SEBAHATTİN AYAN  İSTANBUL

Uluslararası sistem bir krize doğru ilerliyor. Ukrayna ve Gazze gibi bölgelerde yaşanan sıcak çatışmalar; Suriye, Irak ve Libya gibi bölgelerde devam eden iç gerginlikler gün geçtikçe yoğunluğunu artırmaya devam ediyor. ABD’nin başını çektiği Çin, Rusya, İngiltere ve Fransa gibi küresel çete ülkeleri de pamuk ipliğine bağlı olan ilişkileri daha da geriyor. Yıllardır süre gelen vekalet savaşlarında asli faktör olarak güç odağı olmaya çalışan Çin ise güney kıyılarında bulunan ve resmi adı Çin Cumhuriyeti olan Tayvan ile restleşiyor. Çin ve Tayvan arasındaki savaşa varan restleşmenin sonu şimdilik ne olacak bilinmiyor. Fakat ABD ise Tayvan’ı Çin’i dengeleme ve çevreleme siyasetinde bir sopa aracı olarak kullanıyor.

160 ülke Tayvan'ı Çin'in parçası olarak geliyor

Diğer yandan Çin’in yükselişi ve bir süper güç olarak ortaya çıkışı, Asya-Pasifik özelinde düşünüldüğünde, Tayvan’ın güvenliğini tehdit eden en önemli stratejik sorunların başında gelmektedir. Zaten Çin Halk Cumhuriyeti’ne (ÇHC) göre dünyada sadece tek bir Çin vardır ve Tayvan da Çin’in vazgeçilmez bir parçasıdır. Tayvan’ı ana kara ile birleştirilmesi gereken bir eyalet olarak gören Çin’e göre bu gerçek, Birleşmiş Milletler (BM) ve ABD dâhil olmak üzere 160’tan fazla ülke tarafından da kabul edilmiştir.

ABD Tayvan'ı Çin'e karşı dengeleme sopası olarak kullanıyor

Uzun yıllar devam eden Çin ve Tayvan arasındaki krizi gazetemize değerlendiren Dr. Abdulhalik Kara, “Fiili bağımsız olan Tayvan, Çin’in aksine 70 yıldır demokratik bir biçimde yönetiliyor. 1971 yılına kadar BM’de Çin’i Tayvan (Çin Cumhuriyeti adıyla) temsil ederken ABD’nın Çin Halk Cumhuriyeti’ni (ÇHC) Sovyetlere karşı ittifak olarak seçmesinin ardından Çin, ÇHC tarafından temsil edilmeye başlamıştır. Bu sırada ABD kongresi, BM’den çıkarılan Tayvan’a da güvence vererek Tayvan ile İlişkiler Yasası’nın onaylamış, Taipei ile diplomatik ilişkileri gayriresmî olarak devam etmesini sağlamıştır. Ayrıca bu yasaya göre ABD Tayvan’ın ihtiyaç duyacağı herhangi bir savunma durumu için Tayvan’a silah satılmasını da onaylamıştır. Bu duruma göre ABD bu Çin- Tayvan ilişkisinde yeni araya girmiş değil aksine uzun zamandır aradaki dengeyi koruyan bir tarafmış gibi karşımıza çıkıyor. Lakin ABD, Tayvan’ı ÇHC’nin politikalarını engelleyecek ve çevreleyecek bir sopa gibi kullanıyor. Günümüzde Tayvan olsun veya ABD olsun, bölgenin statükosunun korunmasını istiyor. Bu konuda ABD’nin kendi çıkarlarını istediği apaçık bir gerçektir. Demokratik bir biçimde yönetilen Tayvan’da doğal olarak tam bağımsızlığı isteyen siyasiler de Çin ile birleşmeyi isteyenlerde bulunmaktadır. Fakat, Çin’in demokratik açıdan ilerleme kaydederek siyasi atmosferin biraz gevşediği 2000’den sonrasından Xijinping dönemine kadarki dönemlerde Tayvan’da da uyumlu olarak “Çin’le birleşme” söylemleri biraz da artmışken, Xi’den göreve gelmesinden sonra baskı siyasetlerinin artmasıyla bu söylemler karşılık bulamamaya başladı. Bunun büyük nedenlerinden biri de “tek ülke iki sistem” vaadiyle İngiltere’den geri alınan Hongkong’da demokrasi ve insan haklarına karşı ağır darbeler Tayvan siyasileri ve halkının Çin’e olan güvencini kırdı. ABD gerçi, Çin’in insan hakları ve demokrasiye karşı tavırlarından, teknoloji ve ticaretteki kural tanımayan rekabet gücünden rahatsız ve her yöntemlerle Çin’i her alanda engellemeye çalışıyor olsa da Çin ile soğuk veya sıcak bir savaş yaşamak istemiyor. Tayvan, ABD ve Çin’i bir savaş durumuna sokacak en hassas bir mesele olmasıyla ABD’nin daha da tırmanmasını en çok istemediği bir sorun olabilir” dedi.

Tek Çin politikası krizin ana sebebi

Sorunun ana kaynağının Çin Halk Cumhuriyeti’nin yayılmacı ve tek çatı altında bir devlet olduğunu belirten Kara, “Fakat Çin, “tek Çin politikası” konusunda diğer ülkeleri ikna etmiş bir durumda ve Tayvan’ı er ya da geç kesinlikle tam egemenlik altına alacağı konusunda kararlılığı sürdürüyor. Böylelikle Çin dış ve iç politikalarını bu amaca uygun bir şekilde sürdürmekte ve bu doğrultuda faaliyet göstermektedir. Bu kapsamda dış politikalarında diğer ülkelere Tayvan ile ilişkilerinin kısıtlanmaları şartı koyuyor, her alanda Tayvan’ın önünü engellemeye çalışıyor… Tayvan’ın seçim gibi demokratik faaliyetlerine karışmaya çalışıyor. Tayvan adası çevirisinde kışkırtıcı askeri tatbikatlar yürütüyor. Çin hatta yakında yeni bir yasa çıkararak Tayvan’ın bağımsızlığını savunanlara, Tayvan’ın yeniden birleşmesine engel teşkil edenlere karşı idama kadar ağır cezalar verileceğini öngören yönetmelik çıkardı” şeklinde konuştu.