Çocuk gelişiminde kritik dönemler olduğunu, bu dönemlerden en önemlisinin de 2-3 yaş arasındaki dönem olduğunu ifade eden Aynur Sayım, tuvalet eğitimine ilişkin önemli değerlendirmelerde bulundu. Tuvalet eğitiminin üç yaşa kadar öğrenilmesinin normal olduğunu belirten uzmanlar, çocuğun altını ıslatması ya da kirletmesi halinde ceza vermenin, korkutmanın, şiddet uygulamanın, tehdit etmenin çocukta kekemelikten depresyona kadar çok pek çok soruna neden olabileceği uyarısında bulundu.

İLK 3 YIL EN ÖNEMLİ DÖNEM!

Çocuğun anne ya da bakımveren kişi ile arasında kurduğu güven ilişkisi, çocuğun yaşamı boyunca tüm insanlarla kurduğu ilişki tarzını ve güveni temsil eder. İlk 3 yıl en önemli dönemdir. Bebek, annesinin tüm ihtiyaçlarını karşılamasını ister. Karnı acıkınca doyurulmayı, altı kirlenince temizlenmeyi, dokunsal temas ve sevgi dolu bakışlara ihtiyaç duyar. Bu ihtiyaçlar gecikmeden, zamanında yerine getirilirse anneye güven hisseder ve dolayısıyla kendini güvende hisseder.

Yanlış tuvalet eğitimi sonuçları

İlk bireyselleşme denemelerini çocuk bu dönemde yapar. Kendisi yemek ister, oyuncağını kendisi almak ister, eşyaları karıştırır, bir koltuğa belki 15-20 kez iner-çıkar. Burada dünyayı keşfetmenin, ona sahip olmanın hazzını yaşıyordur. Eğer aile çocuğu engeller, her hareketini uyarır, çocuğa zarar gelecek endişesi ile korumacı, müdahaleci davranırsa, çocuğun güveni kırılır, dünyayı tehlikeli bir yer olarak algılar ve yeni girişimlerinde daha temkinli olma ihtiyacı duyar. Anne-baba çocuk için gerekli güvenlik önlemlerini alarak, çocuğa kendisini gerçekleştirmesi fırsat, ona bir alan sunmalıdır.

ÇOCUK İNATLAŞABİLİR!

Aileler bu dönemde nasıl davranacaklarını, ne yapacaklarını bilemezler, çaresiz hissederler. Olabildiğince sakin kalıp yaşına uygun açıklamalar yapılmalı. Bu durumlarda dikkatini başka bir yöne çekip oraya odaklamasını sağlayarak, asla çatışmaya girmeden bu dönem geçirilmelidir. Çünkü çocuk bahsettiğimiz nedenlerle kendini gerçekleştirme denemeleri yapıyordur. Bunu bilirsek, daha bilinçli davranabiliriz.

Bu dönemde sosyalleşmesine fırsat vermek, yeterli uyaran sunmak, çocukla konuşmak, oyun oynamak, çocuğa kaliteli zaman ayırmak, tüm dönemlerde gerekli olduğu gibi, bu dönemde de oldukça önemlidir.

TUVALET EĞİTİMİNDE SABIRLI OLUNMALI

Tüm gelişim dönemlerinde olduğu gibi, bu dönemde de çocuğun tuvalet eğitimine hazır oluşluğunu beklemek, çocuk hazır mı şeklinde izlemek ve sabırlı olmak gereklidir. Çocuk, tuvalet eğitimine hazırsa sinyaller verir. Gizli gizli köşelerde çişini, kakasını yapmaya başlar, tuvaletinin geldiğini söylemeye başlar. Eğer çocuk hazır olduğunu hissettiriyorsa, o zaman tuvalete götürmek ve olumlu pekiştirici kullanmak gerekir. Aferin diyerek ödüllendirmek gibi.

Eğer çocuk hazır olmadan erken dönemde anne-baba acele ederse, çocuğa baskı yaparsa, çocuk bu dönemde saplanır ve ileride birtakım sorunlar ortaya çıkabilir. Bu süre üç yaştır. Üç yaşa kadar beklemek gerekebilir.

CEZA VE KORKUTMA DEPRESYONA YOL AÇABİLİR

Çocuğun altını ıslatması ya da kirletmesi halinde ceza vermek, korkutmak, şiddet uygulamak, yakmakla tehdit etmek çocuğu örseler ve çok ciddi sonuçlar yaratabilir. Bu yanlış tutumlar, çocuğun çekingen, girişimci olmayan, kendine güvensiz bir yapıda olmasına yol açar. Çocuk bu gibi cezaları beden bütünlüğüne zarar geliyor olarak algılar, insanlara güvenmez, her an zarar görmekten korkar. Anksiyetesi yüksek, kaygılı bir kişi olur. Buna bağlı olarak başka davranış sorunları da oluşabilir. Alt ıslatma, kaka kaçırma kalıcı olabilir. Kekemelik, agresivite, uyum güçlükleri, sosyal fobi gibi sorunlar tabloya eşlik edebilir, çocukta depresyon gelişebilir.

KORUMACI TUTUM DUYGUSAL BÜYÜMEYİ ÖNLÜYOR

Tuvalet eğitimi kritik bir dönemdir ve durumdur. Anne-baba bu konuda çok bilinçli davranmak zorundadır. Çocuk sinyal verdiği halde korumacı davranıp örneğin ‘Şimdi kış, hava soğuk, yaza bıraktık’ diyen annelerimiz de olduğunu görebiliyoruz. Bu tutum da aşırı korumacı-kollamacı tutum olması nedeniyle, çocuğun duygusal gelişimini olumsuz etkiler. Bu tutuma maruz kalan çocuk, her konuda muhtemelen bunu yaşar. Yani çocuğa sorumluluk verilmez, çocuk özbakımı için desteklenmez ve korunursa, çocuk duygusal olarak büyüyemez küçük kalır.

Tuvalet eğitimi kaç gün sürer?

Bu durum çocuğunun tuvalet eğitimine ne kadar hazır olduğuyla ilgili. Eğer tamamen hazırsa gerçekten birkaç gün içerisinde eğitimin büyük bir bölümünü tamamlayabilir. Genel olarak çocuklarda tuvalet eğitiminin tamamlanma süresi 3 ila 6 ayı buluyor.

3 günde tuvalet eğitimi nereden geliyor?

3 günde tuvalet eğitimi Adem Güneş’in tavsiyeleriyle gündeme gelmiş olan bir uygulama. Aslında kendisi, çocuğa tuvalet alışkanlığı kazandırabilmek için tavsiye ettiği bu yönteme “3 gün kuralı” diyor. Sırasıyla uygulanması gereken tüm aşamalar 3 günü bulduğu için ismi bu şekilde. Haliyle bu, çocuğunun 3 günde tuvalet eğitimini tamamlayacağı anlamına gelmiyor.

Ancak çocuğun da sen de bu sürece yeterince hazırsanız, yöntemi başarıyla uyguladıktan sonra tuvalet eğitimini 3 günde tamamlamak da mümkün tabii ki. Hatta çocuğuna yarım günde tuvalet eğitimi verebilen anneler bile var! Unutma ki sen ne kadar rahat olursan çocuğun da bu süreci o kadar rahat ve başarılı bir şekilde atlatabilir.

İşi tüm detaylarıyla buradan öğrenebilirsin: Adım Adım Çocuklarda Tuvalet Eğitimi

2-3 yaşındaki çocuğa tuvalet eğitimi nasıl verilir?

Pedagog Dr. Adem Güneş, günümüz annelerinin tuvalet eğitimini ortalama olarak 18 ay civarında vermeye başladıklarını söylüyor. Ancak bu süreç her çocukta aynı işlemiyor. Kimi çocuk hazır olduğuna dair sinyalleri çok daha erken verebiliyor.

Çocuğun;

Tuvaletini tutabilme süresinin artması,

Bezden rahatsızlık duyması,
Kıyafetini çıkarmak istemesi,
Tuvalete merak duyması, tuvalet eğitimine hazır olduğuna dair önemli işaretler.
Bu sinyalleri gördüğün takdirde artık tuvalet eğitimine başlayabilirsin.

3 gün kuralında 1. gün: Kalitesiz bez kullan

Adem Güneş tuvalet eğitiminde buna deneme kuralı diyor. Bu kurala göre ilk gün sızdıran bez kullanmalısın. Çünkü çocuğunun tuvalet alışkanlığı kazanabilmesi için altındaki ıslaklığı fark ederek rahatsızlık duyması ve bu duruma bir çözüm arayışına girmesi gerekiyor. Dolayısıyla ne kadar kalitesiz bir bez kullanırsan o kadar iyi. Çocuğun, dışarı sızdıran bu bezin verdiği rahatsızlığı hissederek rahatsızlık duymalı ve bu sayede idrar yolları kaslarını kullanmak için bir çaba göstermeli.

3 gün kuralında 2. gün: Bezi tamamen çıkart

İlk gün uygulamasının ardından, sızdıran bezin verdiği rahatsızlığı hisseden çocuklarda bir şeyler yapmaları gerektiğine dair bir anlayış oluşuyor. Dolayısıyla ikinci gün çocuğunun altına hiç bez bağlamaman gerekiyor. Çocuğuna “İstersen artık altına bez bağlamayalım.” diye teklifte bulunabilirsin.

Bez yerine, çocuğuna külot ve pantolon giydirebilirsin. Bu sayede, çocuğun tuvaletini altına yaptığında ıslaklığın verdiği rahatsızlığı daha çok hisseder ve ne yapması gerektiği konusunda çözüm arayışına girer. Bu ıslaklığı birkaç dakika hissetmesi yeterli, fazla bekletmene gerek yok.

Çocuğun bezlenmeme fikrini reddedebilir de. Eğer böyle bir durum söz konusu olursa acele etme, birkaç gün daha sızdıran bez kullanmaya devam et. Çocuğunun ıslaklığın verdiği rahatsızlık hissini bir süre yaşamasına müsaade et.

3 gün kuralında 3. gün: Yardım teklif et

Bezsiz bir gün geçirmek çocuklar için can sıkıcı olabiliyor. Bazı çocuklar bezsiz bir şekilde rahatlıkla gün geçirerek kaslarını kontrol etmeye başlıyor ve kendi çözümlerini kendileri üretebiliyorlar. Ancak bazı çocuklar neler olduğunun farkına daha geç varabiliyorlar.

Eğer çocuğun yürürken ansızın duruyorsa ve yüzünün şekli garip bir hal aldıysa altını ıslatmaya ya da çişini yapmaya hazırlanıyor olabilir. Böyle bir şey fark ettiğinde onun boy hizasına eğilip sakin bir şekilde “Kendini rahatsız hissediyorsun değil mi? İstersen çişin geldiğinde birlikte tuvalete gidebiliriz ve sana tuvaleti nasıl kullanacağını öğretebilirim.” diyebilirsin. Süreç böyle ilerlediği takdirde tuvalet eğitiminde 3 gün kuralını başarıyla tamamlamış oluyorsun.

3 gün kuralında gece tuvalet eğitimi nasıl veriliyor?

Tuvalet eğitiminde zor olan kısım, çocuğun gündüz tuvalet alışkanlığını kazanabilmesini sağlamak. Çünkü çocuklar genellikle gündüz tuvalet alışkanlığını kazandıktan sonra gece alt ıslatmayı da kendiliğinden bırakıyorlar. Bu noktada yapman gereken, çocuğun gündüz tuvalet eğitimini tamamladıktan 3 gün sonra geceleri altına bez bağlamayı bırakmak. Adem Güneş, geceleri alt ıslatmalarının kesilmesinin eğitimle değil; gündüz kazanılan alışkanlığın devam etmesiyle olacağını söylüyor.

Bu süreçte nelere dikkat etmelisin?

Çocuğuna sürekli “Tuvaletin var mı?” diye sormamalısın.
Abartılmış duygular ve tepkiler göstermemelisin.
Çocuğunu uzun süre tuvalette bekletmemelisin.
Çocuğuna kakasını göstermemelisin.
En önemlisi, acele etmemelisin.

İlginizi çekebilir →Beslenme çantasında paketlemeye dikkat: “Alüminyum folyo, metal, streç sarmak plastik ve ağır demir geçişine neden olabilir”→ TIKLAYINIZ