Buğra Kardan  İstanbul

Ortadoğu’yu ateşe veren, mazlumlara bombalarla ve mermilerle saldıran İsrail’e dünya kör kalıyor. Gazze’yi yakıp yıkan Binyamin Netanyahu yönetimini koruyup kollayan Batılı ülkeler şimşekleri ise üzerlerine çekiyor. Bu ülkeleri geride durmaya davet eden hukukçular ise, “Hem barbar İsrail hem de ona yardımda bulunanlar dava edilebilir” açıklamasında bulundu.

Mavi Marmara'da kazandık

Akit’e konuşan Avukat Gülden Sönmez, şunları dile getirdi: “İsrail’in işlemiş olduğu savaş suçları ve insanlığa karşı eylemleriyle alakalı Uluslararası Ceza Mahkemesi’ne (UCM) başvuru yapma yetkisi var. Kimin yetkisi var? Filistin devletinin böyle bir yetkisi var. Filistin devleti, BM’de gözlemci statüsünde. Bu statüsüne dayalı olarak Netenyahu ya da operasyona katılan sorumluların UCM’de yargılanmalarını sağlayabilir. Tabii İsrail hakkında başvuru yapılmadan re’sen de soruşturma açılabilir. Herhangi onay mekanizması olmadan tahkikata başlanabilir. UCM’den çıkacak karar İsrail’i durdurur. Ömer el Beşir kararı hatırlanacaktır, Mavi Marmara başvurusunun ardından İsrailli komutanların durumları anımsanacaktır. UCM bir kenara Lahey’de bulunan Uluslararası Adalet Divanı’na da başvurulabilir. İsrail, soykırım suçu işliyor. Bu hukuki nitelik, delil olarak bariz. İsrail, soykırım suçunun önlenmesi ve cezalandırılması konvansiyonuna üye. Türkiye de burada üye devlet konumunda. Türkiye veya başka üye devlet tarafından Uluslararası Adalet Divanı’na müracaat edilerek İsrail’i yargılatmak mümkün. Böyle bir yargılama özel izne ya da koruma kalkanına takılmadan yapılabilir. Bunların dışında Ruanda ve Yugoslavya örneklerinde olduğu gibi İsrail’in işlediği suçlar için 2 ya da 2’den fazla devlet bir araya gelerek mahkeme kurabilir. Bu da resmidir, kabul görür. Diğer taraftan Türkiye’mizin ulusal yargılama yetkisi var. Ülkemiz yabancılarca yabancılara karşı soykırıma gidilmesi halinde yargılama yapabilir. Savcılarımızın Adalet Bakanı’mızın izniyle Gazze’de devam eden olayları soruşturma yetkisi var. BM Güvenlik Konseyi’nden İsrail hakkında yatırım kararı almak zor. Buraya getirilecek bir konu ABD’nin vetosuna takılacaktır. Ama uluslararası yargı mekanizmaları vetoya takılmaz, caydırıcı olur. Bunu Mavi Marmara olayında gördük. Burada İsrail’in anlaşmaya gitme iradesi yargılama mekanizmalarının açık olmasındandı.”

Pozitif ayrımcılık yapılıyor

Uluslararası Vizyon Üniversitesi Öğretim Görevlisi Mehmet Sıddık Karaca da şunları söyledi: “Savaş suçlarına 2003’ten bu yana UCM bakıyor. Eskiden bu suçlar için BM özel mahkemeler kuruyordu. Tabii şu anda İsrail’e UCM tarafından tahkikat başlatılıp başlatılamayacağını bilemiyoruz. Çünkü İsrail, pozitif ayrımcılığa tabi tutuluyor. Bunu Mavi Marmara olayında da gördük. Bilindiği üzere Mavi Marmara olayında savcılarımız ölenlerin ve yaralananların içinde Türk bulunması, suçun uluslararası kıta sahasında işlenmesi sebebiyle dava açtı. İsrail’in Gazze halkına yönelik saldırılardan ötürü savcılarımızın dava açıp açamayacağı muamma. Yine biz UCM’ye ülke olarak taraf değiliz, İsrail de taraf değil. Burada Roma Statüsü’nü kabul ederek UCM’ye taraf olan ülkeler var. Ki İtalya, Fransa, Romanya gibi ülkelerden söz ediyoruz. Ancak bunlarca adım atılabilir. Netanyahu’nun ‘Askerlere tüm yetkiyi verdim’ sözü bile savaş suçudur. Savaş hukukunda tarafların koşulları, hakları dikkate alınmalıdır. Lahey’de yargılanmayı gerektirir, bu söz. Teoride öyle de pratikte öyle mi? Burada 5 Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi üyesi belirleyici. Bunlar olur vermeden Netanyahu’ya bir şey yapılamaz. Ukrayna’da devam eden savaş ve ölüm olayları ortada. Rusya neden yargılanmadı, yargılanamıyor? Olmuyor, 5 daimi üye sistemi tıkıyor. Komisyonlarda dahi görüşme yapılamıyor. Ancak kınama kararı çıkarılıyor. O da kolay değil. Kaldı ki kınama kararı çıksa ne olur, çıkmasa ne olur? Burada bizim yapacağımız hamleler belli. Bizden vatandaşlık alan Filistinliler var. Ya da vatandaşlarımıza karşı suçlar var. Gezi ya da haber amaçlı Gazze’ye gidip saldırya uğrayanlar için dava açarız. Onlara bir şey olursa harekete geçeriz. Ama Netanyahu’nun savaş suçuyla yargılanması zor. “

Herkes çaba sarf etmeli

UCM, savaş suçunun olup olmadığı ile ilgileniyor. ‘Savaş suçu taraf ülkelerden birisince mi yoksa taraf ülkelerden birinde mi işlendi’ sorusuna cevap arıyor. Elbette bir şeyler yapılır ama ilerleme kat edilip edilmeyeceğini bilemiyoruz. Malum Mavi Marmara olayında raportörce ortada suç olmadığı iddia edildi, menfi müdafaa gibi kavram kullanıldı. Ardından itiraz edildi. İtiraz ele alındı, taraflar anlaşmaya vardı. Aynısı burada olabilir ama uluslararası çabalar ya da taraf ülkelerin talepleri gerekiyor. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Arap Birliği ülkeleriyle yapacağı görüşmelerin verimli geçmesini umuyorum. Umarız savaş uzamaz. Korkulan olur, savaş uzarsa dünya yeni bir durumla karşı karşıya kalır.”