İnternette kontrol ve denetimden uzak, herkesin katılımına açık kaynaklar dijital çağın en büyük hastalıklarından olan bilgi kirliliğinin sebeplerinin başını çekiyor. Yıllar boyunca benzer tartışmaların odağında olan platformlardan bir tanesi de İnternet ansiklopedisi olarak nitelendirilen Wikipedia.

Türkiye ile de zaman zaman krizler yaşayan Wikipedia, "Türkiye'yi çeşitli terör gruplarıyla aynı düzlemde ve iş birliği halinde göstermeye çalışan yazı ve yorumlar yapıldığı" gerekçesiyle 2017 yılında Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı tarafından uyarılmıştı. "Türkiye'yi terör gruplarıyla aynı düzlemde gösteren" içeriklerle ilgili herhangi bir işlem yapılmaması üzerine, siteye Türkiye'den erişim 29 Nisan 2017 tarihinde BTK tarafından durdurulmuştu.

Kurucusundani itiraf gibi sözler

Wikipedia'nın kurucularından Larry Sanger, tartışmalara ilişkin itiraf gibi açıklamallarda bulundu. Sanger, sayfaların çoğunlukla tek yanlı görüşler ile dolduğunu söyledi.

"Bilgiler yanlı ve güvenilmez"

ABD Başkanı Joe Biden başlığına atıfla Wikipedia'da yer alan kimi bilgilerin yanlı ve güvenilmez olduğunu ifade eden Sanger, Joe Biden sayfasının sadece Demokratların bakış açısı ile yazıldığı ve Cumhuriyetçilerin görüşlerine yer vermediğini ayrıca şirketlerin ücret karşılığı yazarlar ve editörler ile anlaşarak sayfaları manipüle ettiğini söyledi.

"Tek yönlü ve akademik değil"

Benzer şekilde Hristiyanlık, uyuşturucu ticaretinin serbestleştirilmesi, gibi geniş sosyal toplulukları ilgilendiren başlıkların da tek yönlü bilgiler içerdiğini ve akademik olmadığını ifade etti.

"Kar amaçlı editörlük var, tespit etmemiz mümkün değil"

Sanger açıklamasında Wikipedia'da editörlük yapanların da şirketleştiği, kâr amaçlı editörlük yapıldığı ve anonim yazarlık nedeniyle bunların tespitinin mümkün olmadığından hareketle Wikipedia üzerinde egemenlik sağlamak istendiğine dair iddialarda bulundu.

"Tarafsız bilgi mümkün değil"

Tarafsız bilginin ancak gazetecilik, referans içerikler ve basılı yayınların harmanlanması ile sağlanabileceğine ancak bunun da günümüz koşullarında mümkün olmadığına işaret ederek sadece inandıkları dinin, partinin veya kişinin görüşlerini duymak isteyenlerin insanlıktan çıktığını ifade etti.

"Covid konusunda tarafsız bilgiye yer yok"

Covid konusunda ise içeriğin çoğunluğunun uluslararası kuruluşların görüşlerini yansıttığını ve özellikle liberal çizgideki ikincil kaynakların yer
bulamadığını söyledi. Buradan hareketle tarafsız bilginin yer bulamadığını ve ana akım anlatının Wikipedia'da hâkim olduğunun altını çizdi.

Wikipedia ne kadar tarafsız?

Sanger'ın altını defalarca çizdiği tarafsızlık Wikipedia açısından da bir hayli tartışmalı. Özellikle politik konularda Wikipedia başlıklarında ve içeriklerinde kullanılan dil tarafsız olmadığını gösteriyor. Dolayısıyla burada bahsedilen "tarafsızlığın" emperyalizmin hâkim söylemi ile sınırlı olduğu anlaşılıyor.

2017 yılında erişime kapatılmıştı

Wikipedia, "Türkiye'yi çeşitli terör gruplarıyla aynı düzlemde ve iş birliği halinde göstermeye çalışan yazı ve yorumlar yapıldığı" gerekçesiyle 2017 yılında Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı tarafından uyarılmıştı.

"Türkiye'yi terör gruplarıyla aynı düzlemde gösteren" içeriklerle ilgili herhangi bir işlem yapılmaması üzerine, siteye Türkiye'den erişim 29 Nisan 2017 tarihinde BTK tarafından durdurulmuştu.

Wikipedia'nın bağlı bulunduğu Wikimedia Vakfı, erişimin engellenmesinin ardından ilgili karara itiraz etmiş ve vakfın mahkemeye yaptığı başvuru reddedilmişti.

3 yıla yakın süredir Türkiye'de erişime kapalı olan site, Wikimedia Vakfı tarafından Anayasa Mahkemesi'ne yapılan bireysel başvuru sonrası, mahkemenin "erişimin engellenmesi kararı verilmesinin ifade özgürlüğünü ihlal ettiği" gerekçesiyle oy çokluğuyla aldığı karar doğrultsunda tekrar erişime açılmıştı.

Wikipedia kurucusu Jimmy Wales, Anayasa Mahkemesi'nin kararı sonrası Twitter hesabından yaptığı açıklamada, Türkiye'de çekildiği bir fotoğrafı paylaşarak, "Anayasa Mahkemesi, Wikipedia'ya erişim engelinin kaldırılması gerektiğine karar verdi. Tekrar hoşgeldin Türkiye." ifadelerini kullanmıştı.

Wikipedia'nın zayıf yönleri

Resmi Gazete'de yer alan gerekçeli karara göre Wikipedia'nın en zayıf yönünün onun vandalizm için kullanılmaya müsait yapısı olduğuna dikkat çekiliyordu. Kararda şu ifadelere yer verilmişti:

"Bariz vandalizm girişimleri kolayca tespit edilip düzeltilmesine rağmen, göze çarpmayan vandalizm veya bakış açısı eksikliği içeren maddeler oldukça fazladır. Sık denetlenen maddelerde daha az gözükmek üzere, maddeler bazı yönlerden eksik olabilir. Örneğin bir maddede bir bakış açısı iyi yansıtılmış olmasına rağmen diğer bakış açıları üzerinde durulmamış veya göz ardı edilmiş olabilir."

Wikipedia nedir?

2001 yılında Jimmy Wales and Larry Sanger tarafından kurulan Wikipedia ismi, Hawaii dilinde hızlı anlamına gelen "wiki" ve Antik Yunan döneminde "kapsamlı kültürel eğitim sistemi" anlamına gelen paideia kelimesinden türetildi. Jimmy Wales Wikipedia'yı, "Dünya üzerindeki her insana kendi dilinde, en üst kalitede, bedava bir ansiklopedi oluşturma ve dağıtma uğraşısı" olarak tanımlıyor.

Wikipedia'nın içerikleri, sitenin gönüllülerin ortaklaşa çabasıyla oluşturuluyor. Wikipedia'ya bilgi girişi yapabilmek için üye olma zorunluluğu bulunmuyor. Bu durum, bilgilerin herkes tarafından eklenebilmesine ve değiştirilmesine olanak veriyor. Wikipedia, bu açık kaynaklı yapısı nedeniyle hatalı bilgiler de içerebildiği için bazı uzmanlar tarafından eleştirilmiş ve özellikle akademik çalışmalar için kaynak oluşturulamayacağı savunulmuştu.