Türkiye, son günlerde bölgesinde artan diplomatik hamleleri, askeri kapasitesi ve kriz çözücü rolüyle yeniden dikkatlerin merkezine yerleşti. Küresel güçlerin dengeleri değiştirmeye çalıştığı bir dönemde Ankara hem sahada hem masada etkinliğini artırarak “oyun kurucu aktör” konumunu pekiştiriyor. Ukrayna–Rusya savaşından Kafkasya’daki normalleşme sürecine, Afrika’daki barış girişimlerinden Orta Doğu’daki stratejik adımlara kadar geniş bir coğrafyada Türkiye’nin etkisi belirgin şekilde hissedilir hale gelirken, uluslararası çevreler Ankara’nın yükselen rolünü yakından takip ediyor. Bu kapsamda ASAM Dış Politika ve Güvenlik Uzmanı Mehmet Uslu, Avrasya Stratejik Araştırmalar Merkezi (ASAM) için kapsamlı bir analiz kaleme aldı. Uslu, küresel ve bölgesel dengelerin yeniden şekillendiği bir dönemde Türkiye’nin karşı karşıya bulunduğu riskleri, fırsatları ve atması gereken jeopolitik adımları değerlendirdi. Uzman isme göre Papa XIV. Leo’nun 1700 yıl sonra İznik’i ziyaret etmesi, düzenlenen ayinler ve kullanılan semboller, “bölgenin yeniden dizaynı” bağlamında dikkatle okunması gereken önemli işaretler taşıyor.

SEBAHATTİN AYAN/İSTANBUL

“ANADOLU, ARAP YARIMADASI VE BÖLGE ÜZERİNDE YENİ BİR DİZAYN ARAYIŞI VAR”

Mehmet Uslu, son yıllarda yaşanan gelişmelerin yalnızca güncel hadiseler olarak değil, geçmişten bugüne uzanan büyük jeopolitik planların devamı olarak görülmesi gerektiğini belirterek şunları aktarıyor:

 

“Irak işgali ve 11 Eylül sonrası yürütülen savaşların bir rastlantı olmadığı bugün artık açıkça ortadadır. Bu coğrafya yıllarca sömürü ve işgallerle şekillendirildi. Bugün de benzer bir dizayn planı yürürlüktedir. Bu planın en dikkat çeken başlığı ise Türkiyesiz bir düzen arayışıdır.”

Uslu’ya göre Papa’nın ziyareti, Orta Doğu’daki gelişmeler ve büyük güçlerin art arda attığı adımlar, bölgenin geleceği açısından kritik sinyaller barındırıyor.

Trump–Barrack Hattı: “Günümüzün Lawrence’ı mı?”

 

Analizde yer alan önemli başlıklardan biri de Donald Trump’ın ikinci başkanlık döneminde Türkiye ve Suriye büyükelçisi olarak atanan Lübnan kökenli Tom Barrack. Mehmet Uslu, Barrack’ın ilk dönemde Türkiye’nin Suriye’de yürüttüğü insani ve güvenlik odaklı politikalara olumlu yaklaşırken zaman içerisinde söylemlerinin değiştiğini vurgulayarak, “Trump’ın ‘benden sonra gelecek kişi’ diyerek işaret ettiği Barrack, Türkiye’nin bölgesel barış çabalarını destekleyen bir figür olarak öne çıkmıştı. Ancak temas kurduğu çevreler ve yaptığı son açıklamalar, kendisinin yeni dönemde nasıl bir rol oynayacağının sorgulanmasına yol açmaktadır. Barrack’ın ‘günümüzün Lawrence’ı’ olup olmayacağını ise süreç gösterecek” ifadelerini kullandı.

“Türkiye’ye Karşı Şer Kalkanı Kuruluyor”

Uslu, İsrail’in Gazze’deki saldırıları sürerken Türkiye hariç bölgedeki yedi ülkeye operasyon düzenlemesinin, ABD’nin ise küresel çaplı yeni bir dizayn planını devreye sokmasının tesadüf olmadığını ifade ediyor.

Uslu, İsrail’in Gazze’deki saldırıları sürerken Türkiye hariç bölgede yedi ülkeye operasyon düzenlemesinin ve ABD’nin küresel çaplı yeni bir dizayn planını devreye sokmasının tesadüf olmadığını vurgularken, ABD’nin Asya’da Çin’i çevreleme stratejisinden Hindistan’ın Pakistan ve Çin’e karşı güçlendirilmesine, Türk devletlerinin çeşitli anlaşmalarla yeni bir eksene çekilme çabalarından Körfez’den Avrupa’ya kadar Türkiye karşıtı bir güvenlik hattı olarak nitelendirilen “Şer Kalkanı” girişimlerine, Yunanistan, GKRY ve bölgesel terör örgütlerinin hızla silahlandırılmasına kadar geniş bir yelpazede yürütülen adımların altı çiziliyor. Uslu’ya göre tüm bu gelişmeler, “ABD–İsrail merkezli yeni bir dizayn mimarisinin” somut göstergelerini oluşturuyor.

“YUNANİSTAN SİLAHLANDIRILIYOR, TÜRKİYE DIŞLANMAK İSTENİYOR”

 

Türkiye’nin uluslararası hukuka bağlı bir tutum sergilediğini, buna rağmen Ege’deki binlerce adanın Yunanistan tarafından Lozan’a aykırı şekilde silahlandırıldığını hatırlatan Mehmet Uslu, “Türkiye diyalog çağrısı yaparken Yunanistan militarize edilmekte, ABD ve Avrupa desteğiyle saldırgan bir çizgiye taşınmaktadır. Tom Barrack’ın Türkiye’yi Yunanistan ile denk tutan açıklamaları ise gelecekte bölgede bir gerilimin yeniden kaşınacağının işaretidir” şeklinde yazdı.

“TÜRKİYE SADECE OYUNCU DEĞİL, OYUN KURUCUDUR”

Uslu söz konusu analizde, Türkiye’nin son yıllarda hem sahada hem masada üstlendiği belirleyici role dikkat çekerken Türkiye’nin Ukrayna–Rusya savaşında ara buluculuk yapması, Somali, Libya, Sudan ve Etiyopya gibi kritik bölgelerde istikrar adına adımlar atması, Azerbaycan–Ermenistan savaşının sona ermesinde oynadığı kritik rol ve Zengezur Koridoru üzerinden Türk devletleri arasında yeni bir bağlantı kurması bu tabloyu güçlendiren unsurlar olarak öne çıkıyor. Bu çerçeveye işaret eden Uslu, değerlendirmesini şu ifadeyle özetliyor: “Selçuklu’dan Osmanlı’ya ve Cumhuriyet’e uzanan devlet aklı tüm gelişmeleri dikkatle takip etmektedir. Türkiye, jeopolitik satrançta ne bir figürdür ne piyon; tabloyu okuyup kendi stratejisini çizen, gerektiğinde sahayı belirleyen bir devlettir.”

 

Mehmet Uslu’ya göre Papa’nın İznik ayininden terör örgütlerinin manevralarına, Şer Kalkanı girişimlerinden Ege–Akdeniz’deki askeri hamlelere kadar birçok adım Türkiye’yi hedef alan geniş kapsamlı bir mühendisliğin parçaları. Türkiye ise bu denklemleri okuyan, riskleri hesaplayan ve kendi oyun planını sahaya koyan bir aktör olarak öne çıkıyor.