Deprem nedeniyle ağır hasar alan çok sayıda yapının yıkımı sırasında ortaya çıkan toz ve lifsi maddeler, özellikle 2010 öncesi inşa edilen binalarda sıkça rastlanan asbestli malzemelerin varlığı nedeniyle halk sağlığını tehdit eder boyuta ulaştı. Yapılan ölçümler, yıkım alanlarındaki lifli toz konsantrasyonunun 0.004-0.01 lif/cm³ aralığında olduğunu, enkaz döküm alanlarında ise bu değerin 0.012 lif/cm³'e kadar çıktığını ortaya koydu.

Uzmanlardan Uyarı: WHO Sınır Değerleri Aşıldı

İnönü Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Birimi'nin öncülüğünde, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı'na bağlı İSGÜM tarafından yetkilendirilen laboratuvarlarda yapılan ölçümler, kent genelinde ciddi bir hava kirliliğine işaret etti. 9-10 Mayıs 2024 tarihlerinde yapılan incelemelerde, belirlenen 12 farklı ölçüm noktasında elde edilen veriler, lifli toz ve asbest düzeylerinin WHO’nun 1998’de belirlediği sınır değerlerin üzerinde olduğunu gösterdi.

Araştırma kapsamında yapılan ölçümlerde asbest liflerine doğrudan rastlanmasa da, özellikle lifsi toz miktarındaki yüksekliğin halk sağlığı açısından risk oluşturduğu belirtildi. Uzmanlar, partikül madde seviyelerinin 2019 yılı için belirlenen ulusal sınır değerleri aştığına dikkat çekti.

Asbest Maruziyeti Ciddi Sağlık Riski Taşıyor

Asbestin solunum yoluyla alınması durumunda akciğer kanseri, mezotelyoma, plevral plaklar ve asbestozis gibi ciddi ve ölümcül hastalıklara neden olabileceği biliniyor. Bu nedenle uzmanlar, özellikle eski yapıların yıkımı sırasında asbest maruziyetine karşı çok daha sıkı önlemler alınması gerektiğini vurguluyor.

Güvenlik Önlemleri ve Öneriler

Araştırmayı yürüten ekip, yıkım ve enkaz kaldırma işlemleri sırasında şu önlemlerin alınmasını öneriyor:

Yıkım ve taşıma sırasında su ile toz bastırma yöntemi uygulanmalı

Alanlar izolasyonla çevrilmeli

Çalışanlara N95 maske, koruyucu gözlük, eldiven ve tulum gibi kişisel koruyucu ekipmanlar sağlanmalı

Özellikle 65 yaş üstü bireyler, çocuklar, hamileler ve kronik hastalığı olanlar riskli bölgelerden uzak durmalı

Yapılan bu araştırma, deprem sonrası şehirlerde yürütülen yıkım ve temizleme faaliyetlerinin yalnızca yapısal değil, çevresel ve halk sağlığı açısından da dikkatle planlanması gerektiğini bir kez daha gözler önüne serdi.