Üstelik ateşli silahlara ait bu sözün günümüzde giyim kuşam için kullanılması da ayrı bir garabet, diyeceğiz ama hani Mehmed Şevket Eygi'nin tabiriyle "süslümanlar"a için cuk oturuyor!

Sebebine gelince; bu sözde geçen kaval kelimesi, düz bir boru gibi olan top ve tüfek benzeri ateşli silahların namlusunu anlatmakta. Sonradan mermiye daha bir hız kazandıran "yiv" icad olununca bu kaval namlular gözden düşmüş.

"Şeşhâne" ile namludaki altı adet yiv kastedilir. Yivler mermiye bir ivme kazandırdığı için ateşli silahların gelişmesinde önemli bir yere sahiptir.

Merminin kendi ekseni etrafında dönmesini ve dolayısıyla daha uzağa gitmesini sağlayan yivler bir namluda genellikle altı adet olup münhani (spiral) şeklinde namlu içini dolanırlar.

Altı adet yiv demek, namlunun da altı bölüme (şeş hâne = altı dilim) ayrılması demektir ki halk dilinde "şeşâne, Şişhane" şekline kullanılır olmuştur.

BİR GAYRETKEŞ

Kuşkusuz üstü kaval, altı şeşhâne namlulu bir silah olamaz. Ancak vaktiyle biri çift namlulu tüfeğinin kaval tipi namlularının üst kısımlarına yiv açacak olmuş. Bir işe yaramadığı gibi arkadaşlarının da uzunca müddet diline düşmüş.

“Altı kaval üstü şeşhâne / Bu ne biçim tüfek böyle” diyerek kafiyelenmişler. O günden sonra halk arasında birbirine zıt durumlar için "altı kaval üstü şeşhâne" demek yaygınlaşmış.

En çok da hanımlar arasında rağbet bulmuş. Giyim kuşamını beğenmediklerini böyle çekiştirir olmuşlar. Şu yukarıdakiler de doğrusu tam anlamıyla böyle bir deyime lâyıklar.

Kaynak: Akit Gazetesi Evim Evim Sayfası