yeniakit.com.tr 

İstanbul'un Ortaköy semtinde yaşanan trajik olay, midye tüketimiyle ilgili tartışmaları yeniden alevlendirdi. Almanya'dan tatile gelen Böcek ailesi, 9 Kasım’da seyyar satıcıdan midye ve bir restoranda kumpir yedikten sonra otellerinde fenalaştı. 3 yaşındaki Masal ve 6 yaşındaki Kadir Muhammet adlı çocuklar ile anneleri, gıda zehirlenmesi şüphesiyle hastaneye kaldırıldı. Ne yazık ki, iki çocuk ve anne hayatını kaybetti; baba ise entübe edilerek yoğun bakımda tedaviye alındı.

Olay, Beşiktaş Belediyesi tarafından iş yerinin mühürlenmesi ve İlçe Tarım Müdürlüğü'nün numune almasıyla soruşturuluyor. Yetkililer, zehirlenmenin midyedeki bakteri veya toksinlerden kaynaklanmış olabileceğini belirtiyor. Sosyal medyada da yankı bulan bu facia, midye sevenleri tedirgin etti; birçok kullanıcı, “Midye lağım sularından toplanıyor, ölüm riski yüksek” gibi uyarılar paylaştı.

Midye gerçekten tehlikeli mi?

Yaşanan bu facia, “gıda güvenliği” sorunlarını gündeme getirdi. Vatandaşlar arasında “Midye yemeyin, kanalizasyon artığı” gibi ifadeler dolaşırken, uzmanlar midyenin hem faydalı hem de riskli yönlerini ön plana çıkardılar.

 

Midyenin faydaları

Midye, besin değeri yüksek bir deniz ürünü olarak biliniyor. Prof. Dr. Nuray Erkan'a göre, midye yüksek protein, düşük yağ ve kalori içeriyor; vitamin ve minerallerle zengin. Omega-3 yağ asitleri kalp sağlığını destekler, kas gelişimini teşvik eder ve bağışıklığı güçlendirir. Ancak aşırı tüketim kilo alımına, kolesterol yükselmesine ve kan şekeri dengesizliğine yol açabilir.

 

Ayın karanlık yüzü: Midyenin zararları

Zararları ise daha kritik: Deniz kirliliği nedeniyle ağır metaller (cıva gibi) birikebiliyor, bu da metal zehirlenmesine neden olabilir. Beklemiş midyelerde bakteri üremesi hayati tehdit oluşturur; alerji, virüs ve parazit riski var. Uzmanlar, güvenilir kaynaklardan taze midye tüketilmesini ve hijyene dikkat edilmesini öneriyor. Vibrio parahaemolyticus gibi bakteriler veya norovirüs, özellikle midye gibi filtre beslenen canlılarda ölümcül zehirlenmelere yol açabiliyor.

Ağır metal birikimi, midyenin bir diğer kritik zararıdır. Prof. Dr. Nuray Erkan, midyelerin suyu filtreleyerek beslendiklerini ve ortamdaki tüm kirliliği hapsettiklerini belirterek, “Yapısı gereği suyu filtre ederek beslenen ve ortamdaki tüm kirliliği bünyesine hapseden midye gibi kabuklu deniz ürünleri çok riskli. Mikrobiyal kirlilik ve diğer organik kirletici yükleri için midye riskli bir ürün” der. Erkan, ağır metaller gibi kurşun ve kadmiyumun midyede biriktiğini ve düzenli tüketimde zarar verdiğini vurgular. Bu metaller, uzun vadede böbrek hasarı, sinir sistemi bozuklukları ve kanser riskini artırabilir.

Dr. Sinan Akkurt da benzer görüşte; Zira atık denizlerde yetişen midyelerin ağır metalleri absorbe ettiğini ve insan sağlığını olumsuz etkilediğini belirtir: “Atık denizlerde yetişen midyeler insan sağlığını olumsuz etkiliyor çünkü kayalıklarda yetişiyor ve bunlar ağır metalleri absorbe etme özelliğine sahip.” Akkurt, tüketimi yılda bir veya iki kezle sınırlamayı ve hijyen kurallarına uymayı önerir.

 

Midye hijyenik mi?

Midye, denizlerde filtre beslenme yoluyla beslendiği için suyun kalitesine bağlı olarak hijyenik riskler taşıyan bir deniz ürünüdür. Kirli sularda yetişen midyeler, arsenik ve kadmiyum gibi ağır metalleri biriktirerek metal zehirlenmesine yol açabilir, bu da özellikle uzun vadeli tüketimde sağlık sorunlarına neden olur.

Hijyenik koşullarda hazırlanmayan veya taze olmayan midyeler, Salmonella, Vibrio gibi bakterilerle kontamine olabilir ve gıda zehirlenmelerine sebebiyet verebilir; bu risk, sokak satıcılarından alınan ürünlerde daha yüksektir.

Uzmanlar, midyenin yetiştiği yerin temizliğinin, saklama koşullarının ve pişirme yöntemlerinin hijyen açısından kritik olduğunu vurgular; güvenilir kaynaklardan alınması ve aşırı tüketimden kaçınılması önerilir, aksi takdirde yüksek sodyum ve kolesterol içeriğiyle kalp ve böbrek hastaları için ek riskler oluşur.

 

Midyenin İslam’daki yeri

İslam'da deniz ürünlerinin tüketimi, genel olarak helal kabul edilmekle birlikte, midye gibi kabuklu canlılar konusunda mezhepler arasında önemli farklar bulunmaktadır. Kur'an-ı Kerim'in Maide Suresi 96. ayetinde “Sizin için ve yolcular için bir yararlanma olmak üzere deniz avı (sayd) ve yiyeceği size helâl kılındı” ifadesi, denizden çıkanların helalliğine işaret ederken, Hz. Peygamber'in (s.a.v.) “Denizin suyu temiz, ölüsü helaldir” hadisi de bu görüşü destekliyor. Ancak, Hanefi mezhebine göre, sadece "semek" (balık) kategorisine giren, pullu ve yüzgeçli deniz canlıları helaldir; midye, kalamar, karides, ıstakoz ve istiridye gibi kabuklular bu kategoriye girmediği için haram veya en azından mekruh sayılır.

Bu görüş, Hanefi alimleri tarafından, bu canlıların balık formunda olmaması ve potansiyel sağlık riskleri nedeniyle savunulur. Öte yandan, Şafiî, Malikî ve Hanbelî mezhepleri, denizden çıkan her türlü canlıyı –zehirli veya zararlı olanlar hariç– helal kabul eder; örneğin kurbağa ve timsah gibi istisnalar dışında midye de bu kapsama girer.

Diyanet’in midye fetvası

Diyanet İşleri Başkanlığı Din İşleri Yüksek Kurulu’nun Nisan 2025’te yayımladığı fetvada, midye gibi deniz ürünlerinin tüketimi konusunda İslam hukukunda mezheplere göre farklı hükümler bulunduğu belirtildi. Bu açıklamaya göre Hanefî mezhebi, balık haricindeki deniz canlılarını “habis” (pis) kabul ederek midye gibi balık sınıfına girmeyen ürünlerin yenmesini caiz görmemektedir.

Şafiî mezhebinde ise, suda yaşayıp karada da yaşayabilen kurbağa ve yengeç gibi bazı istisnalar haram kabul edilirken bunların dışındaki midye, kalamar, karides gibi tüm deniz ürünleri helal sayılmaktadır.

Diyanet’in güncel fetvası, Kur’an ve hadislerde deniz mahsullerinin helal kılındığına işaret etmekle birlikte Hanefî geleneğinin bu konudaki istisnasını vurgulayarak midye ve benzeri ürünlerin İslam âlimlerinin bir kısmına göre helal kabul edildiğini kamuoyuna aktardı.