Milyarlarca yıl önce, Kızıl Gezegen bugünkü dondurucu çöl haline gelmeden önce, yüzeyini devasa ölçekte su şekillendiriyordu. On yıllardır yapılan çalışmalar Mars'ta vadilerin, kanyonların ve kraterlerin varlığına işaret etse de, bilim insanları bu antik su yollarının küresel ölçekte nasıl bir araya geldiğini bilmiyordu.

Texas Üniversitesi Austin Yer Bilimleri Bölümü'nden Doç. Dr. Timothy Goudge, "Mars'ta nehirler olduğunu uzun zamandır biliyorduk, fakat nehirlerin küresel ölçekte ne kadar büyük drenaj sistemleri halinde organize olduğunu gerçekten bilmiyorduk," dedi.

MARS'IN SULAK GEÇMİŞİ BİR ARAYA GETİRİLDİ

Yeni bir çalışmada, Goudge ve meslektaşları, on yıllardır süren yörünge gözlemlerini ve daha önce yayınlanmış vadi, göl yatağı ve çıkış kanyonlarının haritalarını derledi. Haritalama için özellikle NASA'nın gezegenin %90'ından fazlasını haritalamış olan Mars Odyssey uzay aracı verilerini kullandılar.

Çalışmanın lideri Abdallah Zaki, "Yapılabilecek en basit şeyi yaptık: Sadece onları haritaladık ve birleştirdik," dedi. Araştırmacılar, jeolojik özelliklerin bir zamanlar nasıl bağlandığını izleyerek, çarpma kraterlerinin veya milyarlarca yıllık erozyonun bozduğu bölgelerde topografyayı inceleyerek nehirlerin akışını çıkarsadı.

HAYAT İZLERİ İÇİN KRİTİK HAVZALAR TESPİT EDİLDİ

Sonuçlar, Mars'ın erken dönemde izole su toplama alanlarından oluştuğunu, ancak az sayıdaki mega havzanın gezegensel taşıma bantları gibi hareket ederek besinleri ve potansiyel biyo-imzaları çok geniş mesafelere taşıdığını gösteriyor.

Ekip, her biri en az 100.000 kilometrekare genişliğinde olan 16 ana drenaj havzası tespit etti. Bu ağlar, Mars'ın eski arazisinin yaklaşık %5'ini, yani 4 milyon kilometrekareyi kapsıyordu.

Dünya'daki Örnekler: Dünya'da büyük ölçekli nehir sistemleri, suyun çeşitli kaya türlerinden akmasıyla uzun ömürlü, kimyasal açıdan zengin ortamlar yaratarak biyoçeşitlilik sıcak noktalarıdır. Bilim insanları, Mars'ın mega havzalarının da sıvı suyun bol olduğu zamanlarda benzer bir rol oynamış olabileceğini düşünüyor.

Kimyasal Zenginlik: Zaki, "Mesafe ne kadar uzun olursa, suyun kayalarla etkileşimi o kadar artar, bu da yaşam belirtilerine dönüşebilecek kimyasal reaksiyon olasılığının daha yüksek olduğu anlamına gelir," dedi.

Araştırmacılar, bu 16 büyük havzanın Mars nehirlerinin aşındırdığı tüm tortul maddelerin neredeyse yarısını taşıdığını tahmin ediyor. Bu yeni mega havza haritası, bilim insanlarına göre, gelecekteki Mars görevleri için, özellikle yaşamın kimyasal izlerini arayan veya örnek toplama kampanyaları planlayan görevler için güçlü bir yol haritası görevi görebilir.