Pazar Röportajı’nın bu haftaki konuğu, çoğu tarım ve hayvancılığa yönelik çözüm önerileri ve yeni yöntemleri konu alan 26 araştırma kitabıyla bu alanda ülkemize önemli hizmetlerde bulunan Ziraat Yüksek Mühendisi, Araştırmacı Yazar Oğuz Güler. Oğuz Güler’le, ülkemizde bir türlü düşmeyen ve her Ramazan öncesi tavan yapan et fiyatlarının nasıl düşürüleceğine ilişkin çözüm önerileri içeren çok faydalı bir söyleşi gerçekleştirdik.

HER RAMAZAN ÖNCESİ ET FİYATLARI NEDEN YÜKSELİYOR?

Sayın Güler, neden her Ramazan ayı öncesi et fiyatları fahiş oranlarda yükseliyor?

Her yıl Ramazan’dan 70 gün sonra ülkemizde kurban bayramında toplu hayvan satış olur. Üreticilerin ve et sektörü paydaşlarının, Kurban Bayramı’nda daha karlı satış için stok oluşturma eğilimi yüzünden Kurban Bayramı’na 3-4 ay kala hayvan kesimi azalır ve piyasaya arz edilen et talebi karşılayamadığından fiyatlar artar. Besicilerin ellerindeki hayvanları piyasaya sürmeyip birkaç ay bekleterek yüksek kâr elde etme isteği, iki yönlü fiyat artışına neden oluyor. Bu döngü yüzünden fiyatlar her yıl Ramazan öncesinde tavan yapıyor. İşte bu günlerde geçmişteki ihmallerin ve gözü doymayan yem sanayicilerinin oluşturduğu erken kesimlerin faturasını yaşıyoruz. Et fiyatlarının artmasında asıl sebep, yem sanayicilerinin ölçüsüz fiyat artışları yapmaları ve gözü doymaz kâr hırslarıdır. Bakanlık bürokratlarının bakanı yanıltarak benim sunduğum ucuz yemi görmezden gelmeleri ise ayrı bir sorun.

TORBA YEMİN TONU 13 BİN LİRAYKEN ALTERNATİF YEMİN TONU 350 LİRA

Peki et fiyatlarını düşürmenin yolu nedir?

Hayvansal gıdaların ve et fiyatların düşürülmesinin en etkili yolu, besicilikteki en önemli girdi olan yem fiyatlarının düşürülmesidir. Bunun yolu da dünyada denenmiş ve büyük fayda sağlayan iki tür ucuz yeme ağırlık vermektir. Bunlardan ilki Dev Kral Otu (DEKO). Eğer bu yemi üretici kendisi üretirse tonu 350 TL civarında mal olmakta. Diğer ucuz yem imkânı sağlayan Rafta Yeşil Yemin (RAYEY) tonu ise 1.500 TL’ye mal oluyor. Yemde en çok tüketilen saman ve sakıncalı denen mısır silajının tonu 3.000 TL olmasının yanında yoncanın 9.500 TL ve torba yemin tonunun 12-13.000 TL olduğu düşünüldüğünde, bu çok ucuz iki yemin önemi daha iyi anlaşılır.

Bu iki ucuz yemin gündeme oturmasını istemeyenlerin ağırlıklı olarak yem lobisi ve bir kısım bürokratlar olduğunu söyleyebilirim. Pahalı yem yüzünden dişi hayvanlarımız kesildiğinden hayvan doğumları çok azaldığı için hayvan varlığımızın talebi karşılayamaz hale gelmesi ve Kurban Bayramı için stoklama yüzünden arz talep dengesinin bozulması gibi sebeplerle bu tartışmalar devam edecek.

Önümüzdeki aylarda düzenlenecek olan Tarım Şurası’nda bu konuların enine boyuna masaya yatırılarak çözüm önerilerinin ortaya konulması gerekiyor. Ben de bu şuraya katılarak elimdeki bilgileri sektörle paylaşabilirim.

Niçin 10 yıldır DEKO ve RAYEY’in ülkemizde yaygınlaşması için uğraşıyorsunuz? Bu iki yem bu kadar önemli mi?

Mısır silajından elde edilen süt ile peynir yapılması Avrupa ülkelerinin çoğunda yasaklandı. Sebebi ise mısır silajının iyi yapılmaması veya sarmanın bir şekilde delinmesi veya hava alması yüzünden aflatoksin denen bir kansorojen madde oluşması. AB ülkelerinin bazılarında mısır silajı yerine yonca kullanılsa da yoncanın pahalı olması yüzünden yonca yerini DEKO’ya bırakmıştır. Bu yem türleri ülkemiz için çok önemli alternatifler. Bu yüzden faydalarını anlatıyorum.

Yoncanın yerini DEKO’nun dolduramayacağı iddiaları ne derece doğru?

Bu iddialar tamamen yanlış. İspanya’da Valencia Üniversitesi ve Danimarka Aahen Üniversitesi’nin ortak çalışmasında Valencia’da keçilere bizde şu an tonu 9.500 TL olan yonca yerine tonu 350 TL’ye mal olan DEKO aynı miktarda yedirildiğinde ne süt veriminde de, ne de sütte yağ ve kuru madde bakımından bir fark olmadığı bilimsel olarak görülmüştür. Yani DEKO hem kanserojen etkisi olan mısır silajının yerini, hem de pahalı Yoncanın yerini aldığında tüm dünyada ciddi bir tarla alanı kazanımı ile dekara 1’e 5 ile 1’e 10 daha fazla yem elde etmeyi sağlamanın yanında, bölgelere göre yüzde 40-90 tarla boşalmasını sağlar.

İKİ ALTERNATİF YEMLE YÜZDE 90 TARLA KAZANMAK MÜMKÜN

Bu iki verimli yem türü ile tarlaların ne kadarında diğer ürünlere yer açılabilir?

Bu iki yem çok ciddi su tasarrufu yapmakta, tarla boşaltmaktadır. Gübresiz yetişmekte çevreyi kirletmemekte, ilaç istememekte. RAYEY kapalı ortamda yetiştiği için hastalık ve zararlılar içermez. Bununla birlikte DEKO Adana koşullarında bir dönümde yıllık 80 ton üretilebilmekte.

Adana’da mısır silajı dekara 8-10 ton yetiştiğini düşünürsek neredeyse Adana’da 100 dekar mısır silajı yerine 10 dekar DEKO ekmek yeterli olacaktır. Bu 90 dekar, pamuk, soya veya ithal ettiğimiz başka ürünlere yar bulmak demektir. Bu tüm dünyada DEKO ile yüzde 90 ve RAYEY ile yüzde 98 tarla kazanmak demektir. Bununla birlikte DEKO tarlasına domuz girmediği için mısır gibi domuz tehlikesinden uzaktır.

Düzenli sulama 10 gün bile aksasa sıkıntı olmaz

DEKO derine inen kökleri yüzünden su stresi yaşamaz. Oysa mısır silajında düzenli sulama 2-3 gün gecikirse bitki kendini kilitleyip büyümeyi durdurmakta. DEKO’da sulama 10 gün bile aksasa da sıkıntı olmamakta, büyümekte. DEKO 1 kez ekilip tekrar ekilmeden 10 yıl biçildiği için ekim ekonomisi yönü ile çok ciddi üretim maliyetinin azalmasını sağlamakta. DEKO’nun Tayland çeşidi bizde Adana’yı çok sevdi ve 80-100 ton verim alındığını gözlemleyerek verilerini kitabımda ilk ben yayımladım. DEKO çelik ile üretilebilmekte. Tohum ile üretilememekte. 2 uçakla çelik getirterek süt ve besi işi yapanlara hayvan kapasitesine göre 100-300 adet çeliği hibe kapsamında vermeli.

Türkiye ortalaması olarak dekarda 50 ton verimi baz alırsak 3 dönümden 150 ton yem alınması tüm hayvancılığımızı şahlandıracaktır. Bir taraftan DEKO ile dekardan 50-60 ton, diğer taraftan belediyeler ve bakanlığın ortak çalışmasıyla büyük tesislerde taze yem RAYEY’in üretilmesi sayesinde önemli bir sinerji yakalanabilir. Bu sayede orman imkânı olan meralarımıza ağaç dikerek hızla ormanlaştırılmasıyla küresel ısınmada 426 ppm olan sera gazını 350 ppm’e kolayca düşürüp, küresel ısınmanın zararını en aza indirebiliriz.