Merkez Bankası bankalara sıkı markaj uygularken, döviz kurlarında Kapalıçarşı ile bankalar arası piyasa arasındaki fark giderek açılıyor. Doların küresel piyasadaki hegemonyasının tartışıldığı şu günlerde, American Institute for Economic Reserch (AIER), çarpıcı bir rapor yayınladı. Kurum, 4 nisan tarihli çalışmada Amerikan araştırma kurumu “dolardan kaçış trendinin başladığına” dikkat çekti.

Seçim öncesinde dolar kurunda sert artış istemeyen Merkez Bankası (TCMB) döviz piyasasına sıkı kontrol gözetim uygularken, döviz kurlarında bankalar ile Kapalıçarşı arasındaki fark da açılıyor. Herhangi bir bankada dolarını TL’ye çevirmek isteyen bir vatandaş 19,02 civarında bir kurla karşılaşırken, Kapalıçarşı’da bu rakam 19,66’ya kadar yükseliyor. Hem sıkı gözetim hem de söz konusu yüksek kur nedeniyle, birçok kişi dolarını banka yerine Kapalıçarşı’da bozdurmayı tercih ediyor. 

Uzmanlara göre bu durum geçici çünkü dolar sinsi sinsi ilerliyor...

Dolar kuru, 6 Şubat’taki depremden bu yana geçen iki ayda yüzde 2,3’nin üzerinde arttı. Yavaş ancak sürekli yukarı doğru bu artış uluslararası bankaların tahminlerine de yansıdı. Tahminlerin hepsinde yılsonu dolar kuru tahmininin 25 lira seviyesine dayandığı görüldü. ABD'li yatırım bankası Morgan Stanley de seçim sonrasına ilişkin Türkiye ekonomisi ile ilgili senaryoları içeren analizinde, seçimi kim kazanırsa kazansın dolar/TL'de yükseliş öngördü.

ABD’nin küresel piyasadaki dolar hegemonyasının tartışıldığı şu günlerde, ülkenin önde gelen finans analiz kurumlarından American Institute for Economic Reserch (AIER), çarpıcı bir rapor yayınladı. 4 nisan tarihli çalışmada Amerikan araştırma kurumu “dolardan kaçış trendinin başladığına” dikkat çekti.

ABD’nin son yıllardaki para politikalarına eleştirel yaklaşan AIER, doların piyasa üstündeki hakimiyetinin kırılmaya yüz tuttuğuna dikkat çekti. Tarafsız ve ülke politikaları ile yönlendirilemeyen bir para birimi ihtiyacının uzun süredir konuşulduğuna dikkat çeken kurum, “İran ve Rusya’nın SWIFT gibi dolar bazlı ticaret sistemlerinden çıkarıldıktan sonra yaşadığı derin ekonomik bozulma, birçok ülkeyi acil durum planlarına yöneltti” ifadeleri kullanıldı. Bu kapsamda Hindistan’ın Malezya ile Rupi üzerinden ticarete başladığı, Suudi Arabistan ve diğer enerji ihracatçılarının dolardan uzaklaştığı, hatta Fransa ve Çin arasında yuan cinsinden ilk LNG (sıvılaştırılmış doğal gaz) ticareti yapıldığı kaydedildi.

YANLIŞ PARA POLİTİKALARI

AIER uzmanları, doların bir silah gibi kullanılmasının yanı sıra, yanlış para politikalarının da nede bu kaçışa zemin hazırladığını vurguladı. Kriz zamanlarında Washington yönetiminin dolar üzerinde uyguladığı politikaların tüm dünyada krize neden olduğu kaydedilen raporda, “2008 mali krizi sırasında yürütülen para politikası, doların değerinin tahmin edilemez bir şekilde artmasına yol açtı. Aynı şekilde Kovid’in patlak vermesi sonrası uygulanan politika da çılgıncaydı” denildi. Bunun yanı sıra, ABD’nin dolar üzerinde uyguladığı para politikalarının küresel mecrada çok sayıda hükümeti zor duruma düşürdüğü vurgulandı. Bu düzenin sürdürülebilir olmadığı kaydedilen makalede, BRICS ülkelerinin “Bretton Woods III” üzerinde çalışma yürüttüğü ve yeni ortak bağımsız para birimlerini duyurabileceği ifade edildi.

DOLAR SATMAK İSTEYEN KAPALI ÇARŞI’YA GİDİYOR

Ekranda dolar kuru 19,23 görünürken bir bankadan dolar almak isteyen vatandaş 19,64 civarında bir kurla karşılaşıyor. Kapalıçarşı rakamı da bunun biraz üzerinde yer alıyor ancak döviz alımlarına dönük sıkı gözetim uygulandığı için döviz alımı için de Kapalıçarşı tercih edilebiliyor.

ABD merkezli finans ajansı Bloomberg’de 5 Nisan’da yayımlanan haberde de doları olan Türklerin, bankalar arası kurla açılan fark nedeniyle Kapalıçarşı’da paraları TL’ye çevirmeyi tercih ettiğini yazdı. Bloomberg’de, Kapalıçarşı’daki dolar kurunun, bankalar arası piyasadaki kura kıyasla yaklaşık yüzde 2 primli olduğunu ve bu oranının 9 ayın zirvesinde bulunduğunu belirtti.

SEÇİM SONRASI KURDA ARTIŞ BEKLENTİSİ ETKİLİYOR

Haberde ayrıca, 14 Mayıs’taki seçimi kim kazanırsa kazansın dolar kurunda artış beklendiği, vadeli işlemlerin de kurda artışı fiyatlandığı aktarıldı.

Ekonomist Enver Erkan, “Muhtemelen döviz alım satım fiyatları arasında açılan makas ve düzenleme baskısı nedeniyle insanlar, seçim öncesinde artan fiziki dolar talebiyle birlikte daha kolay işlem yapabilecekleri Kapalıçarşı’ya yöneldi” dedi.

Erkan, “Liralaşma yönünde sıkı adımlar, TL’de yapay fiyatlamalara ve farklı kurların ortaya çıkmasına yol açıyor” değerlendirmesinde bulundu.

MERKEZ BANKASI’NDAN SIKI DENETİM

Seçimler yaklaşırken TCMB’nin dolar talebini kısıtlamaya dönük düzenlemeleri de giderek artıyor. Kur korumalı mevduatta faiz sınırının kaldırılması ve TL mevduat payını yüzde 60’ın üzerine çıkaramayan bankalara kesilecek cezaların artırılması dışında şirketlerin 100 bin dolarlık döviz taleplerinde bile bankalar TCMB’den onay almak zorunda kalıyor. Döviz fazlası olan şirketlere düşük faizli kredi verilmezken, TCMB’nin şirketlere döviz bozdurmaları konusunda sözlü talimatlar verdiği de biliniyor.