Donuk omuz sendromu, omuz eklemini saran kapsülün kalınlaşıp daralması ve iltihaplanmasıyla gelişen; eklem içi sıvının azalmasına bağlı olarak hareket açıklığını kademeli biçimde kısıtlayan bir rahatsızlıktır. Çoğunlukla tek omuzda başlasa da iki omuzu birden tutabilir. Hastalar kolu belli bir noktadan fazla kaldıramama ya da döndürememe, üzerine yatınca artan ve özellikle geceleri uykudan uyandıracak şiddete ulaşabilen ağrı gibi yakınmalarla başvurur. Süreç yavaş ilerler; kimi hastada yıllar önceki bir incinmenin ardından ortaya çıkabilir, kimi vakada ise travma, uzun süreli hareketsizlik ya da eşlik eden hastalıklar zemin hazırlar. Peki, donuk omuz neden olur?

Donuk omuz neden olur?

Hastalığın temelinde eklem kapsülünün sertleşip kısalması vardır; bu değişim omuz hareketlerine fiziksel bir “kilit” gibi davranır. Altta yatan neden çoğu zaman netleşmez; ancak düşme-çarpma gibi travmalar, kalp krizi sonrası veya başka nedenlerle omuzun uzun süre hareketsiz kalması, diyabet, iltihaplı romatizma, omuz kireçlenmesi, omuz sıkışması ve kas-tendon yırtıkları donuk omuz gelişimine eşlik edebilir. Kadınlarda daha sık görülür; 40–65 yaş aralığında ve hareketsiz yaşam süren kişilerde risk yükselir. Tiroid bozuklukları, felç (inme), meme ya da kalp cerrahisi sonrası dönem ve Parkinson hastalığı da risk grubuna dahildir.

Donuk omuz belirtileri nelerdir?

Rahatsızlık hem ağrılıdır hem de hareketi kısıtlar. Kolu yana açma, arkaya götürme ya da dışa döndürme sırasında ağrı belirginleşir; basit günlük işler bile güçleşebilir. Geceleri artan ağrı tipiktir. İlerlemiş olgularda hareket kabiliyeti son derece azalır; en az iki hareket düzleminde kayıp belirgindir ve dış rotasyonda hem pasif hem aktif hareket kaybı dikkat çeker.

Donuk omuz evreleri nelerdir?

Klinik tablo çoğunlukla üç aşamada seyreder. Yangı (1. evre): 2–9 ay sürebilen bu dönemde şiddetli ağrı ön plandadır, geceleri artar ve ardından tutukluk başlar. Donma (2. evre): 4–6 ay sürebilir; ağrı nispeten hafiflese de hareket kısıtlılığı belirginleşir, günlük işler zorlaşır. Çözülme (3. evre): 6 ay ile 3 yıl arasında devam edebilir; ağrı ve tutukluk kademeli olarak azalır, hareket açıklığı geri kazanılmaya başlar. Bazı kaynaklarda süreç başlangıç, ilerleme, sertleşme ve normale dönüş şeklinde dört evre olarak da tanımlanır; toplam sürenin özellikle eşlik eden hastalıklar varsa uzayabileceği bilinir.

 

Donuk omuz tanısı nasıl konulur?

Tanı, hastanın öyküsü ve fizik muayene ile konur. Hekim omuz hareket açıklığını değerlendirir; gerekli durumlarda röntgen ve özellikle MR ile kapsül kalınlaşması, sinovit gibi bulgular ve kas-tendon yırtıkları ayırt edilir. Diyabet, tiroid hastalıkları, otoimmün tablolar, kalp krizi veya inme öyküsü, uzun süre hareketsizlik ve travmalar mutlaka sorgulanır.

Donuk omuz tedavisi var mı?

Tedavinin ilk hedefi ağrıyı kontrol altına almak ve hareket açıklığını geri kazandırmaktır. Başlangıçta ilaç tedavisiyle ağrı yönetimi yapılır; omuzun hareketsiz kalmaması esastır. Fizik tedavi ve rehabilitasyon sürecinde germe-güçlendirme egzersizleri, ağrı için elektroanaljezi, sıcak/soğuk uygulamalar ve TENS gibi yöntemler kullanılabilir. Hekim uygun görürse eklem içine steroid, hyaluronik asit, PRP ya da ozon enjeksiyonları uygulanabilir; kortizon enjeksiyonlarının amacı ağrıyı azaltıp esneme-egzersizleri mümkün kılmaktır ve gelişigüzel uygulanmamalıdır. İleri kapsül daralması olan hastalarda, konservatif yaklaşımla yeterli yanıt alınamazsa genel anestezi altında manipülasyon ve omuz artroskopisi (kapalı cerrahi) ile kapsül gevşetme tercih edilebilir. Donuk omuz kendi kendini sınırlayabilen bir süreçtir; ancak iki yıla varabilen bekleme, çoğu hasta için kabul edilebilir değildir. Düzenli fizik tedaviye uyum, omuz hareketlerinin günlük yaşamda kontrollü kullanımı ve hekim-fizyoterapist önerilerine bağlılık, tam ya da tama yakın hareket açıklığına dönüş şansını artırır.