Bilim insanlarına göre bu süreç, tektonik plakaların doğal yaşam döngüsünün bir parçası ve dünya tarihinin tamamen silinmesini önleyen bir mekanizma olabilir.

Plakalar arasındaki çarpışma sona yaklaşıyor

Louisiana Eyalet Üniversitesi’nden jeolog Brandon Shuck, “Bir dalma-batma bölgesinin oluşması, bir treni yokuş yukarı itmek gibidir; çok büyük bir enerji gerekir. Ama bir kez başladı mı, artık durdurmak neredeyse imkânsız hale gelir. Bu süreci bitirmek ise adeta bir tren kazası gibidir” diyor.

Shuck ve ekibi, Vancouver Adası’nın açıklarında dört tektonik plakanın kesiştiği bölgede, Explorer, Juan de Fuca, Pasifik ve Kuzey Amerika plakaları, deniz tabanı altındaki hareketleri yüksek çözünürlüklü sismik görüntüleme yöntemiyle inceledi.

75 kilometrelik dev kırık hattı

Araştırmacılar, yer altındaki sarsıntılardan yayılan akustik dalgaları analiz ederek, Explorer plakasının alt kısmında 75 kilometre uzunluğunda aktif bir fay hattı tespit etti. Bu kırıklar, plakanın stres altında parçalara ayrılmaya başladığını gösteriyor. Henüz tamamen kopmamış olsalar da, bilim insanlarına göre “yırtılma anı” çok yakın.

“Bir tren kazası değil, yavaş bir raydan çıkış”

Shuck, “Bir dalma-batma bölgesinin yok oluşuna ilk kez bu kadar net tanık oluyoruz. Bu çöküş ani değil, adım adım gerçekleşiyor. Plaka parça parça ayrılıyor, mikro plakalar ve yeni sınırlar oluşuyor. Bu bir tren kazası değil, bir trenin vagon vagon raydan çıkışını izlemek gibi” ifadelerini kullandı.

Araştırmaya göre, plakanın bazı bölümleri artık sismik olarak pasif, yani yer hareketlerine katılmıyor. Bu parçalar ana sistemden koptukça, dalma-batma süreci de ağırlık kaybı nedeniyle yavaşlayacak ve sonunda duracak.

Jeolojik tarihle örtüşen bulgular

Elde edilen veriler, jeolojik kayıtlarda görülen volkanik kaya dizilimleriyle büyük ölçüde örtüşüyor. Bu dizilimler, yırtılma sürecinin kademeli ilerlediğini ve milyonlarca yıl süren bu evrimin, Dünya kabuğunun yenilenmesinde kritik bir rol oynadığını gösteriyor.

Çalışma, Science Advances dergisinde yayımlandı.