Çin'in güneyinde yer alan bir tepenin derinliklerinde, dünyanın en büyük şeffaf küresel dedektörü inşa edildi. Bu devasa yapı, hayalet parçacıklar olarak bilinen nötrinoları tespit etmeyi hedefleyen Jiangmen Yeraltı Nötrino Gözlemevi'nin (JUNO) önemli bir aşamasını temsil ediyor.

Çin'in güneyinde yer alan bir tepenin derinliklerinde, dünyanın en büyük şeffaf küresel dedektörü inşa edildi. Bu devasa yapı, hayalet parçacıklar olarak bilinen nötrinoları tespit etmeyi hedefleyen Jiangmen Yeraltı Nötrino Gözlemevi'nin (JUNO) önemli bir aşamasını temsil ediyor.

Nötrinolar, evrenin gizemlerini çözmede kritik bir öneme sahip, son derece zor tespit edilen parçacıklardır. Bu parçacıklar, "hayalet parçacıklar" olarak adlandırılmalarının sebebi, neredeyse hiç etkileşimde bulunmamalarıdır. Nötrinolar, sıradan maddeyle nadiren karşılaştıkları için, vücutlarımızdan, binalardan ya da Dünya'nın içinden geçerken hissedilmeden yol alabiliyorlar. JUNO'nun baş bilim insanı Wang Yifang, "Nötrinoları inceleyerek, evrenin neden bugünkü şekline geldiğini ve gelecekte ne olacağını anlayabiliriz" ifadelerini kullandı.

JUNO dedektörü, 35.4 metre çapında ve 12 kat yüksekliğinde akrilik bir küre olarak tasarlandı ve yerin 700 metre altında konumlandırıldı. Bu derinlik, kozmik ışınlardan gelebilecek parazitlerden korunmak amacıyla seçildi. Dedektör, 600 ton ağırlığındadır ve içi, nötrinoları tespit ettiğinde "parlama" yapabilen 20.000 ton sıvı ile doldurulacaktır. Küredeki sıvının şeffaflığını sağlamak için toplam toz miktarının 0.008 gramı geçmemesi gerekiyor. Ayrıca, küreyi çevreleyen su tankı, kozmik ışınlar ve radyoaktif arka planı korumak için 35.000 ton ultra saf su ile doldurulacak.

Nötrinolar, elektriksel olarak nötr olup neredeyse ışık hızında hareket eden parçacıklardır ve Büyük Patlama'dan bu yana evrenin dört bir yanında bulunmaktadır. Yıldızlardaki nükleer reaksiyonlar, süpernova patlamaları, nükleer reaktörlerin çalışması ve radyoaktif bozunmalar gibi olaylar, nötrinoların oluşumuna sebep olmaktadır.

JUNO'nun ana hedeflerinden biri, nötrino kütle hiyerarşisini anlamak ve bu bilgi ile evrenin gelişimi hakkında değerli ipuçları elde etmektir. Gözlemevi ayrıca, süpernova nötrinoları, atmosferik nötrinolar ve Güneş nötrinoları gibi diğer fenomenleri de incelemeyi planlıyor.

JUNO projesi, 2015 yılında Çin Bilimler Akademisi (CAS) ve Guangdong hükümeti tarafından hayata geçirildi. Gözlemevinin tam kapasiteyle faaliyete geçmesi 2025 yılı Ağustos ayını bulacak. Tamamlandığında, JUNO'nun her gün yaklaşık 40 reaktör nötrinosu, birkaç atmosferik nötrino, bir jeonötrino ve binlerce Güneş nötrinosu tespit etmesi bekleniyor.

Altı yıllık veri toplama sürecinde yaklaşık 100.000 nötrino tespit edilmesi öngörülüyor. JUNO'nun en az 30 yıl boyunca çalışması planlanıyor. Fransa, İtalya, Rusya, Almanya ve Belçika gibi 17 ülke ve 74 kurumdan 700'den fazla bilim insanı, JUNO projesinde yer alıyor.