Şeyh Ahmadü Bamba 1850’de M’Backe köyünde doğar. Momar’ı Bamba’da Ahmedü adında din ve fen ilimlerinde yüksek faziletli bir hocanın derslerine göndermiş­ti. Momar, öğrenimini bitirip köyüne döndükten sonra doğan çocuğuna hocasının hâtırasına Ahmedü Bamba adını verdi. Babası Momar Kadiriyye ta­rikatına bağlı bir Marabut yani diyar diyar gezip tebliğ yapan kişi. Momar, eğitim aldığı Kadiri hocasının hatırasına hürmeten doğan çocuğuna onun adını verir.


               Senegal nerede?

Bamba ilk eğitimi ba­basından alır, yıllar geçtikçe Bamba Arapçada tefsirde, fıkıhta ve tasavvufta derin bir bilgi birikimine sahip olur. Babasının vefatından sonra kendine teklif edilen kadılığı reddetti, çünkü gayesi tasavvuf büyüklerinden ders alıp tarikat yolunda ilerlemekti. Bu nedenle Se­negal’deki Fransız sömürgeciliğinin ticari merkezi olan Saint Louis şehrine giderek, zamanın Batı Afrika’daki en büyük Kadiri şeyhi olan El-Haj Kamara’ya bağlandı. Bir süre sonra Kamara Bamba’daki azmi ve kabiliyeti görünce onu Moritanya Sahra’sına bir diğer Kadiri şeyhi Şeyh Sidya’nın yanına gönderdi.

Bağdat’tan Dünya’ya yayılan Geylani’nin geleneği bambaşka diyarlarda yolculuğuna devam ediyordu. Yıllar yılı Fransız ve Senegal krallarının savaşlarından uzak dura­rak İslam eğitimi için köyler kurar Bamba ve bunda da başarılı olur.



Yüzlerce genç Senegalli ondan ilim tahsil etmek için ülkenin değişik bölgelerinde onun kurduğu ve cennet ağacı anlamına gelen Tuba adı­nı koyduğu köye akın ederler. Şey Bamba’nın ünü ülkede yayıldıkça Fransız sömürgeci yönetimi de ondan rahatsızlık duyar. Defalarca Bamba’nın kurduğu köy medreselerini yıkmalarına rağmen Bamba’ya ve onun önderlik ettiği bu harekete engel olamaz Fransızlar. Son olarak Fransızların müridlerini dağıtma baskılarını reddeden Bamba tutuklanarak sömürge zamanının başkenti St. Louis’e götürülür ve yargılandığı mahkeme tarafından 1895’te “radikal görüşlerini yayamayacağı Hristiyanlaştırılmış” bir yere Gabon’un Mayombe adası­na sürgün edilir. Yedi yıllık Gabon’dan sonra beş sene de Moritanya’da öğrencilerinden uzakta sürgünde yaşar Şeyh Bamba.

Ahmedü Bamba Hazretlerinin tutuklanması, sürgün hayâtına mahkûm edilmesi olayların durmasını sağlamadı. Aksine daha da alevlendi. Şeyh hazretlerini sevenler büyük gösteriler düzenleyip sivil itaatsizlik eylemleri başlattılar ve sömürge yönetimin en önemli gelir kaynaklarından olan vergi vermeyi reddettiler. 1927’de vefat ettiğinde, geriye Senegal’de ve tüm dünyada takipçisi olan bir hareket ve beyaz cellabiyesi içinde çekildiği ona ait bugüne kalan tek fotoğraf kaldı.