Katolik dünyasının ruhani lideri Papa XIV. Leo, resmi temaslarda bulunmak üzere Türkiye’ye geldi. Vatikan tarihinin dikkatle izlenen ziyaretlerinden biri olarak değerlendirilen bu seyahat, dini ve diplomatik açıdan önemli mesajlar içeriyor. Papa Leo’nun programında, Türkiye’deki farklı dini topluluklarla görüşmeler, ibadet yerlerini ziyaretler ve ekümenik diyalog çerçevesinde görüşmeler yer alıyor.

SEBAHATTİN AYAN/İSTANBUL

Ziyaretin, Türkiye ile Vatikan arasındaki ilişkilerin güçlendirilmesi ve Hristiyan dünyasında birliğin teşvik edilmesi yönünde sembolik bir adım olarak görülmesi bekleniyor. Papa 14’üncü Leo’nun Türkiye’ye gerçekleştirdiği ziyaret, yüzeyde bir “dini temas” olarak sunulsa da derinlere inildiğinde hem tarihsel hem jeopolitik düzlemde çok daha kapsamlı bir anlam taşıyor. Ziyaretin ilk dakikalarından itibaren verilen mesajlar, seçilen duraklar, sembolik buluşmalar ve kullanılan diplomatik dil; Vatikan’ın yüzyıllar boyu sürdürdüğü küresel etkisini yeniden hatırlatırken, Türkiye’nin bölgesel ve uluslararası alandaki rolünü de bir kez daha gözler önüne seriyor. Papa Leo’nun Ziyareti hakkında sosyal medya platformu Facebook’ta bir yazı kaleme alan ünlü piyanist ve besteci Tuluyhan Uğurlu, Papa’nın Türkiye temaslarını “tarihin içinden bugüne uzanan büyük bir satranç tahtasında yapılmış ince bir hamle” olarak nitelendiriyor. Uğurlu’ya göre Papa Leo’nun ülkemize gelişi, yalnızca iki din arasında iyi niyet mesajı taşımıyor; aynı zamanda Katolik ve Ortodoks dünyaları arasındaki yüzyıllık yarığın kapatılmasına yönelik stratejik bir adım niteliği taşıyor.

“ANADOLU, YALNIZCA COĞRAFYA DEĞİL; İNSANLIĞIN ORTAK VİCDANIDIR”

Uğurlu, Anadolu’nun hem Hristiyanlık hem İslam tarihi açısından taşıdığı önemi hatırlatarak Papa’nın ziyaret güzergâhının tesadüf olmadığını vurguluyor.
Efes’ten Antakya’ya, İznik’ten Kapadokya’ya uzanan coğrafyanın insanlık tarihindeki dönüştürücü misyonunu hatırlatan Uğurlu, “Papa’nın bu topraklara gelişi, aslında bir hac yolculuğu niteliği taşır. Aziz Pavlus’un adımlarının izlediği yollar, İznik Konsilleri, Kapadokya’daki ilk Hristiyan yerleşimleri… Bunlar Vatikan için yalnızca tarihi bilgi değil; teolojik hafızanın kendisidir” ifadelerini kullandı.
Ancak Uğurlu’ya göre bu hafızanın yanında Vatikan’ın siyasi hafızası da devrededir. Orta Çağ’dan modern döneme uzanan süreçte krallar ve imparatorlar üzerinde söz sahibi olmuş, küresel politikaları şekillendirmiş bir kurum olarak Vatikan’ın Türkiye ziyaretini “salt dini bir jest” olarak görmek safdillik olur.

“TÜRKİYE’NİN KÖPRÜ ROLÜ VATİKAN’IN DİKKATİNDEN ASLA KAÇMIYOR”

Ünlü besteciye göre Türkiye, yüzyıllardır İslam ve Hristiyan dünyası arasında kurduğu dengeli pozisyonuyla Vatikan için kritik bir ülke.
Son yıllarda yükselen bölgesel diplomatik ağırlık, Müslüman coğrafyadaki etkisi ve Batı dünyasıyla kurduğu karmaşık ama güçlü ilişkiler, Papa Leo’nun ziyaretini daha da anlamlı kılıyor.
Papa’nın ziyaretinin bölgesel değil küresel ölçekte düşünülmesi gerektiğini vurgulayan Uğurlu, “Papa’nın Türkiye’ye gelişi, Türkiye’nin İslam dünyasındaki liderliğini ve Batı açısından taşıdığı stratejik konumu teyit etmektir. Bu ziyaret, Ankara'nın ve İstanbul’un yalnızca bölgesel değil, küresel bir odak noktası olduğunu bir kez daha gösteriyor” dedi.

“PAPA’NIN MESAJLARI MASUMİYETLE DEĞİL, SEMBOLLERLE OKUNMALI”

Tuluyhan Uğurlu, Papa’nın ziyaret programında sembolik anlamı yüksek durakların dikkatle seçildiğini söylüyor.
İstanbul’un Ortodoks dünyasının merkezi oluşu, İznik’in Hristiyan inancı için kurucu bir şehir olarak görülmesi ve Anadolu’nun Hristiyanlığın filizlendiği topraklar oluşu, Uğurlu’ya göre “diplomatik bir metnin satır araları” olarak okunmalı.

“Papa’nın nerede dua ettiğine, kimlerle fotoğraf verdiğine, hangi antik metinlere gönderme yaptığına kadar her detay bir mesajdır. Bunlar Vatikan diplomasisinin görünmez ama çok etkili araçlarıdır.”

“BATI’NIN SİCİLİ ORTADA: BİZ TARİHİN HAFIZASIYLA BAKARIZ”

Uğurlu, Batı’nın tarih boyunca İslam dünyasına ve Osmanlı’ya karşı izlediği politikaları hatırlatarak Türkiye’nin Papa ziyaretini coşkudan çok tarihsel bilinçle değerlendirmesi gerektiğini vurguluyor.
Avrupa’da camilerin kapatılmasını, Ayasofya’nın müze yapılmasına yönelik tarihsel baskıları, Ortadoğu’daki savaşlarda Vatikan’ın etkisizliğini ve İslam dünyası için gerçek bir barış çağrısı yapmaktan uzak kalışını hatırlatan Uğurlu şu çarpıcı ifadeyi kullanıyor:
“Biz misafirimizi en güzel şekilde ağırlar, en büyük nezaketi gösteririz. Ama masum görünen hiçbir ziyareti tarihten bağımsız değerlendirmeyiz. Batı’nın tatlı dili, çoğu zaman tarihin yüklediği hesaplarla örtülüdür.”

“İZNİK BİZİM İÇİN İSLAM BAŞKENTİDİR; İSTANBUL İSE DÜNYA BAŞKENTİDİR”

Papa’nın İznik’e yönelik sembolik göndermelerini yorumlayan Uğurlu, Türkiye’nin de aynı kararlılıkla kendi tarihsel iddiasını hatırlatması gerektiğini belirterek, “Onlar İznik’i Hristiyanlığın merkezi olarak hatırlatıyorsa biz de İznik’in Anadolu Selçukluları için bir İslam başkenti olduğunu söylemeliyiz. İstanbul ise yalnızca Roma’nın değil, Doğu’nun, Batı’nın, medeniyetin dünya başkentidir” dedi.

“BU ZİYARET NEZAKETTİR AMA MASUM DEĞİLDİR”

Papa Leo’nun Türkiye ziyareti hem dinler arası bir temas hem de dünya siyasetinde yeni bir düzenin işaret fişeği niteliğinde olduğuna değinen Tuluyhan Uğurlu, “Biz konuksever bir milletiz, Papa’yı da en güzel şekilde ağlarız. Ama bu ziyaretin arka planında diplomasi, semboller ve tarih vardır. Bu kadar güçlü bir aktörün Türkiye’ye gelişi asla tesadüf değildir ve masum bir gezi gibi görülmemelidir” şeklinde yazdı.