Doğu'nun, Batı merkezli finansal tahakküme cevabı, üretimin somut gücünü elinde bulunduran BRICS'in dijital para hamlesiyle geliyor. Bu hamle, finansın soyut egemenliğine meydan okuyarak küresel güç dengelerini yeniden şekillendirme potansiyeline sahip...

BRICS ülkeleri (Brezilya, Rusya, Hindistan, Çin, Güney Afrika ve yeni üyeler), ABD dolarının küresel finans sistemi üzerindeki hegemonyasına meydan okuyacak yeni bir para birimi projesini yıllardır gündemde tutuyordu. Bu hedef, şimdi blok zinciri teknolojisiyle entegre, fiziki olmanın ötesinde dijital bir formda somutlaşma yolunda ilerliyor. Özellikle Rusya ve Belarus gibi aktörlerin teknik altyapı girişimleri, dolarsız bir ticaret sistemi ihtimalini her zamankinden daha güçlü kılıyor.

Hukuki ve teknik altyapı hazırlanıyor
Son BRICS zirvesinde Belarus tarafından yapılan öneri, bu sürecin ne kadar ciddiye alındığını gösteriyor. Öneri, geliştirilecek dijital para birimlerinin, hukuki ve teknik altyapıları tamamlandığında ortak bir ödeme sistemine entegre edilmesini içeriyor. Bu sistemin, Batı merkezli finansal mimariye alternatif, egemen bir ekonomik düzenin temel taşı olması hedefleniyor. Rusya'nın blok zinciri tabanlı ödeme sistemi planı da bu vizyonu destekliyor. Amaç, ABD yaptırımlarından etkilenmeyen, tarafsız ve bağımsız bir takas mekanizması kurarak ticarette doların zorunluluğunu ortadan kaldırmak.

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, BRICS’in dijital ödeme sistemini “özellikle dikkat gerektiren” bir mesele olarak tanımlarken, Maliye Bakanı Anton Siluanov da bu sistemin BRICS içi ticareti güçlendireceğini ve daha güvenli hale getireceğini vurguladı. Bu kapsamda, Rusya'nın dijital rublesi ve Çin'in dijital yuanı, kurulacak ortak ödeme platformunda kullanılacak ilk para birimleri olarak öne çıkıyor.

"Üretim Doğu'da, Para Batı'da; Bu çelişki kırılıyor"
Bazı ekonomistlere göre, BRICS'in bu adımı sadece ekonomik değil, aynı zamanda derin bir jeopolitik devrim niteliği taşıyor. Mevcut küresel sistemdeki temel çelişkiye dikkat çeken uzmanlar, "Üretim gücü, dış ticaret hacmi ve talep BRICS ülkelerinde toplanmışken, alışverişin hâlâ dolar üzerinden yapılması sürdürülemez bir durum. BRICS, bu çelişkiyi kırmak istiyor," değerlendirmesini yapıyor.

Analizlere göre ABD doları, yalnızca bir ödeme aracı değil, küresel sistemi kontrol altında tutan bir güç unsuru. Bir uzman, bu durumu "Dolar, adeta finansal bir atom bombası gibi... Rezerv para olması ABD’ye muazzam bir üstünlük sağlıyor. BRICS ülkeleri ise üretim ve nüfus gücüne sahip olmalarına rağmen finansal sistemde kaybeden taraf. İşte bu çarpıklığı düzeltmek istiyorlar," sözleriyle açıklıyor.

Çözüm altına endeksli 'Ortak Para' mı?
Konuyla ilgili analizler, tek tek ülkelerin ulusal paralarıyla dolar hegemonyasına direnmenin neredeyse imkânsız olduğunu gösteriyor. Bu nedenle, ortak bir dijital para biriminin, örneğin altına veya değerli metallerden oluşan bir sepete bağlı bir sistemin çok daha işlevsel olacağı savunuluyor. Bu formülün, para birimine olan güveni artırarak hayata geçme şansını yükselteceği belirtiliyor.

Ayrıca, dijital para sistemlerinin kayıt dışı ekonomiyi önemli ölçüde azaltabileceği ve kara para, yasa dışı trafik ve offshore hesaplar gibi unsurların denetim altına alınmasını kolaylaştıracağı vurgulanıyor. Ancak asıl motivasyonun, doların rezerv para statüsünü sarsmak olduğu açıkça görülüyor.

Devlet destekli 'Dijital Para'
BRICS'in üzerinde çalıştığı modelin, popüler kripto paralarla karıştırılmaması gerektiğinin altı çiziliyor. Aradaki temel farkı bir uzman şöyle özetliyor: "Dijital paranın arkasında devletler ve merkez bankaları var. Kripto para piyasası ise üretimden ve devlet garantisinden yoksun, dijital bir kumarhaneye benziyor." Bu nedenle, BRICS'in dijital para hamlesinin spekülatif kripto piyasasına doğrudan etkisinin sınırlı olacağı öngörülüyor.

Nihai hedef, 1944'te kurulan ve ABD merkezli olan Bretton Woods sistemine alternatif bir ekonomik düzen inşa etmek. Bu, yalnızca teknik bir değişiklik değil, köklü ve sistemsel bir meydan okumadır. BRICS ekonomik ve siyasi olarak büyüdükçe, bu para biriminin hayata geçmesi de bir zorunluluk haline gelecektir.