Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı Dezenformasyonla Mücadele Merkezince, Kahramanmaraş merkezli depremlerle ilgili Dezenformasyon Bülteni yayımlandı. Gündemi meşgul eden konular arasında olan depremle ilgili maliyetlere ilişkin açıklamalar da peş peşe geldi. Çarpıcı o açıklamalar...

Türk Girişim ve İş Dünyası Konfederasyonu (TÜRKONFED) Kahramanmaraş merkezli depremlerin Türkiye ekonomisi için 84 milyar doları aşan bir mali hasar yaratacağını belirtti.

TÜRKONFED’in “2023 Kahramanmaraş Depremi Afet Durum Raporu” başlıklı raporunda 1999 yılında yaşanan Marmara depreminin verileri esas alınarak can kaybı ve mali hasara yönelik öngörüler hazırlandı.

Raporda Marmara Depreminde can kaybı 18 bin 373 kişi, mali hasar 1999 dolar kurula 17,1 milyar dolar hesap edilirken Marmara depremi verilerinin kullanıldığı metodoloji ile Kahramanmaraş depremlerinin 72 bin 663 can kaybı ve 84,1 milyar dolar mali hasara neden olacağı öngörüldü.

Öngörülen bu mali hasarın 70,75 milyar dolarının konut zararı, 10,4 milyar dolarının milli gelir kaybı ve 2,91 milyar dolarının işgünü kaybı olacağı tahmin edildi.

Raporda, illerin milli gelire katkılarındaki azalmaya paralel olarak afete maruz kalan 10 ilin ihracatının, ihracatı göğüsleyen liman altyapısının bozulmasının da etkisiyle, 15 milyar dolar düzeyinin altına düşebileceği tahmin edildi.

“BÜTÇE AÇIĞININ MİLLİ GELİRE ORANI YÜZDE 5,4’Ü AŞABİLİR”

Raporda depremin merkezi yönetim bütçesi üzerindeki tahribatına ilişkin saptamalar da yer aldı.

Raporda konuyla ilgili olarak şu ifadeler kullanıldı:

2023 yılı bütçe açığı 659,6 milyar TL olarak hedefleniyordu. Bloomberg depreme ilişkin kamu harcamalarının GSYH’nin yüzde 5,5’ine eşdeğer olabileceğini tahmin etmektedir.

Mevcut şartlar altında bütçe açığının en azından 1 trilyon TL’nin üzerine çıkması beklenebilir.

2023’te nominal milli gelirin 18 trilyon TL’yi aşması beklendiğini düşündüğümüzde bütçe açığının milli gelire oranının yüzde 5,4’ün üzerinde gerçekleşmesi oldukça mümkündür.

ALTYAPI HASARLARI 7 BAŞLIKTA TOPLANDI

TÜRKONFED raporunda altyapı hasarlarını 7 ana başlıkta topladı.

Bu 7 ana başlık şöyle sıralandı:

Ulaşım

Karayolları Genel Müdürlüğü’nün 8 Şubat tarihli açıklamasına göre trafiğe kapalı güzergâh bulunmadığını açıklasa da Hatay Havalimanı ve Hatay-Reyhanlı yolunda sorunlar devam ediyor.

Sahadan gelen bilgi ve görüntülere göre birçok ilçe ve köyün yollarının ulaşıma açık olmadığı anlaşılmaktadır. Başta Gaziantep, Hatay, Gaziantep-Osmaniye, Adıyaman-Çelikhan yolları olmak üzere yollarda birçok çökme meydana geldi.

Onarım çalışmaları devam etmekle beraber, bazı noktalarda yol altyapılarının yeniden inşası gerekmektedir.

Elektrik

Depremden etkilenen illerin önemli kısmında trafo noktaları yıkıldı, kimi bölgelerde elektrik dağıtım şebekesi yok olma düzeyinde zarar gördü.

Trafo ve şebeke tesislerinin yeniden devreye alınmasının uzun zamanda gerçekleşebileceği düşünülüyor.

Ana enerji iletim tesis ve hatlarında sorunlar giderilmiş olsa da şehir içi dağıtım kısımlarında bazı ilçelerde ve il merkezlerinde sorunlar devam etmektedir.

Doğalgaz

Deprem ile doğalgaz boru hatlarında patlamalar meydana geldi ve BOTAŞ Gaziantep, Hatay ve Kahramanmaraş’a hızla akışı kesti.

BOTAŞ’ın ana iletim hatlarında arıza ve kopmalar meydana geldiği ve onarım yapılan yerlerde artçı sarsıntılarla hasarın yeniden oluştuğu bakanlık tarafından açıklandı.

Adıyaman, Gaziantep ve Kahramanmaraş il merkezlerine kontrollü ve kısmi doğalgaz akışları başladı.

10 Şubat Cuma günü Hatay il merkezi ve Kırıkhan ilçesi şehir giriş istasyonlarına doğalgaz verilmiştir.

Petrol hatları

BOTAŞ, Pazartesi günkü ilk depremin ardından tesisi denetlemek için terminale petrol akışını durdurdu, ancak herhangi bir sızıntı veya hasara rastlanmadığını açıkladı.

BOTAŞ, Akdeniz kıyısındaki Ceyhan ihracat terminaline ham petrol akışını 7 Şubat Salı günü geç saatlerde yeniden başlattı. IKBY yönetimi de petrol akışının devam ettiğini teyit etti.

İletişim

11,5 milyon mobil abone bulunun afet bölgesinde il ve ilçelerde telekomünikasyon hizmetleri tamamen durmasa da ciddi aksaklıklar yaşanmaktadır.

Turkcell, Türk Telekom ve Vodafone’un üyesi olduğu Mobil Telekomünikasyon Operatörleri Derneği’nin açıklamasına göre 2.451 baz istasyonu devre dışı kaldı, 190 mobil istasyon yollandı ve enerji ihtiyacının karşılanması için operatörler tarafından bölgeye acilen 3 bin 485 adet jeneratör
sevk edildi.

Aksaklıklar çoğunlukla köy ve ilçelerde devam ediyor.

Hastaneler

2012’de deprem dayanıklılık raporu olumsuz gelen İskenderun Devlet Hastanesi’nin A Bloğu yoğun bakım hizmeti için kullanılıyordu ve depremle beraber yıkıldı.

Hatay İl’inde iki devlet hastanesi yıkılırken birçok özel hastane de yıkılmış veya kalıcı zarar görmüştür.

Yıkılan hastane sayısı resmi makamlarca henüz paylaşılmamakla beraber sahada sahra
hastanelerine ve sağlık çalışanlarına olan ihtiyaç belirtilmektedir.

Okullar

Eğitim Bakanlığı 81 ilde tüm okulların sömestr tatili sonrası açılış tarihini erteledi.

Bakanlık okulların 20 Şubat 2023 Pazartesi günü açılacağını açıkladı.

Depremden etkilenen 10 ilde eğitim gören öğrencilerin istedikleri illere nakil yaptırabilecekleri duyuruldu. Yıkılan okul sayısına dair resmi bir bilgi henüz açıklanmadı.

Raporda öneriler de sıralandı

TÜRKONFED raporunda afet sonrası ekonomik toparlanma için önerilerini de sıraladı.

Raporda şu 4 öneriye dikkat çekildi:

Örnekleri bulunan7,8 depremin ekonomik etkilerinin makroekonomik ve sosyo-ekonomik analiz boyutuyla ilgili ayrıntılı incelemeler yapılmalıdır. Etki analizleri doğru politikaların
kurgulanmasında yardımcı olacaktır.

Depremle ilgili yasal düzenleme ve kurumsal yönetim konuları gündeme alınıp “Depreme dayanıklı daha iyi bir şehir planlamasına doğru” örgütlenmelere fırsat verilmelidir.
bursahakimiyet'in aktardığı haberde: Deprem sonrası yeniden inşa ve ekonomik rehabilitasyon süreçlerinde piyasa ekonomisini de esas alan bir ekonomik gelişme yaklaşımı çerçevesinde konu ele alınmalıdır.

İleriye yönelik yapılması gereken deprem riski ve ekonomik hazırlık çalışmalarında bilimsel

yaklaşım ön plana çıkarılmalıdır. Örneğin iki Türk deprembilimci-sismolog, Alaska Üniversitesi’nden Ezgi Karasözen ve Boğaziçi Üniversitesi’nden Didem Cambaz’ın da ortak yazarı olduğu 30 Mayıs 2020 tarihinde yayınlanan bir bilimsel makalede, 24 Ocak 2020 tarihli 6.8 büyüklüğündeki Elâzığ depreminin Doğu Anadolu fay hattında büyük bir kırılmayı haber verdiğine işaret edilmiştir.

''Depreme ABD'nin petrol kuyusu sebep oldu'' iddiasına yalanlama

Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı Dezenformasyonla Mücadele Merkezince, Kahramanmaraş merkezli depremlerle ilgili Dezenformasyon Bülteni yayımlandı. Bültende, 'Kahramanmaraş'taki depreme ABD'li şirketin açtığı 6 bin metrelik petrol kuyusu sebep oldu', 'Türkiye-Suriye sınırındaki bazı duvarlar yıkıldı, çeteler Türkiye'ye giriyor' iddialarına yer verildi. İletişim Başkanlığı, 'Bahse konu kuyular, gerek çevreye ve gerekse o çevrede yaşayan insanlara ileride herhangi bir zarar vermemesi için dünyada kabul görmüş olan yöntemlerle mühürlenmiştir' açıklamasında bulundu.

Bültende, "Kahramanmaraş'taki depreme ABD'li şirketin açtığı 6 bin metrelik petrol kuyusu sebep oldu", "Deprem bölgesinde insansız hava araçları kullanılmadı", "Hatay'da Yapı Denetim Müdürlüğü'ndeki evraklar yok edilmeye çalışılıyor", "Türkiye-Suriye sınırındaki bazı duvarlar yıkıldı, çeteler Türkiye'ye giriyor", "Mersin'e gönderilen akaryakıt gemisi EPDK tarafından engellendi", "Kahramanmaraş'ta volkanik hareketlilik var", "Gaziantep'te yağma yapmaya kalkışan Suriyeliler tekme tokat dövüldü", "AFAD'dan acil gönüllü çağrısı", "Bu numaralar MÜSİAD çadır ekibine ait", "Binayı yapan Iraklı bir müteahhit, merdiveni yapan bir Japon şirketi" iddialarına yer verildi.

Bazı sosyal medya hesaplarından paylaşılan ve basın yayın organlarında habere konu olan, "Kahramanmaraş'taki depremlere ABD'li şirketin açtığı 6 bin metrelik petrol arama kuyusu sebep oldu" iddiasının gerçek dışı olduğu belirtilen bültende, şu ifadeler yer aldı:

"Kahramanmaraş ili sınırları dahilinde günümüze kadar 3 adedi Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı (TPAO) Genel Müdürlüğü ve 1 adedi özel şirketlerin müştereken olmak üzere toplam 4 sondaj kuyusu açılmıştır. Bu kuyularda petrol ve gaz emaresine rastlanılmamıştır. Bölgede, iddia edildiği gibi 6 bin metre derinlikte kuyu bulunmamaktadır. Açılan petrol arama kuyularının çapı ortalama 24 cm çapında olup, iddiaya konu görüntülerin petrol kuyularına ait olması mümkün görülmemektedir. Ayrıca, Kahramanmaraş ilini kısmen kapsayan petrol ruhsatları kamu kurumu ve yerli özel şirkete aittir. Bahse konu kuyular, gerek çevreye ve gerekse o çevrede yaşayan insanlara ileride herhangi bir zarar vermemesi için dünyada kabul görmüş olan yöntemlerle mühürlenmiştir."

- "DEPREM BÖLGESİNDE İNSANSIZ HAVA ARAÇLARIMIZ KULLANILMADI" İDDİASI

Bültende, bir televizyon programında geçen, "Deprem bölgesinde insansız hava araçlarımız kullanılmadı" iddiasının doğru olmadığı bildirildi.

Depremin hemen ardından Şanlıurfa ve Batman'dan havalanan 2 Bayraktar AKINCI TİHA'nın, görev uçuşları için bölgeye gittiği ifade edilen bültende, "Deprem bölgesi ilk günden itibaren AKINCI'nın kamerası ile görüntülenmiştir. Cumhurbaşkanlığı Savunma Sanayii Başkanlığı, deprem bölgesinde kullanılan Türk savunma sanayiinin geliştirdiği teknolojileri, sosyal medya hesabından paylaşmıştır. Buna göre 50 insansız hava aracı ile 1000 saatin üzerinde uçuş gerçekleştirilmiştir. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı da depremden etkilenen 10 il için Coğrafi Bilgi Sistemleri Genel Müdürlüğü koordinasyon merkezinden 12 adet uçak, İHA ve Göktürk uydusundan gelen anlık görüntülerle ön hasar tespit çalışmaları yapmıştır." denildi.

- "HATAY'DA YAPI DENETİM MÜDÜRLÜĞÜNDEKİ EVRAKLAR YOK EDİLMEYE ÇALIŞILIYOR" İDDİASI

Bazı sosyal medya hesaplarından paylaşılan ve basın yayın organlarında habere konu olan, "Hatay'da Yapı Denetim Müdürlüğündeki evraklar yok edilmeye çalışılıyor" iddiası da yalanlandı.

Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı Hatay İl Müdürlüğü binasının büyük bir bölümünün depremde hasar gördüğü ve yıkıldığı aktarılan bültende, ağır hasar alan il müdürlüğü binasının hemen yanında bulunan ek hizmet binasına izinsiz bir şekilde giren şahısların, il müdürlüğü ana binasındaki yangın merdiveninin ek binanın üzerine çökme riskine karşı çıkarıldığı kaydedildi.

Mukavemet gösteren kişilerin, sosyal medya aracılığıyla "Çeşitli evrakların yok edilmeye çalışıldığı" iddiasını ortaya attığına yer verilen bültende, "Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, evraklarını matbu olarak tuttuğu gibi, bütün resmi yazışma ve raporlarını Belgenet üzerinden dijital ortama anlık olarak aktarmaktadır. Ek binadaki tüm evraklar, diğer tüm resmi evraklar gibi il müdürlüğü arşivine taşınacaktır." ifadesi kullanıldı.

- "EPDK'NİN GEMİLERİ ENGELLEME GİBİ BİR YETKİSİ YOKTUR"

Bazı sosyal medya hesaplarından paylaşılan, "Türkiye-Suriye sınırındaki bazı duvarlar yıkıldı, çeteler Türkiye'ye giriyor" iddialarının gerçek dışı olduğu belirtilen bültende, Suriye sınırında yer alan 837 kilometrelik modüler beton duvarda herhangi bir hasar meydana gelmediği, sınır güvenliğinin Türk Silahlı Kuvvetleri'nin kontrolünde olduğu kaydedildi.

Bazı sosyal medya hesaplarından paylaşılan, "Mersin'e gönderilen akaryakıt gemisi EPDK tarafından engellendi" şeklindeki iddiaların da yalanlandığı bültende, "Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu'nun (EPDK), 'gemileri engelleme' gibi bir yetkisi yoktur. İddiaların aksine, EPDK bölgeye daha fazla akaryakıt ulaştırılması için azami gayret göstermektedir." ifadesi kullanıldı.

Bazı sosyal medya hesaplarından paylaşılan ve basın yayın organlarında yer alan, "Kahramanmaraş'ta volkanik hareketlilik var" iddiasının doğru olmadığı bildirilen bültende, "Bölgede herhangi bir lav akması, volkanik kül, petrol veya gaz çıkışı söz konusu değildir. Ayrıca bölgede volkanik patlama oluşturacak kayaç grubu da bulunmamaktadır. Görüntülerdeki toz bulutu, deprem etkisiyle basit bir kütle hareketi sonucu meydana gelmiştir." denildi.

Bazı sosyal medya hesaplarından paylaşılan, "Gaziantep'te yağma yapmaya kalkışan Suriyelileri Gaziantepliler tekme tokat dövdü" iddiasının da doğru olmadığına yer verilen bültende, "İddiaya konu görüntülerdeki olayın deprem bölgesiyle herhangi bir ilgisi bulunmamaktadır. Görüntülerin 2022 yılının Eylül ayında, Sakarya'nın Serdivan ilçesinde yaşanan bir olaya ait olduğu tespit edilmiştir." ifadesi kullanıldı.

Sosyal medyada "Acil Gönüllü Çağrısı" başlığıyla paylaşılan, "3 bin kişilik AFAD çadır kentindeki çalışmalarda yer almak üzere kadın ve erkek gönüllülere ihtiyaç vardır" iddialarının asılsız olduğu kaydedilen bültende, AFAD'dan yapılan bir "Acil Gönüllü Çağrısı"nın söz konusu olmadığı aktarıldı. Bültende, 166 bin 334 arama kurtarma ve destek personelinin afet bölgesinde çalışmalara devam ettiği, ihtiyaç halinde bölgelere personel sevkiyatının planlama doğrultusunda gerçekleştirildiği vurgulandı.

Bazı sosyal medya hesaplarından paylaşılan, "MÜSİAD çadır ekibi telefon numaraları"nın da MÜSİAD ekiplerine ait olmadığı belirtilen bültende, "Irak'taki deprem sonrası çekilen fotoğraf: Binayı yapan Iraklı bir müteahhit, merdiveni yapan bir Japon şirketi" iddiasıyla paylaşılan fotoğraf ve iddianın da gerçek dışı olduğu kaydedildi.

İddiaya konu fotoğrafın montaj yöntemiyle manipüle edildiği bildirilen bültende, fotoğrafın montajlanmamış orijinal halinin, 2013'te Halep'te yaşanan bir hava saldırısının ardından AFP muhabiri tarafından çekildiği belirtildi.