Pentagon yetkililerine göre enflasyon, küresel ölçekte artan hammadde maliyetleri ve tedarik zinciri sorunları, programın üretim maliyetlerini yükselten başlıca etkenler oldu.

İsviçre anlaşmasında kriz

Fiyat artışı, ABD ile İsviçre arasında 36 adet F-35A alımına yönelik anlaşmada krize yol açtı. 2022’de imzalanan anlaşma kapsamında maliyetin 6 milyar İsviçre frangı (yaklaşık 7,4 milyar dolar) seviyesinde sabitlenmesi öngörülmüştü. Ancak Pentagon, maliyetin 610 milyon dolar arttığını açıklarken; İsviçre tarafı bu artışın 650 milyon – 1,3 milyar frank (807 milyon – 1,6 milyar dolar) arasında olduğunu duyurdu.

"Belirsizlik ciddi sorun yaratıyor"

Pentagon, fiyatların nihai sözleşme ile netleşeceğini, sabit fiyatlı kontratların öngörülebilirlik sağlasa da mevcut enflasyon ortamında toplam maliyetin başlangıç hesaplarından farklılaşabileceğini vurguladı.

İsviçre hükümeti ise anlaşmadan çekilmeyeceklerini belirtirken, maliyetlerdeki belirsizliğin ciddi sorun oluşturduğuna dikkat çekti.

2027’de teslimat başlayacak

F-35 Lot 18 kapsamında Lockheed Martin ile 145 uçak ve 141 motor için milyarlarca dolarlık sözleşme görüşmeleri sürüyor. Pentagon’un anlaşmayı yılın ikinci yarısında kesinleştirmesi bekleniyor. İsviçre’ye yapılacak teslimatların ise 2027’de başlaması ve 2030’a kadar sürmesi planlanıyor.

Türkiye’nin F-35 programından çıkarılması maliyetleri artırmış olabilir

Savunma çevrelerinde dile getirilen bir ihtimale göre, Türkiye’nin F-35 programından çıkarılması da maliyet artışlarını dolaylı olarak etkilemiş olabilir. Türkiye, proje kapsamında pek çok kritik parçanın üretiminde görev alıyordu. Bu üretimin farklı ülkelere kaydırılması ve tedarik zincirinin yeniden yapılandırılması, maliyetleri artıran faktörlerden biri olarak değerlendiriliyor.