Geçtiğimiz birkaç yıl içinde Doğu Türkistan'daki Çinli yetkililer Uygur halkının kültürel miraslarının büyük bir bölümünü yok etti. Bu yıkım kampanyası, kitlesel gözaltı, zorlayıcı doğum kontrolü, zorla çalıştırma, aileleri parçalama, dini baskı, Uygur dilinin eğitim sisteminden tamamen çıkarılması ve kültürel kimliğin diğer yönlerine karşı ağır saldırılarla birlikte ilerledi.

Bu yıkım kampanyasının özellikle üzücü bir yönü, bu eşsiz toplumun zengin tarihini ve kültürel kimliğini yansıtan mimari mirasları olan Uygur geleneksel evlerinin kasıtlı olarak yıkılmasıdır.

Uygur geleneksel evleri sadece birer yapı değil; aynı zamanda Uygur halkının tarih, zanaat ve kültürel kimliklerinin depolarıdır. Genellikle karmaşık ahşap işçiliği, canlı renkler ve kendine özgü tasarımlarla karakterize edilen bu evler, Uygur halkının topraklarına ve geleneklerine olan bağlılığının bir kanıtıdır. Özellikle avlu tarzı evler, yüzyıllardır Uygur mimarisinin ayrılmaz bir parçası olmuş, toplumu, aileyi ve bölgede derin kökleri olan bir yaşam biçimini sembolize etmiştir.
Uydu görüntüleri ve uzmanların ifadeleri de dahil olmak üzere çeşitli kaynaklardan gelen raporlar, Çin Komünist Partisi'nin (ÇKP) Uygur geleneksel evlerini,“kentsel dönüşüm”, "güzelleştirme projesi", “ekonomik ilerleme” ve "yoksulluğun azaltılması" gibi amacıyla sözlük anlamı örtüşmeyen çeşitli kampanyalar kapsamına sistematik olarak yıktığını göstermektedir. Bu kampanyalar, tüm mahallelerin yıkılmasını, Uygur ailelerin evlerinden edilmesini ve kültürel miraslarının fiziksel hatırlatıcılarının tamamenyok edilmesini amaçlıyor.

Bu yıkımın arkasındaki motivasyon çok açıktır. ÇKP, Uygurların kültürel miraslarının somut sembollerini ortadan kaldırarak Uygur kimliğini yok etmeyi amaçlamaktadır. Ayrıca, yetkililer kentsel alanları modernleştirmeyi vurgulayarak geleneksel mimarinin silinmesini hızlandırmakta, Uygur kültürel manzarasını marjinalleştirmeye çalışmaktadır.

Geleneksel Uygur evlerinin yıkılması, fiziksel yapıların kaybından daha fazlasıdır; Uygur halkının kimliğine ve kolektif hafızasına yönelik bir saldırıdır. Bu evler nesiller arasında bir bağ görevi görmekte, hikayeleri, gelenekleri ve aidiyet duygusunu taşımaktadır.

ÇKP bölgeyi kendi Han tarzı imajına göre yeniden şekillendirmeye çalışırken, Uygur geleneksel evlerinin silinmesi daha geniş bir kültürel asimilasyon modeline katkıda bulunmaktadır.

Evlerin mahallelerin yıkılması sonucunda Uygur ailelerinin zorla yerinden edilmesi Uygur topluluklarını zedeleyerek sosyal bağların parçalanmasına ve uyumlu bir kültürel dokunun aşınmasını hızlandırmaktadır.

Bu şekilde, Çin sömürge rejimininUygurları birbirlerinden ve kültürlerinden kopararak Han Çinlilerine asimile etmesi daha kolay olacaktır. Yeni Çinliler ortamında büyüyen Uygur çocukları anavatanları ile olan tarihi bağlarını kaybeder, her bakımdan kat kat avantajlı ve ayrıcalıklı olan Çinlilere özenerek büyür ve onların kültürlerini benimsemeye başlar. ÇKP'nin Doğu Türkistan'daki bu yıkım kampanyasından beklediği de budur.

ÇKP'nin Uygur geleneksel evlerini yıkması, Çin'in Uygurları bu topraklardan tamamen yok etme tarihi görevini başarmak için yürüttüğü daha geniş kampanyanın tehlikeli bir tezahürüdür. Sadece Uygur topluluklarının fiziksel yapısına zarar vermekle kalmıyor, aynı zamanda Uygur kimliğinin özünü de tehdit ediyor.
Bu eylemlerin yıkıcı sonuçları göz önüne alındığında, tüm İnsanlığın kültürel mirasın korunmasını savunması, kültürel silinmeyi kınaması ve eşsiz ve paha biçilmez miraslarını koruma arayışlarında Uygur halkıyla dayanışma içinde olması kolektif bir sorumluluktur. Aksi takdirde insanlık büyük bir kültürel zenginliği kaybedecektir.