Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), Almanya ve İngiltere'nin İsrail'e silah ve mühimmat tedariğini durdurması yönündeki geçici tedbir talebinin reddine hükmetti.

Çarşamba günü açıklanan karar metninde, Almanya ve İngiltere aleyhinde geçici tedbir kararı verilmemesi yönünde yedi yargıç tarafından oy birliğiyle karar verildiği belirtildi.

AİHM, Almanya ve İngiltere'nin İsrail'e silah satışını durdurması için geçici tedbir uygulanması yönündeki talebi, sözleşmenin 39. maddesinin (geçici tedbirler) kapsamı dışında kalması nedeniyle reddetti.

Dava, Gazze'de ikamet ettiği iddia edilen "Alhaj" adlı Filistinli bir doktor tarafından Almanya ve İngiltere'ye karşı açıldı. Alhaj, AİHM'e yaptığı başvuruda, İsrail'in Gazze'ye yönelik saldırılarında kendi ailesinden birçok kişiyi kaybettiğini, torunlarından ikisinin ise ağır yaralandığını belirtti.

Alhaj, Uluslararası Adalet Divanı'nın (ICJ) 26 Ocak 2024 tarihli kararına rağmen İsrail'in, Gazze'deki saldırılarının 'soykırıma' neden olduğunu, Almanya ve İngiltere'nin İsrail'e silah ve askeri mühimmat tedarik etmesiyle toplu katliamlara katkıda bulunduğunu dile getirdi.

Mahkemeden, Almanya ve İngiltere'nin İsrail'e silah ve mühimmat sağlayıp sağlamadığının araştırılması talep etti. Avrupa'dan silah desteğini sürdürdüğü iddia edilen iki ülkenin Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin 3. maddesini (işkence veya insanlık dışı veya aşağılayıcı muamele yasağı) ihlal ettiğini savundu.

Alhaj, Mahkeme İçtüzüğü'nün 39. Maddesi uyarınca geçici tedbir talebinde bulundu.

39. Madde neleri kapsıyor?

Mahkeme İçtüzüğünün (Rules of Court) 39. Maddesi, sözleşmeci Devletler ve başvurucular hakkında AİHM'e geçici tedbir verebilme yetkisi tanıyor.

Geçici tedbirler yalnızca sınırlı sayıda alanda uygulanıyor. Başvuru sahibini sınır dışı edilmesi veya iadesi gibi telafisi mümkün olmayan bir zararın meydana gelmesine ilişkin olası bir riskin söz konusu olduğu hallerde, Sözleşmenin 2.,3.,6.,8. ve 10. Maddeleri'nin ihlali gibi belirli durumlar bu kapsama giriyor.

Askerlik hizmetleri, mülkiyet hakları, siyasi partilerin kapatılmasını önlemek ve yargı mensuplarının görev sürelerinde değişliklerle ilgili kararlar bu kapsamda yer almıyor.

Almanya'dan İsrail'e silah ihracatı

Almanya, ABD'den sonra İsrail'e en önemli silah ihracatçılarından biri.

Almanya Ekonomi Bakanlığı 2024 verilerine göre, Almanya geçen yıl İsrail'e askeri teçhizat ve silahlar da dahil olmak üzere 326,5 milyon euro değerinde silah ihracatını onayladı. Bu rakam 2022'ye kıyasla 10 kat artış anlamına geliyor.

Avrupa Anayasa ve İnsan Hakları Merkezi (ECCHR), İsrail'e 3.000 tanksavar ihracatı için verilen iznin iptal edilmesi amacıyla Almanya'ya dava açıldığını açıkladı.

İsrail'e silah ihracatı konusunda Almanya'ya karşı bu ay ikinci defa dava açıldığını belirten ECCHR, beş davacı Filistinliye ECCHR ve Filistinli insan hakları örgütlerinin avukatlarının destek verdiğini belirtti.

Almanya'da 23 Şubat seçimlerinde ağır yenilgi alan Olaf Scholz, Ekim 2024'te Federal Meclis'teki bir tartışma sırasında İsrail'e daha fazla silah sevkiyatı yapılacağını açıklamıştı.

İngiltere'den silah desteği

İngiltere hükümeti Eylül 2024'te, İsrail'e gönderilen ve Gazze'de kullanıldığı düşünülen 350 farklı silahtan 30'unun ihracat lisansının askıya alındığını açıkladı. İhraç edilen silahlardan bazılarının İsrail'in Gazze'de işlediği uluslararası hukuk ihlallerine aracı olabileceği belirtilerek, lisanslarının askıya alındığı açıklandı. İsrail'e yapılacak güvenlik yardımlarının devam edeceği belirtildi.