İşlem görmüş gıdalar arasında “ultra işlem görmüş gıdalar” olarak sınıflanan gıdalar hakkında yeni bir bilgi ortaya çıktı. Fırınlanmış, dondurulmuş veya konserve yapılmış ürünlerden ayrı bir kategori olarak üçüncü bir işleme tabi tutulan gıdalar “ultra işlenmiş gıda” olarak tanımlanıyor. Bu tür yiyeceklere daha lezzetli olmaları için şeker, yağ veya kimyasal koruyucu maddeler ekleniyor. Mutfakta kullanılmayan malzemeler ile gıda sanayiinde kullanılan lezzet artırıcı maddeler ultra işlenmiş gıdaların olası zararlarını artıran bileşenler olarak anılıyor.

iŞLENMİŞ GIDALAR NELERDİR?

Yıkama, temizleme, öğütme, kesme, doğrama, ısıtma, pastörizasyon, haşlama, pişirme, konserve haline getirme, dondurma, kurutma, karıştırma, paketleme veya bir gıdanın doğal halini değiştiren herhangi bir işleme tabi tutulan bir ham tarımsal ürün, "işlenmiş gıda" kategorisine girer.

Yeni araştırma: Ultra işlenmiş gıdaların zararları

Yeni bir araştırma, daha fazla aşırı işlenmiş gıda tüketen 3 ila 5 yaş arasındaki çocukların, bu gıdalardan daha az tüketen çocuklara göre daha zayıf lokomotor becerilere sahip olduğunu buldu.

Lokomotor beceriler, bedeni hareket ettirmek için kullanılan yer değiştirme becerileri olarak tanımlanıyor. Bu beceriler beden-zihin koordinasyonu gerektiriyor. Çocukların gelişiminde lokomotor becerilerin istenen düzeyde olması ise oldukça kritik bir konu.

Genellikle önceden hazırlanmış, "tüketime hazır gıdalar" olarak adlandırılan işlenmiş gıdaların; obezite salgınına ve gittikçe yaygınlaşan kalp hastalığı ve diyabet gibi kronik hastalıklara sebep olduğu öne sürülmektedir. Ancak, işlenmiş gıdanın tanımı, kaynağına bağlı olarak büyük ölçüde değişir:

ABD Tarım Bakanlığı (USDA) işlenmiş gıdayı, doğal durumu herhangi bir değişikliğe uğramış gıda olarak tanımlar. Yıkama, temizleme, öğütme, kesme, doğrama, ısıtma, pastörizasyon, haşlama, pişirme, konserve haline getirme, dondurma, kurutma, karıştırma, paketleme veya bir gıdanın doğal halini değiştiren herhangi bir işleme tabi tutulan bir ham tarımsal ürün, "işlenmiş gıda" kategorisine girer. Bu tanıma göre bir gıdanın "işlenmiş gıda" olması için; koruyucular, tatlandırıcılar, besin öğeleri ve çeşitli katkı maddelerinin yanında, gıda ürünlerinde kullanımı yaygın olarak onaylanmış maddeler olan; tuz, şeker ve yağ gibi diğer bileşenlerin eklenmesini de yeterlidir.
Gıda Teknolojistleri Enstitüsü tarafından yapılan "işlem görmüş yiyecekler" tanımı; depolama, filtreleme, fermente etme, ayıklama, konsantre hale getirme, mikrodalgada pişirme ve paketleme gibi müdahaleleri de içerir.

Amerikan Beslenme Derneği’nin duyurduğu araştırmada ayrıca, daha fazla miktarda “ultra işlenmiş gıda” tüketen 12 ila 15 yaşındaki çocukların kalp-damar sağlığının olumsuz yönde etkilendiği ortaya kondu.

Ultra işlenmiş gıdalar çocukların kalp-damar sistemine doğrudan zarar veriyor

İşlenmiş gıdaların yetişkinlerde kalp-damar hastalıkları riskini artırdığı yönünde bulgulara çocuklar da eklendi. Yapılan yeni araştırma ile 12-15 yaş arası çocuk ve gençlerin kalp-damar sistemlerinin işlenmiş gıdalardan olumsuz etkilendiğini ortaya kondu. Çeşitli uzmanlar tarafından "besin yerine bile konmaması gerektiği" ifade edilen ultra işlenmiş gıdalar ise yetişkinlikteki kardiyovasküler sorunların baş sorumlularından biri.

Amerikan Beslenme Derneği tarafından yayınlanan araştırmaya göre, ultra işlenmiş gıda kategorisine giren paketlenmiş atıştırmalıklar, kahvaltılık gevrekler, şekerler, soda, şekerli meyve suları ve yoğurtlar, konserve çorbalar ve pizza, sosisli sandviç, hamburger ve soslu tavuk kanadı gibi hazır gıdalar yetişkinlikte kalp-damar hastalıkları riskini doğrudan artırıyor.

Şekerli içeceklerin zararları

Bilim insanları tarafından, aşırı işlenmiş gıdaların yetişkinlere olan etkileri konusunda çokça araştırma bulunduğu belirtildi. Bu tür gıdaların özellikle çocukların sağlığına olan etkilerini inceleyen araştırmaların ise kısıtlı sayıda olduğu ifade edildi.

“Sağlıklı beslenme ve egzersiz alışkanlıklarının çok genç yaşta ortaya çıkıyor” diyen araştırma lideri Jacqueline Vernarelli, aşırı işlenmiş gıdaların tüketimini azaltma ve ortadan kaldırma konusunda ailelerin daha fazla eğitilmesi gerektiğini vurguladı.

Çalışmada, çocukluğun çeşitli aşamalarında işlenmiş gıdaların yetişkinliğe etkileri incelendi. Yaşları 3 ila 15 arasında değişen 1.500’den fazla çocuğun beslenme, egzersiz, günlük fiziksel aktivite verileri toplandı. Ultra işlenmiş gıdalarla birlikte, yiyecek ve içecek maddelerini işlenmişlik düzeylerine göre sınıflandıran bir yöntem kullanıldı. Kalp-damar sistemi açısından daha zinde olarak öne çıkan çocukların ultra işlenmiş gıdalardan günde 226 daha az kalori tükettiği saptandı.

Araştırma lideri Vernarelli şöyle dedi: “Çocuklara işlenmiş gıda vermemeyi, emeklilik için para biriktirmek gibi düşünün: Tam şimdi, çocuğunuzun geleceğini etkileyecek bir karar veriyorsunuz."