Çocuk sporları nedir?
Küçük yaşlarda özellikle vücudun iki tarafını eşit olarak geliştiren sporlara önem verilir; yüzme, atlama, jimnastik, kayak, atıcılık ve dans gibi sporlara başlanabilir. 8 ile 12 yaşları arası çocuğun vücut yapısı ve hareketlerinde belli bir gelişme olur ve gelişme devam eder.

Çocuğun yaşına göre spor dalı seçilmeli

Çocukların ruhen ve fiziksel gelişiminde sporun büyük rol oynadığına dikkat çeken Prof. Dr. Cem Coşkun Avcı, “Her çocuğun belli yaşlarda yapacağı ve çok fayda göreceği sporlar var. Genel olarak jimnastiğe başlamak için 4 yaş, yüzmeye başlamak için 5 yaş, tenis tarzı sporlar için de 7 yaş idealdir. Basketbol, voleybol gibi sporlara 9 ila 10 yaşından itibaren, hentbol ve atletizm tarzı sporlara da 10 yaşından itibaren başlanması faydalıdır” dedi.

Medipol Mega Üniversite Hastanesi Ortopedi ve Travmatoloji Bölümünden Prof. Dr. Cem Coşkun Avcı, spor faaliyetlerinin yaşa özel hazırlanması gerektiğini belirtti. Konuyla ilgili bilgi veren Prof. Dr. Avcı, kas yapısı ve vücut dengesinin her yaşta farklılık gösterdiğini vurgulayarak, “Küçük yaşlarda kafa ağırlığı, vücut ağırlığına göre daha ön plandayken çocuk büyüdükçe, erişkin şekline dönüştükçe kafa hacmi ve ağırlığı vücut ağırlığına oranı azalır. Kasların da şekli, boyutu, hacmi değişmeye başlıyor, bu nedenle her yaşta her spor uygun değil. Bilimsel olarak belli yaşlarda çocukların yapacağı daha çok tavsiye edilen, daha çok fayda göreceği sporlar var. Genel olarak jimnastiğe başlamak için 4 ila 6 yaş aralığı idealdir. Yüzmeye başlamak için 5 ila 6 yaş, tenis tarzı sporları da 7 ila 8 yaşından itibaren öneriyoruz. Basketbol, voleybol gibi sporları 9 ila 10 yaşından itibaren, hentbol ve atletizm tarzı sporlara da 10 yaşından itibaren başlanması faydalıdır. Biraz daha yoğun, fiziksel ve kas aktivitesinin içinde bulunduğu kürek, okçuluk, futbol gibi sporları ise 12 yaşından itibaren öneriyoruz. Ağır sporları, halter veya daha farklı savunma sporlarını da 15 ila 16 yaşından itibaren öneriyoruz” diye konuştu.

Hem fiziksel hem ruhen gelişimi sağlar

Sporun hem çocuklar hem erişkinler için faydalarına işaret eden Prof. Dr. Avcı, sözlerine şöyle devam etti: "Spor bedenin esnek hale getirilmesi, temel becerilerin geliştirilmesi, dayanıklılığın, dengenin sağlanması için son derece faydalıdır. Spor yapmak çocukların beden ve ruh gelişimine büyük katkı sağlar. El ve göz arasındaki koordinasyonu sağlaması, hız kazanılması, motor yeteneklerin geliştirilmesi için spor çok faydalıdır. Erken çocuklukta başlayan aktiviteler, özellikle takım sporları çocukları psikolojik olarak da geliştirir. Bu sporlarda paylaşmayı, arkadaşlığı öğrenirler. Biraz daha büyük çocukluk döneminde ise güç ve enerji gerektiren egzersizler faydalıdır. Çünkü hem postural gelişime faydası olur hem de kas kütlesini arttırır. Vücudu Bir takım rahatsızlıklara karşı daha dirençli hale getirir. Özellikle kötü alışkanlıklardan korunmada da sporun büyük faydası bulunmaktadır."

Fiziksel yapılarına göre seçin

Prof. Dr. Avcı, çocuklara sporu sevdirmek için en önemli etkenlerden birinin sevdikleri sporu yapmalarını sağlamak olduğuna değinerek, "Çocukların hangi spora ilgisi varsa onunla ilgilenmelerini sağlamamız lazım. Bu çocuğun yeteneğine göre değiştiği gibi fiziksel yapısına göre de değişiyor. Kimi çocukların fiziksel anlamda daha ağır olduğunu ve hareket-motor kabiliyetinin daha düşük olduğunu, kimi çocuklarında daha hareketli olduğunu görüyoruz. Kimisi uzun kas yapısına, uzun iskelet yapısına sahip, kimisi çevikliğe dayalı çabukluğa dayalı sporlara daha yatkın. Dolayısıyla çocukların farklı sporlar arasından seçim yapmalarına, sevdikleri sporu seçmelerine imkân tanımak gerekiyor ve gerçekçi olmak gerekiyor. Çocukların kendisine uygun olmayan, başaramayacağı spor konusunda ailenin ısrarcı bir tavır içerisinde bulunmaması gerekiyor. Çocuklarda spor esnasında bir takım stresle ilgili belirtiler ortaya çıktığında da bunlara zamanında müdahale edilmesi gerekiyor. Örneğin çocukların antrenmana gitmeyi istememesi, yorgunluk olması gibi durumlarda, fiziksel yorgunluğun arttığı dönemlerde bunlar sakatlığa sebep olacağı için stres ve yorgunluk belirtilerini mutlaka dikkate almak gerekiyor. Çocuklar yaptıkları sporlarda başarılı olsalar da olmasalar da her zaman destek olmak lazım" ifadelerini kullandı.

"Çocuğunuzdan daha hırslı olmayın"

Prof. Dr. Cem Coşkun Avcı, sporla ilgilenen anne babaları, çocuklarının spor hayatlarında onlardan daha hırslı olabildiği konusunda uyararak açıklamalarına şu şekilde devam etti: "Bu durumda olumsuzlukları, başarısızlıkları çocuğa yansıtmamak gerekiyor. Her zaman pozitif anlamda destek olunması ve çocukların bunu hissetmesi gerekiyor. Ailenin çocuğa iyi bir örnek olması lazım, ailede hiç spor yapan biri yokken çocuktan bunu özellikle bekleyip bu konuda ısrar etmek çok gerçekçi bir yaklaşım olmuyor. Yani elimizden geldiğince bunu desteklerken anne babanın da elinden geldiğince eşlik etmesi bunun için iyi bir örnek teşkil ediyor. Bu konuda da çocuklarla birlikte hareket etmek gerekiyor. Spor ekipmanları da dikkat edilmesi gereken bir konu, bazı ekipmanlar çocuklar için özendirici olabilir. Mümkünse bunları imkânlarımız ölçüsünde temin ederek çocuklara bu konuda destek olmalıyız. Basketbol veya futbol tutkunu bir çocuk için sevdiği takıma ait gelişmeleri ve onlarla ilgili haberleri okumalarına yardımcı olmak, bunların takibini sağlamak. Sevdikleri takımlarla ilgili malzemeler, formalar temin etmek motive edici oluyor. Çocukların çoğu amatör düzeyde olduğu için sporda bir süre dayatması yapmamak gerekiyor. Yalnız burada en önemli şey düzenli olarak spor yapmalarını sağlamaktır, bu alışkanlığı kazandırmak. Fiziksel yorgunluğa sebep olmayacak şekilde süreler konusunda esnek olmak gerekiyor."

En çok merak edilen sorular ve cevapları

1-2 13 yaş spor hareketleri - Hareketliliğin gelişim evreleri yaş aralıkları nelerdir?

Çocuk hangi yaşta hangi spor?

Branşlara başlangıç öncelikle temel eğitim becerileri halinde başlanacak şekilde; yüzme, jimnastik ve atletizm branşlarına 3 yaşından itibaren dansa 4 yaşından itibaren, raket sporlarına 6 yaştan itibaren, takım sporlarına ise 7 yaş ve sonrasında başlanması uygun olacaktır.

Spor dalları nelerdir?
Olimpiyatlarda tercih edilen ana sporlar ise; atletizm, voleybol, kürek, yelken, badminton, triatlon, basketbol, okçuluk, kano, atıcılık, masa tenisi, bisiklet, binicilik, masa tenisi, tekvando, futbol, cimnastik, halter, hokey, hentbol, tenis, su sporları, tekvando, judo, su sporları ve modern pentatlon.

Çocuğumu hangi spora Yönlendirmeliyim?

Özellikle okul öncesi yaşlarda çocuğun doğal hareketlerine paralel, spora yönelik hareketlerin geliştirilmesine ve pekiştirilmesine dikkat edilmelidir. İlköğretim çağında önceden kazanılmış motor becerileri temel alınarak atletizm, oyun, jimnastik, yüzme ve kayma sporlarının temel hareket formları geliştirilmelidir.

Çocuklar spor yaparsa ne olur?
Boy uzunluğu genetik olarak belirlendiğinden, spor yapmanın direkt olarak boy üzerine olumlu bir etkisi yoktur. Ancak, spor yapmakla beraber çocuğun genel beslenmesi ve sağlığı daha iyi olacağından dolaylı olarak olumlu etkisi olur.

2 yaşında hangi spora başlanır?
2 ile 3 yaş arasında olan çocukların kemik gelişimi çok sert olmadığı için seçilen sportif aktiviteler, ağır hareketlilik gerektirmekten ziyade daha çok oyun şeklinde olmalıdır. 2-3 yaş arası çocuklar için özellikle dans etme, koşma veya yürüme gibi basit sporlar seçilebilir.

5 yaş Hangi spor aktiviteleri? 5-12 yaş arasındaki çocuklar

5 yaş için spor aktiviteleri: Okul çağındaki çocukların gelişimi için voleybol, basketbol ve futbol gibi takım sporları uygundur. Daha içe dönük ve takım sporlarından hoşlanmayan çocuklar için atletizm, tenis, dövüş sporları, golf, at binme ve gibi bireysel spor dalları seçilebilir.

10 yaşında hangi spora başlanabilir? 10 yaş için spor aktiviteleri

Çocukların 4-10 yaşları arasında yüzme ve jimnastik ile başlayarak diğer takım sporları ile tanışması ve kendisine en uygun olan spor branşını seçerek devam etmesi önerilir. Farklı spor branşları ve farklı spor disiplinleri, çocuklarda çok yönlü koordinasyon ve beceri gelişimi sağlar.

14 yaşında spora başlanır mı?

Başlangıç olarak yüzme, dans ve jimnastik gibi sporlar oyun tarzında yaşa uygun çalışmalar olarak planlanabilir. Organize sporlara ve yarışmalara katılımın 10 yaşlarından sonra başlaması önerilmektedir. Spor dallarının birçoğunda üst düzey antrenmanlar ancak 14-16 yaşlarından sonra başlanabilir.

14 yaşında hangi sporu yapmalıyım?
Okçuluk: 12 -14 yaş Futbol: 12 - 14 yaş Boks: 13 -15 yaş Halter: 14 - 15 yaş.

7 yaş çocuğu hangi sporları yapabilir?7 yaş için spor aktiviteleri

6 ve 7 yaşları civarında çocuk, dengeyi artırıcı ve koordinasyonu geliştirici hareketleri daha fazla yapmalıdır. Bu yaşlarda özellikle vücudun iki tarafını eşit olarak geliştiren sporlara önem verilir; yüzme, atlama, jimnastik, kayak, atıcılık ve dans gibi sporlara başlanabilir.

Hangi yaşta hangi spor yapılmalı?

Pre-puberte (ergenlik öncesi) döneminde, çocuğun ilgisi de dikkate alınarak daha çok atletizm, jimnastik, yüzme ve kayak gibi sporlara ait temel hareket formların yapılandırılması ve teknik becerilerinin geliştirilmesi fizyolojik gelişime daha uygun görülüyor. Yaşlara göre yapılacak spor türleri şu şekilde sıralanıyor:
Jimnastik: 4 - 6 yaş
Yüzme: 5 - 6 yaş
Tenis: 7 - 8 yaş
Basketbol: 9 - 10 yaş
Voleybol: 10 - 12 yaş
Su Topu: 10 - 12 yaş
Hentbol: 10 -12 yaş
Atletizm: 10 - 16 yaş
Kürek: 11 -14 yaş
Okçuluk: 12 -14 yaş
Futbol: 12 - 14 yaş
Boks: 13 -15 yaş
Halter: 14 - 15 yaş

Spor yapan çocuklara beslenme önerileri:

Spor yapan çocuğun beslenmesi, çocuğun yaşına ve fiziksel aktivitesine göre planlanması gerekiyor. Egzersizden en erken 1 saat önce hafif bir yemek yenmesi öneriliyor. Aç ve tok olmak performansı olumsuz etkiliyor. Kuruyemiş, peynirli bir tost uygun olabilir. Egzersiz sırasında ve sonrasında bol sıvı tüketmek gerekiyor. Sonrasında meyve, kompleks karbonhidratlar tercih edilebilir. Şekerli besinlerin ve trans yağlı yiyeceklerin sporcu beslenmesinde yer almaması gerekiyor. Proteinli yiyecekler ve süt ürünleri de düzenli spor yapan çocukların tüketmeleri gereken ana besin grubu olarak görülüyor.

Sporun çocuğa faydaları nelerdir?

Bedenin esnek hale gelmesi ile temel becerilerin geliştirilmesi, dayanıklılık, denge, el-göz koordinasyonu ve çabukluk kazanımları sonucu motor yetenekler geliştirilmiş oluyor. Erken çocukluk ile başlayan aktiviteler daha organize spor aktivitelerine dönüştükçe bu beceriler hızla gelişiyor. Geç çocukluk döneminde ise güç ve enerji gerektiren egzersizler öneriliyor. Bu sayede postural gelişim olumlu yönde etkileniyor. Çocuklar yarışmalı ve takım oyunlarına hazır hale geliyor. Psikososyal gelişim olarak; basit kurallara uyma ile başlayıp, şarkı söyleme dans etme, oyunlara katılma ile kendini ifade etme ile çocuğun özgüveni pekişiyor. Daha ileri yaşlarda çocukların; grup ve mücadeleci oyunlar ile takım oyuncusu olma, liderlik, disiplin ve ödül sistemi ile sınır bilme, takım ruhu, sırdaşlık ve arkadaşlık gibi duygusal gelişimini etkileyecek özellikler kazanması teşvik ediliyor.

Hangi sporda kaç kalori yakılır?

10 yaşında ve ortalama 34 kg ağırlığındaki çocukların 1 saatlik aktiviteleri baz alındığında aşağıdaki değerler ortaya çıkıyor ancak çocuğun cinsiyet, boy ve kilosuna göre kaloriler değişim gösterebiliyor. Su topu: 300 kcal Yüzme: 272 kcal Futbol: 265 kcal Hentbol: 265 kcal Kürek: 250 kcal Tenis:235 kcal Boks: 205 kcal Basketbol: 200 kcal Atletizm: 195 kcal Jimnastik: 136 kcal Halter: 120 kcal Okçuluk: 118 kcal Voleybol: 106 kcal spor, refleksif hareketler, pre-puberte, ergenlik, kalori, egzersiz.

Spor yapan çocuklar nelere dikkat etmeli?

Düzenli spor yapan bir çocuğun fizyolojik gelişimini takip eden ekipte bir hekim bulunması bir zorunluluktur.
Aynı yaştaki çocukların bilişsel düzeyi, fiziksel olgunluk be yetenekleri çok farklı olabilir. Çocuğa, farklı aktiviteleri keşfetmesi için geniş zaman verilmeli, anne-baba veya yaşıtları bu konuda herhangi bir baskı yapmamalıdır.
Antrenör veya eğitimci tarafından ortaya konan beklenti ve seçilen hedefler çocuğun psikomotor gelişim düzeyine uygun olmalıdır.
Çocuk ve ailesine doğru beslenme alışkanlıkları öğretilmeli ve önemi benimsetilmelidir.
Çocukların vücut yüzey alanları erişkinlere göre fazladır. Bu nedenle çevre ısı ve ortam değişikliklerinden etkilenirler, çok terlemezler. Ortam ısısı yüzme gibi sporlarda dikkatli ayarlanmalıdır. Ortam sıcak ise molalar ve su takviyesi yapılmalıdır.
Su sporları ile ilgilenen çocuklarda otitis externa sık görülebilmektedir. Bu nedenle silikonlu tıkaçlar kullanılabilir.
Egzersizler sırasında hareketlerin çok yönlü olmasına dikkat edilmelidir.