İran'da 14. Dönem Cumhurbaşkanlığı Seçimleri için oy verme işlemi dün sabah saatlerinde başladı. Adaylardan hiçbiri yüzde 50'yi geçemeyince en çok oy alan reformist Pezeşkiyan ile muhafazakar Said Celili, ikinci tura kaldı.

İran'da 14. Dönem Cumhurbaşkanlığı Seçimleri için oy verme işlemi dün sabah saatlerinde başladı. Adaylardan hiçbiri yüzde 50'yi geçemeyince en çok oy alan reformist Pezeşkiyan ile muhafazakar Said Celili, ikinci tura kaldı.

İran'da halk, 28 Haziran sabah saatlerinde ülkenin 9. Cumhurbaşkanını seçmek üzere sandıklara gitti. 3 KEZ UZATILDI! OY VERME İŞLEMİ 24.00'DA SONA ERDİ İran'da 14'üncü Cumhurbaşkanlığı Seçimleri için ülke genelinde 18 saat süren oy kullanma süreci resmen sona erdi. İran İçişleri Bakanlığı Seçim Merkezi Sözcüsü Muhsin İslami, yerel saatle 08.00'de başlayan ve 18.00'de sona ermesi gerekirken üç defa uzatılan oy kullanma süresinin 24.00'te sona erdiğini duyurdu. İslami, 24.00 itibarıyla seçim merkezlerinin kapılarının kapatıldığını ve yalnızca içeride kalanların oy vermeye devam edeceğini söyledi.

OY SAYIMI BAŞLADI İranlı yetkili, sandıkların açılarak oy sayımına başlanacağını duyurdu. Cumhurbaşkanı seçiminde oy verme süresi önce 20.00'ye sonra 22.00'ye daha sonra 24.00'e kadar uzatılırken toplamda 18 saat sürdü.

SEÇİMLER İKİNCİ TURA KALDI Adaylardan hiçbiri yüzde 50'yi geçemeyince en çok oy alan reformist Pezeşkiyan ile muhafazakar Said Celili, ikinci tura kaldı. İŞTE İLK SONUÇLAR Son elde edilen sonuçlara göre; İran'da 14'üncü Dönem Cumhurbaşkanlığı Seçimlerinde Mesud Pezeşkiyan, yüzde 42,3 ile yarışı ilk sırada götürürken onu yüzde 39,5 ile Said Celili takip ediyor. Muhammed Bakır Kalibaf, yüzde 13,4 oyla üçüncü, Mustafa Purmuhammedi yüzde 0.8 ile dördüncü sırada yer alıyor.

İran İçişleri Bakanlığı Seçim Merkezi Sözcüsü Muhsin İslami, gece yarısı sandıkların açılmasından bu yana 14 milyon 70 bin 642 oyun sayıldığını açıkladı. Seçimde yarışan adayların kampanya süreci seçimden 24 saat önce sona erdiği için dün sabah 08.00 itibarıyla her türlü propaganda faaliyeti yasaklandı. İran'da cumhurbaşkanı 4 yıl süreyle görev yapıyor ve en fazla 2 defa üst üste seçilebiliyor. Adayların ilk turda seçilebilmesi için yüzde 50+1 oy alması gerekiyor.

YETERLİ OY ALINMAZSA SEÇİMLER 2. TURA KALACAK İlk turda yüzde 50+1'in üzerine çıkan aday olmaması halinde en fazla oyu alan 2 aday ikinci tura kalacak ve 5 Temmuz'da yapılacak ikinci turda kazanan isim ülkenin 9. Cumhurbaşkanı olacak. Seçimde yarışan adayların kampanya süreci seçimden 24 saat önce sona erdiği için dün sabah 08.00 itibarıyla her türlü propaganda faaliyeti yasaklandı. İran'da cumhurbaşkanı 4 yıl süreyle görev yapıyor ve en fazla 2 defa üst üste seçilebiliyor. Adayların ilk turda seçilebilmesi için yüzde 50+1 oy alması gerekiyor. İlk turda yüzde 50+1'in üzerine çıkan aday olmaması halinde en fazla oyu alan 2 aday ikinci tura kalacak ve 5 Temmuz'da yapılacak ikinci turda kazanan isim ülkenin 9. Cumhurbaşkanı olacak. Seçimlerde reformist aday Mesud Pezeşkiyan, muhafazakar adaylar Meclis Başkanı Muhammed Bakır Kalibaf, eski Ulusal Güvenlik Yüksek Konseyi Genel Sekreteri Said Celili ve eski İçişleri Bakanı Mustafa Purmuhammedi yarışıyor.

SEÇİMDE YAKLAŞIK 62 MİLYON KİŞİ OY KULLANIYOR Yaklaşık 88 milyon nüfusa sahip İran'da, yaklaşık 62 milyon seçmen, 59 binden fazla merkezde kurulan sandıklarda oy kullanacak. Mevcut seçim kanununa göre, seçmenlerin oy verme tarihinde 18 yaşını doldurmuş olmaları gerekiyor. Buna göre, 29 Haziran 2006 ve öncesinde doğanlar, oy kullanma hakkına sahip. Oy kullanma işlemi bugün yerel saatle 08.00'de başladı ve 18.00'de sona erecek. Bu süre ihtiyaç halinde İçişleri Bakanlığına bağlı Seçim Merkezinin kararıyla birkaç saat daha uzatılabilir.

HAMANEY OYUNU KULLANDI İran lideri Ayetullah Ali Hamaney, oyunu Tahran'da kabullerini gerçekleştirdiği İmam Humeyni Hüseyniyesi'ndeki salonda kurulan sandıkta kullandı. Oyunu kullandıktan sonra basın mensuplarına açıklama yapan Hamaney, konuşmasına 19 Mayıs'ta helikopter kazasında hayatını kaybeden Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi ve ve diğer yetkilileri anarak başladı. Seçim günlerinin İranlılar için "mutluluk ve sevinç günü" olduğunu söyleyen Hamaney, kararsız seçmeni sandığa çağırarak, "İslam Cumhuriyeti'nin devamlılığı, istikrarı, izzeti ve dünyadaki itibarı, halkın varlığına bağlıdır. Bu nedenle değerli halkımıza oy vermeyi ciddiye almalarını ve bu önemli siyasi sınava katılmalarını tavsiye ediyoruz." dedi.

Hamaney, "İnşallah bu ülke için en iyi ve en faydalı tercih seçilir, önümüzdeki yıllar Allah'ın izniyle güzel ve hayırlı yıllar olur ve insanlar tercihlerinden memnun olur." ifadelerini kullandı. Eski İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani de oyunu Tahran'da kullandı.

TÜRKİYE'DE YAŞAYAN İRANLILAR OYLARINI KULLANIYOR Oy kullanma işlemi, İran İslam Cumhuriyeti'nin yanı sıra, yurt dışında bulunan İranlılar da oylarını belirlenen sandıklarda kullanıyor. Türkiye'de yaşayan İranlılar da, Ankara, İstanbul, İzmir, Antalya, Erzurum, Trabzon ve Van'da kurulan 8 ayrı sandıkta oy kullanıyor. 2 ADAY SEÇİME SAATLER KALA ÇEKİLDİ Anayasayı Koruyucular Konseyinin adaylıklarını onayladığı 6 isimden muhafazakar adaylar Tahran Belediye Başkanı Ali Rıza Zakani ve Emir Hüseyin Kadızadehaşimi, "muhafazakar kanatta birliği sağlamak için" seçime saatler kala adaylıktan çekildi.

ADAYLAR, HALKA EKONOMİ KONUSUNDA VAATLER SUNDU İran'da halkın en önemli gündemi ekonomi olduğu gibi adaylar da münazaralarda ve seçim kampayanlarında ekonomiyi önceleyen vaatler verdi. Reformistlerin tek adayı Pezeşkiyan ile ılımlı muhafazakar Mustafa Purmuhammedi, kampanyalarında ekonomik sorunlarda yaptırımların ve bundan kaynaklı olarak dünya ile etkileşim eksikliğinin olumsuz etkilerini dile getirdi. Diğer muhafazakar adaylar Said Celili, Emir Hüseyin Kadızadehaşimi ve Ali Rıza Zakani, ekonominin dış gelişmelere bağlı olmaması gerektiğini ifade etti. Meclis Başkanı muhafazakar aday Muhammed Bakır Kalibaf ise bu üçlüden daha itidalli görüşleri savunurken yaptırımların etkisi olduğunu, göreve gelmesi halinde yaptırımların kaldırılmasına odaklanacağını ve yaptırımların "adım adım" kaldırılmasının önemini vurguladı.

İNTERNET YASAKLARI VE ZORUNLU BAŞÖRTÜSÜ UYGULAMASINA DAİR SÖYLEMLER Adayların kampanyalarında, ülkedeki hassas ve kronik meselelerden internet yasakları, zorunlu başörtüsü uygulaması ve etnik ve mezhebi ayrımcılık konuları da gündeme geldi. Bu konularda ise özellikle reformist aday Pezeşkiyan, mevcut hükümete ciddi eleştirilerde bulundu. Pezeşkiyan, cumhurbaşkanı olması halinde internet yasaklarının büyük kısmını kaldıracağını, başörtüsü konusunda kadınlara baskıyı sona erdireceğini ve hükümeti etnik ve mezhebi ayrımcılıktan arındıracağını belirtti.

KALİBAF, DİĞER MUHAFAZAKARLARA GÖRE AÇILIMI SAVUNAN SÖYLEMLER GELİŞTİRDİ Pezeşkiyan, Purmuhammedi ve Kalibaf, seçim kampanyalarında ve münazaralarda açılımı savunan söylemler geliştirirken Celili ile seçim yarışından muhafazakarlar lehine çekilen Zakani ve Kadızadehaşimi ise daha çok mevcut durumu sürdürme niyetinde olduklarını belirtti. Adayların bir kısmının ve hususen Pezeşkiyan'ın danışmanı eski Dışişleri Bakanı Muhammed Cevad Zarif'in nükleer müzakereler gibi hassas konularda Reisi hükümetini eleştirmesi ve muhafazakarlara göre, "Batı'ya teslimiyetçi" yaklaşım sergilemesi sonrasında İran lideri Ali Hamaney'in, bu konudaki uyarı niteliğindeki açıklamaları dikkatleri çekti.

KALİBAF VE CELİLİ ARASINDA SON SAATLERDE UZLAŞMA OLMAZSA SEÇİM İKİNCİ TURA KALABİLİR Ülkede hava, seçimin Kalibaf-Pezeşkiyan veya Celili-Pezeşkiyan rekabetine sahne olacağı yönünde esiyor ancak Pezeşkiyan'ın seçimi kazanması için gerekli olan küskün seçmenin sandığa çekilmesi konusunda halk arasında yeteri kadar büyük bir heyecan oluşturup oluşturmadığı da halen soru işareti. Tahran'da İranlıların önemli bir kısmı halen oy vermeyeceğini belirtiyor.

PEZEŞKİYAN, SON ANKETTE ÖNE ÇIKTI Muhafazakarlar hala seçime tek adayla girme konusunda anlaşmaya varamadı. Celili ile Kalibaf ayrı olarak devam etmeyi tercih ederse Pezeşkiyan'ın ilk turda olmasa da ikinci turda seçimi kazanma ihtimali az değil. Öte yandan ülkede yapılan anketlerde, farklı sonuçlar ortaya çıkıyor. Daha önce Kalibaf önde görünürken şu anda bazı anketlerde Celili bazılarında ise Pezeşkiyan öne çıkıyor. Son olarak İranlı Öğrenciler Anket Ajansı (ISPA) tarafından 26 Haziran'da ülke genelinde yüz yüze gerçekleştirilen kamuoyu yoklamasında, yarışın ilk sırasında yüzde 33,1 ile Pezeşkiyan, ikinci sırasında yüzde 28,8 ile Celili yer alırken diğer muhafazakar aday Muhammed Bakır Kalibaf ise yüzde 19,1 ile üçüncü sırayı aldı. Anketlere göre, Pezeşkiyan'ın Türk, Kürt ve Beluç vatandaşların yoğun olduğu bölgelerde diğer adaylara göre yüksek oy oranına sahip olduğu görülüyor.