Hüseyin Acarlar    yeniakit.com.tr 

Herkesin bir birbirinden farklı İslam anlayışı var. Peki, ama neden? Bu sorunun cevabını arıyorsanız Süleyman Uludağ’ın ‘İslam Düşüncesinin Yapısı’ kitabı özetin özeti niteliğinde tamda bu soruyu cevaplandırıyor. Oldukça seyyal ve derin o derece geniş İslam düşüncesini kendi dar idrakimize ve sınırlı bilgilerimize sığdırma yerine, onu bütün azameti ve vüsatiyle kavramaya niyetli ilim sevdalılarına aspirin görevi gören bir kitap. Özeti yapılamayacak kadar özet bir kitap.

“Hafıza olmazsa düşünmenin, muhakeme olmazsa hafızanın, his olmazsa yaşamanın önemi yoktur” ifadesi arka kapaktaki tanıtımın aforizması. İslam düşüncesinde nas ve nakil, bir insandaki hafızaya, akıl ve istidlal, muhakemeye; ilham ve sezgi, hisse benzetilebilir. 14 asır gibi uzun bir zaman dilimi, geniş bir coğrafya ve farklı dinî-kültürel unsurları içinde teşkil eden İslâm düşüncesi birbirini tamamlayan farklı ekollere, meşreplere de kaynaklık etti. Bu eserde dört büyük ekol merkezinde İslâm düşüncesinin bütün boyutları karşılaştırmalı olarak ele alınıyor. Kitabın müellifi ömrünü İslami ilme adamış Prof. Dr. Süleyman Uludağ. Onu önemli kılan sadece bu kitabı değil. Süleyman Uludağ Hocanın hakkıyla bilinmesi diğer eserlerini bilmekle anlaşılacaktır. Öğrencilerinden Mustafa Kara’nın hazırladığı Süleyman Uludağ Kitabı(2008) ise, onun hayatı, yetişmesi, düşünsel eğilimleri, Müslümanların düşünce dünyasına bakışı gibi pek çok hususu ele alması bakımından oldukça değerli bir çalışma. Bazı alıntılar yapmadan Süleyman Uludağ’ın Ömer Nasuhi Bilmen, Hilmi Ziya Ülken, Muhammed Hamidullah’a talebelik yaptığını not düşelim. Mustafa Kara’nın tanıtımından;

“O, ülkemizde din eğitim ve öğretiminin yapıl(a)madığı yılların tam ortasında 1937’de Amasya’nın Akyazı köyünde doğdu. Uzun yıllar ziraat ve hayvancılıkla meşgul oldu. Askerliğinin yaklaştığı yıllarda kardeşinin nüfus cüzdanıyla Çorum İmam Hatip Okuluna girdi. Kaybolan yılları telafi etmek istercesine büyük bir aşkla kitaplarda ‚fânî‛ oldu. Tasavvufî terimlerle ifade etmek gerekirse ona üveysî‛ demek gerekir. Yani o kendi kendini yetiştirdi. Büyük oranda kendi kendinin muallimi oldu.”

“Okumaya, konuşmaya, yazmaya, tercüme etmeye devam etti. Bazen Arapçadan bazen Farsçadan İslam medeniyetinin temel eserleriyle Türk okuyucu-sunu buluşturmak istedi. Bazı Osmanlı klasiklerinin aynen basılmasına yardımcı olurken bir kısmını yeni harflere aktardı. Tasavvuf kültürü ile ilgili araştırma ve incelemeler yapan ve yapacak olan ‘halife’lerin yetişmesine himmet etti, bir kısmına ‘hırka‛ giydirdi; bir kısmını eserleriyle besledi, büyüttü. İşte üniversitelerde Tasavvuf tarihi ile ilgili konuların ‚üçler‛ ‚yediler‛ ve ‚kırklar‛ı(yazar Hocanın öğrencilerini böyle takdim ediyor): Üçler: Mustafa Tahralı, İbrahim Düzen, Mehmet Demirci. Yediler: Hasan Kâmil Yılmaz, Osman Türer, Ethem Cebecioğlu, Erhan Yetik, Abdülhakim Yüce, Mahmut Erol Kılıç, Mustafa Aşkar. Kırklar: Dilaver Gürer, Reşat Öngören, Himmet Konur, Kadir Özköse, Hülya Küçük, Cengiz Gündoğdu, Mehmet Necmeddin Bardakçı, Ahmed Ögke, İsa Çelik, Süleyman Derin, Necdet Tosun, Ramazan Muslu, Halil İbrahim Şimşek, Sezai Küçük, Rıfat Okudan, Ömer Faruk Altıparmak, Hayri Kaplan, Seyfullah Sevim, Abdullah Kartal, Salih Çift, Abdurrezzak Tek, Zafer Erginli, Ali Bolat, Hasan Basri Öcalan, Ekrem Demirli, Muharrem Çakmak, Semih Ceyhan, Safi Arpaguş, Mustafa Çakmaklıoğlu, Vahit Göktaş, Ahmet Cahid Hakse-ver, Hür Mahmut Yücer, Osman Nuri Küçük, Ali Tenik, İhsan Soysaldı, Süleyman Gökbulut, Osman Sacit Arı, Yüksel Göztepe, Hüseyin Kurt, Murat Özaydın.”
TDV İslâm Ansiklopedisi’ne başlangıcından itibaren müellif-redaktör, Tasavvuf İlim Heyeti Başkanı ve üyesi olarak hizmet verdi; 232 madde veya madde bölümü telif etti, birçok maddenin ilmî redaksiyonunu yaptı.

İbn Haldun’dan yaptığı Mukaddime çevirisiyle Türkiye Yazarlar Birliği “Yılın Yazar, Fikir Adamı ve Sanatçıları Ödülleri” kapsamında tercüme dalında ödüle (1982) ve Türkiye Milli Kültür Vakfı Çeviri Ödülü’ne (1983), İran’a ve Turan’a Seyahat (İstanbul 2002) adlı eseriyle Türkiye Yazarlar Birliği “Yılın Yazar, Fikir Adamı ve Sanatçıları Ödülleri” kapsamında gezi dalında ödüle (2002), Memur-Sen tarafından “Yılın En’leri” arasında 2006 Yılının Bilim Adamı Ödülü’ne (2007), Türkiye Yazarlar Birliği “Yılın Yazar, Fikir Adamı ve Sanatçıları Ödülleri” kapsamında Üstün Hizmet Ödülü’ne (2011), Kerim Vakfı tarafından “13. ‘Dost’ İslâm’a Hizmet Ödülleri” kapsamında Türkiye ödülüne (2016) ve T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı “Kültür Sanat Özel Ödülleri” kapsamında tasavvuf tarihi dalında ödüle (2017) lâyık görüldü.

ESERLERİ

Tasavvuf

I. Telif

1. Süleyman Uludağ, Tasavvuf Terimleri Sözlüğü, Kabalcı Yayınları, İstanbul, 2002, 392 s.
2. Süleyman Uludağ, Tasavvufun Dili 1: Mürşid Mürid Yol, Mavi Yayıncılık, İstanbul 2006, 270 s.
3. Süleyman Uludağ, Tasavvufun Dili 2: Manevi Haller, Mavi Yayıncılık, İstanbul 2007, 211 s.
4. Süleyman Uludağ, Tasavvufun Dili 3, İstanbul 2007, 243 s.
5. Süleyman Uludağ, Sufi Gözüyle Kadın, İnsan Yayınları, İstanbul, 1998, 192 s.
6. Süleyman Uludağ, İnsan ve Tasavvuf, Mavi Yayıncılık, İstanbul 2001, 303 s.
7. Süleyman Uludağ, İslam Açısından Müzik ve Sema, Kabalcı Yayınları, İstanbul, 2005, 290 s.
8. Süleyman Uludağ, İslam’da İrşad, Marifet Yayınları, İstanbul 1998, 328 s.

II.Tercüme

1. İbn Haldun, Tasavvufun Mahiyeti: Şifâu’s-Sâil, çeviren: Süleyman Uludağ, Dergâh Yayınları, İstanbul, 1998, 280 s.
2. Abdülkerim Kuşeyrî, Tasavvuf İlmine Dair Kuşeyrî Risalesi, çeviren: Süleyman Uludağ, Dergâh Yayınları, İstanbul 2004, 527 s.
3. Kelâbâzî, Doğuş Devrinde Tasavvuf: Ta'arruf, çeviren: Süleyman Uludağ, Dergâh Yayınları, İstanbul, 1992, 325 s.
4. Hucvirî Ali b. Osman Cüllâbî, Keşfu'l-Mahcûb: Hakikat Bilgisi, çeviren: Süleyman Uludağ, Dergâh Yayınları, İstanbul, 1996, 608 s.
36 | Prof. Dr. Mustafa KARA Tasavvuf | İlmî ve Akademik Araştırma Dergisi (İbnü’l-Arabî Özel Sayısı-1), yıl: 9 [2008], sayı: 21
5. Feridüddin Attar, Evliya Tezkireleri, çeviren: Süleyman Uludağ, Kabalcı Yayınları, İstanbul, 2007,783 s.
6. Muhammed ibn Münevver, Tevhidin Sırları, çeviren: Süleyman Uludağ, Kabalcı Yayınları, İstanbul, 2004, 396 s.

Kelâm-Fıkıh

I.Telif

1. Süleyman Uludağ, İslam'da İnanç Konuları ve İtikadi Mezhebler, Marifet Yayınları, İstanbul 1992, 448 s.
2. Süleyman Uludağ, Akaid ve Kelâm, Marifet Yayınları, İstanbul 1982, 288s.
3. Süleyman Uludağ, İslâm’da Emir ve Yasakların Hikmetleri, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara 1995, 203 s.

II.Tercüme

1. Teftazanî, Kelam İlmi ve İslam Akaidi, çeviren: Süleyman Uludağ, Dergâh Yayınları, İstanbul, 478 s.
Felsefe/İslâm düşüncesi

I.Telif

1. Süleyman Uludağ, İslam Düşüncesinin Yapısı, Dergâh Yayınları, İstanbul, 288 s.
2. Süleyman Uludağ, İbn Arabî, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara 1995, XII-208 s.
3. Süleyman Uludağ, İbn Haldun, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara 1993, 158 s.
4. Süleyman Uludağ, Bayezid-i Bistamî, Türkiye Diyanet Vakfı, Yayınları, An-kara 1994, 196 s.
5. Süleyman Uludağ, Fahreddin Razî, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara 1991, 158 s.
6. Süleyman Uludağ, Cüneyd-i Bağdadî (Baskıda)

II.Tercüme

1. İbn Rüşd, Felsefe-Din İlişkileri: Faslu’l-Makâl, çeviren: Süleyman Uludağ,
Prof. Dr. Süleyman Uludağ Emekli (mi) Oldu | 37 Tasavvuf | İlmî ve Akademik Araştırma Dergisi (İbnü’l-Arabî Özel Sayısı-1), yıl: 9 [2008], sayı: 21
Dergâh Yayınları, İstanbul 1985, 364 s.
2. İbn Haldun, Mukaddime (1-2), çeviren: Süleyman Uludağ, Dergâh Yayınları, İstanbul 2004, 1221s.
3. Satı el-Husrî, İbn-i Haldun Üzerine Araştırmalar, çeviren: Süleyman Uludağ, Dergâh Yayınları, İstanbul 2001, 416 s.
4. Gazalî, İslâm’da Müsamaha, Marifet Yayınları, İstanbul 1990, 96 s.

Çağdaş Konu ve Tartışmalar

1. Süleyman Uludağ, İslâm’da Faiz Meselesine Yeni Bir Bakış, Dergâh Yayınları, İstanbul 1998, 339 s.
2. Süleyman Uludağ, İslâm Siyaset İlişkileri, Dergâh Yayınları, İstanbul 1998, 261 s.

Seyahatnâme

Süleyman Uludağ, İran'a ve Turan'a Seyahat, Dergâh Yayınları, İstanbul, 2002, 296 s. Resmi görevler devam ederken İslam dünyasının ve Avrupa’nın birçok bölgesini kendi imkânlarıyla gezdi, gördü. Tiran ve Tahran’ı, Kahire ve Kazan’ı, Berlin ve Bakü’yü Dağıstan ve Türkmenistan’ı Ürgenç ve Üsküp’ü gördü. Gördüklerini yazdı.

Ders Kitapları

1. Kelâm Dersleri, İrfan Yayınları, İstanbul 1969.
2. Tasavvuf Tarihi, (Komisyon), YAYKUR için, Ankara 1976.
3. Din Kültürü Ahlâk Bilgisi, (Komisyon), Ülke Yayınları, Ankara 1998.

Sadeleştirme

1. Abdurrahman Câmî, Evliya Menkıbeleri/Nefahatü'l-Üns, çeviren: Lami Çele-bi, hazırlayan: Süleyman Uludağ, Mustafa Kara, Marifet Yayınları, İstan-bul, 1998, 888 s.
2. Katip Çelebi, Mizânu’l-hak fî ihtiyaril-ehakk: İslâmda Tenkid Ve Tartışma Usûlü, hazırlayan: Süleyman Uludağ, Mustafa Kara, Marifet Yayınları, İstanbul 2001, 240 s.