SAVUNMATUSAŞ’ın yokluğu F-35 üretimini sarstı! Teslimatlar zamanında yapılamıyor…

ABD Hükümeti Sorumluluk Ofisi Perşembe günü yayınlanan bir raporda, F-35 savaş uçağının teslimatlarının aksayacağı belirtildi.

ABD Hükümeti Sorumluluk Ofisi Perşembe günü yayınlanan bir raporda, Lockheed Martin’in teslim edilmeyen F-35 Müşterek Taarruz Uçağı uçaklarını depolamak için alanının tükendiğini, çünkü jetlerin yükseltme çabalarının programın gerisinde kaldığını söyledi.

Ayrıca GAO, F-35 programının test kapasitesinin zayıfladığını ve Technology Refresh 3 yazılım yükseltmesi ve Block 4 güncellemesi hazır olduğunda daha da kötüleşeceğini tespit etti. TR-3, gelişmiş kokpit görüntüleri, daha iyi bilgisayar belleği ve daha fazla işlem gücü gibi uçak için bir dizi iyileştirme içeriyor. F-35’e Blok 4 olarak bilinen başka bir grup daha derinlemesine yükseltmenin kurulabilmesi için TR-3’e ihtiyaç vardır. Blok 4, jetin daha fazla silah taşımasına ve elektronik savaş yeteneklerinde iyileştirmeler sağlamasına olanak tanıyacak.

TUSAŞ’IN YOKLUĞU PROJEYİ AKSATTIRIYOR

Ancak TR-3’ün yazılımındaki sorunlar ve önemli parçaların üretimindeki gecikmeler nedeniyle gecikmiş durumda. Test yetkilileri hükümet gözlemcisine TR-3’ün yazılımının, teslimatların başlaması beklenen tarihten neredeyse bir yıl sonra bile “kararsız” kaldığını söyledi. Temmuz 2023’ten bu yana Pentagon, TR-3 ile donatılacak en yeni F-35’lerin teslimatını kabul etmeyi reddediyor. TUSAŞ’ın F-35 ‘e ürettiği gövde parçaları kritik öneme sahipken Türkiye’nin projeden çıkarılması projenin aksamasına neden oluyor. Türk şiketlerinin yokluğu F-35 projesini büyük ölçüde aksatmış durumda. F-35’lerin çoğu Lockheed’in Fort Worth, Teksas’taki fabrikasında üretiliyor. Şirketin üretim hattından yeni bir jet çıktığında, TR-3’ün kalıcı donanım kitleri ve yazılımı hazır olana kadar bu jetler o tesiste depolanıyor. GAO, Pentagon’un talebi üzerine raporunda, teslim edilmeyi bekleyen, çoğunluğu tamamlanmış F-35’lerin sayısını yayınlamadı.

TR-3 YAZILIMI

GAO, F-35’in test filosunu tamamen geride kalmaktan kurtaran tek şeyin TR-3 ve diğer yazılım geliştirme çalışmalarının programın gerisinde kalması olduğunu söyledi. Ancak raporda, TR-3 ve Block 4 yazılımı tekrar yoluna girdiğinde, daha fazla uçuş gerekli olacağından mevcut test filosunun ciddi şekilde zorlanabileceği belirtildi. GAO, dört test F-35’in daha üzerinde çalışıldığını ve tamamlanma tarihinin 2026 olması beklendiğini söyledi. Ancak bunlar, üretimden sonra temel gelişimsel silah testlerini yürütmelerine olanak tanıyan araçlarla değiştirilen normal F-35’ler olacak. Raporda, modifiye edilen bu jetlerin bazı geçici çözümler kullanması gerekeceği ve alet eksikliği nedeniyle kanatları altındaki harici silah istasyonlarını test edemeyecekleri belirtildi. Bu muhtemelen kanada monteli silahları test etmeye daha fazla ihtiyaç duyan F-35B için özel bir sorun oluşturacaktır.

TUSAŞ F-35’E NE ÜRETİYORDU?

2008 yılından beri F-35 Programı’nı stratejik olarak destekleyen ve tüm F-35 uçaklarında kullanılan donanımları sağlayan TUSAŞ (Türk Havacılık ve Uzay Sanayii), Northrup Grumman ile birlikte uçak orta gövdesi üretim ve montajı, kompozit dış kaplama ve silah bölmesi kapakları ile fiber kompozit hava girişi kanallarının üretimini yürütüştü. Havadan Yere Pilonlar ve adaptörler dahil F-35’in Alternatif Görev Ekipmanları’nın (AME) yaklaşık yüzde 50’sini üreten TUSAŞ, ayrıca Otonom Lojistik Global Destek (ALGS) sistemi kapsamında Türk Silahlı Kuvvetleri’nin organik depolarını temsil etmek üzere seçilmişti.