İspanya, yeni Kraliyet Kararnamesiyle Franco dönemine ait yaklaşık dört bin sembolü kamudan temizleme ve rejimi öven vakıfları kapatma sürecini başlattı. Birkaç sene evvel Franco'nun putları da kamusal alanlardan temizlenmeye başlamıştı.

İspanya’da Bakanlar Kurulu tarafından onaylanan yeni Kraliyet Kararnamesi ile diktatör Francisco Franco dönemine ait yaklaşık dört bin sembolün kamu alanlarından kaldırılmasına karar verildi. Hükümet ayrıca, Franco’yu ve rejimini yücelten aşırı sağcı vakıfların kapatılması için yasal süreç başlattı.

Bu adım, yalnızca İspanya için değil, benzer geçmişe sahip ülkeler için de ibretlik nitelikte. Zira Avrupa’da artık diktatörleri anmak değil, yüzleşmek ve unutmak gündemde. Ancak bazı ülkelerde hâlâ tek adam kültüyle hesaplaşmak bir yana, eleştirmek bile suç sayılıyor hatta daha ilerisi o ideolojinin ayinine katılmayanlara bile ceza kesildiği vakalar görülüyor.

İspanya Kültür Bakanı Ernest Urtasun mecliste yaptığı açıklamada, “Demokratik bir hükümet, nefretin toplumsal hafızaya sızmasına izin veremez. Franco döneminin mağdurlarına saygı göstermeliyiz” diyerek, tarihsel baskı dönemlerinin romantikleştirilmesine karşı net tavır aldı.

Franco rejimini simgeleyen vakıfların kapatılma süreci hızla işlerken, bazı ülkelerde hâlâ benzer geçmişin kurumsal izleri korunuyor. Dönemin baskılarını sorgulamak “ihanet” olarak yaftalanırken, eleştirel bakışa sahip tarihçiler susturuluyor.

Franco’ya ait semboller kamu hafızasından da siliniyor. Bu adımın heykellerin kutsandığı, isimler, törenler ve tek tip tarih anlatısıyla kurumsal bir “dokunulmazlık alanı” oluşturulduğu ülkelerde de atılması talep ediliyor.

 

Franco'nun putları da temizlenmişti

Diktatör Francisco Franco’nun 50 yıllık rejimine ait son putlar ve kamusal semboller de birkaç yıl önce temizlenmeye başladı. Ülke genelindeki meydanlarda, belediye binalarında ve askerî tesislerde bulunan Franco büstleri, heykelleri ve kabartmaları kararlaştırılan takvim doğrultusunda birbir sökülerek kaldırıldı.

Karar, Demokratik Hafıza Yasası’nın uygulanması kapsamında, “diktatörlüğü öven hiçbir simgenin kamusal alanda barınmaması” ilkesinin somutlaşmış hali olarak yansıdı.

Böylece İspanya, Franco mirasının görünür izlerini kamusal hayatın dışına iterek yakın tarihindeki otoriter dönemiyle yüzleşme yönünde çok kritik bir eşiği geçti.