Uzun yıllardır Türkiye’deki sismik hareketliliği izleyen Almanya merkezli araştırmacılar, İstanbul için dikkat çeken bir uyarıda bulundu.

GFZ Helmholtz Jeofizik Araştırma Merkezi öncülüğünde yürütülen çalışmaya göre, İstanbul’un güneyinde yer alan Prens Adaları segmenti büyük ölçüde “kilitli” durumda ve bu bölgede 7 büyüklüğünde bir deprem meydana gelme olasılığı yüksek görülüyor.

Araştırma, 23 Nisan 2025’te Marmara Denizi’nde meydana gelen 6.2 büyüklüğündeki depremin ardından başlatıldı. Patricia Martinez-Garzon liderliğindeki ekip, 2007 yılından bu yana bölgede meydana gelen depremleri ve artçı sarsıntıları detaylı biçimde analiz etti. Elde edilen bulgular, uluslararası bilim dergisi Science’ta yayımlandı.

 

Plakalar hareket ediyor, gerilim birikiyor

Marmara Denizi’nde, Kuzey Anadolu Fay Hattı’nın batı uzantısını oluşturan Marmara Fayı bulunuyor. Bu hatta, Anadolu Plakası batıya doğru hareket ederken Avrasya Plakası ile etkileşime giriyor. Fayın bazı kesimlerinde plakalar kolayca kayarken, bazı bölümlerde ise birbirine sıkıca tutunarak gerilimin artmasına neden oluyor.

Sismik aktivitenin düşük olduğu bölgelerde gerilim küçük depremlerle boşalırken, kırılma yüzeylerinin pürüzlü olduğu alanlarda enerji uzun süre birikiyor. Bilim insanlarına göre İstanbul’un güneyindeki Prens Adaları, Büyükada, Heybeliada, Burgazada, Kınalıada ve Sedefadası’nın altı, tam da bu yüksek riskli alanlardan biri.

Araştırmacılar, 2007–2025 yılları arasındaki verilerde 5 ve üzeri büyüklükte deprem eğiliminin arttığına dikkat çekiyor. Marmara’nın batısında 2011’de 5.2, 2012’de 5.1; merkezinde ise 2019’da 5.8 ve 2025’te 6.2 büyüklüğünde depremler kaydedildi.

 

“Kilitli segment doğuya doğru ilerliyor”

Çalışmanın yöneticisi Patricia Martinez-Garzon, elde edilen sonuçların Marmara Fay Hattı’ndaki kısmi kırılmanın, İstanbul’un güneyindeki kilitlenmiş Prens Adaları segmentine doğru ilerlediğini gösterdiğini belirtti.

Araştırma ekibinden Marco Bohnhoff ise Marmara Fayı’nın “kritik derecede yüklü” olduğunu vurgulayarak, nisan ayında meydana gelen depremin bu gerilimi yalnızca sınırlı ölçüde azalttığını ifade etti. Bohnhoff, “Marmara Fay Hattı, Kuzey Anadolu Fayı üzerinde 1766’dan bu yana 7 ve üzeri büyüklükte deprem üretmeyen tek bölüm. Bu nedenle bir sonraki büyük depremin İstanbul’un güneyi ya da güneybatısında meydana gelmesi olası” değerlendirmesinde bulundu.

 

Gerçek zamanlı izleme çağrısı

Uzmanlar, Marmara Denizi’nin batı ve orta kesimlerinde sık sık küçük depremler kaydedilmesine karşın, Prens Adaları’nın altında neredeyse hiç sismik aktivite olmamasını, büyük bir gerilim birikiminin işareti olarak yorumluyor.

1999 yılında Gölcük’te meydana gelen 7.4 büyüklüğündeki depremde 18 bin kişinin hayatını kaybettiği hatırlatılırken, 15 milyonu aşkın nüfusa sahip İstanbul’da benzer büyüklükte bir depremin çok daha yıkıcı sonuçlar doğurabileceği uyarısı yapılıyor.

Bu nedenle Potsdamlı araştırmacılar, Marmara Denizi altındaki fayların daha etkin izlenebilmesi için deniz tabanı sismik gözlem sistemlerinin güçlendirilmesi ve yeni sondaj istasyonlarının kurulması gerektiğini vurguluyor.