok zorlukla ve kısıtlamalarla karşılaştı.

1990 yılının başlarında Türk Havacılık ve Uzay Sanayi Şirketi (TUSAŞ), ülkemizin ilk yerli İHA’sı olacak ‘X-1 Şahit’ adlı İHA çalışmaları için düğmeye bastı.

2 sene sonra 2 adet prototip tasarlandı ancak bürokratik engellerle tüm projeler engellendi. Tasarlanan yerli İHA'lar hiçbir zaman geliştirilmeye ve seri üretime geçemedi.

Bu teknolojilerin Türkiye'de geliştirilmesi yerine dışarıdan satın alınmasına karar verilmişti. Tıpkı yerli otomobilin, yerli uçağın, yerli tankın karşısına çıkıldığı gibi.

Nuri Demirdağ’ın uçak fabrikasına ‘dışırıdan almak daha iyi’ deyip kilit vuran zihniyet, yerli İHA X-1 Şahit'e de geçit vermemişti.

1993 yılında Almanya tarafından 5 adet İHA Türkiye’ye hibe edilmiştir. Fakat yaşanan bazı sebeplerden dolayı İHA’lar envanterden çıkarılmıştır. 1994 yılında Türkiye ABD’den İHA ithal etmiş ve bu İHA’lar 1994-1998 döneminde aktif görevde kullanılmışlardır. TSK’nın ihtiyacı olan İHA’ların ithal edilmesine paralel olarak, yerli İHA üretebilmek için adımlar atılmaya başlanmıştır.

Bu sebeple Türk Havacılık ve Uzay Sanayii tarafından Turna-Keklik, Pelikan-Martı, Öncü, Şimşek, ANKA ve Aksungur insansız hava araçları üretilmiştir.

İHA Sistemleri yerli olarak üretmeyi hedefleyen Türkiye, ihtiyaçlar doğrultusunda, 2005 yılında İsrail’den bir adet İHA kiralamıştır. 2007 yılında üç adet daha kiralanmasına rağmen, bu İHA’lardan istenen verim alınamamıştır. Buna rağmen, Türkiye 2008 yılında on adet İHA satın almıştır. Teknik özellikler açısından ABD menşeili İHA, İsrail İHA’sına göre daha gelişmiştir. Fakat İsrail'in Aselsan tarafından geliştirilen Aselflir 300T’yi (Elektrooptik keşif, gözetleme ve hedefleme sistemi) İHA’lara entegre etmeyi kabul etmesi, Türkiye'nin İsrail İHA’larını tercih etmesinde önemli bir etmen olmuştur.

Sonraki dönemlerde İsrail ile yaşanan Mavi Marmara olayı ile birlikte Türkiye, İHA konusunda yerli ve milli kaynaklara yönelmeye başlamıştır. İsrail ile İHA konusundaki ilişkiler sürerken, 2007 yılında Baykar tarafından üretilen Bayraktar Mini İHA, TSK envanterine girmiştir. Bu İHA 2012 yılında Katar’a ihraç edilerek, ihracatı gerçekleştirilen ilk yerli İHA olmuştur. Daha sonrasında Baykar tarafından, Malazgirt , Bayraktar TB2 üretilmiştir. Buna ek olarak, Bayraktar Akıncı ve Bayraktar DİHA’nın üretim ve geliştirme süreçleri devam etmektedir. Özellikle Bayraktar TB2’ler, 2015 yılında silah sistemleri ile donatılmışlar ve Türkiye’nin gerçekleştirmiş olduğu Fırat Kalkanı, Zeytin Dalı , Barış Pınarı ve Bahar Kalkanı harekâtlarında etkin şekilde kullanılmışlardır. Bu sayılanlar dışında, Türkiye’de yerli firmalarca üretilmiş olan birçok İHA/ SİHA’lar bulunmaktadır.