Türkiye’de emeklilik sistemi genel olarak yaş ve prim gününün birlikte tamamlanmasını şart koşuyor. Ancak SGK, her çalışanın aynı koşullarda bir iş hayatı sürdüremeyeceği gerçeğinden hareketle bazı istisnai emeklilik modelleri sunuyor.

Sağlık sorunları, engellilik durumu, bakmakla yükümlü olunan çocuklar ve sigorta başlangıç tarihi gibi kriterler, yaş şartının tamamen kaldırılmasına ya da ciddi şekilde öne çekilmesine imkân tanıyor. Bu nedenle “yaş beklemeden emeklilik” konusu, özellikle 2025 yılı itibarıyla milyonlarca çalışan tarafından yakından takip ediliyor.

 

1.800 günle malulen emeklilik hakkı

Malulen emeklilik, çalışma gücünün en az yüzde 60’ını kaybettiği sağlık kurulu raporuyla belgelenen sigortalılar için en önemli haklardan biri olarak öne çıkıyor.

Bu kapsamda çalışanlar, 1.800 prim günü ve en az 10 yıllık sigortalılık süresi şartını yerine getirdiklerinde, yaşlarına bakılmaksızın emekli olabiliyor.

Daha da dikkat çekici bir istisna ise başkasının bakımına muhtaç durumda olanlar için geçerli. Bu kişilerde 10 yıllık sigortalılık şartı aranmazken, yalnızca 1.800 gün prim yeterli kabul ediliyor. Ağır hastalıklar ve kalıcı iş gücü kaybı yaşayan vatandaşlar için bu düzenleme hayati bir gelir güvencesi sağlıyor.

 

Engelli çocuğu olan annelere erken emeklilik avantajı

SGK, engelli çocuğu bulunan kadın çalışanlara yönelik önemli bir erken emeklilik kolaylığı sunuyor. Bu uygulamada annenin çalıştığı sürede ödediği primlerin yüzde 25’i, toplam prim gününe ekleniyor.

Aynı süre, emeklilik yaşından da düşülüyor. Böylece kadın çalışan hem daha kısa sürede prim gününü tamamlıyor hem de emeklilik yaşını ciddi ölçüde erkene çekebiliyor. Uzun ve yıpratıcı bakım sürecinin sosyal güvenlik açısından karşılıksız kalmaması hedefleniyor.

 

1999 öncesi sigortalılara 3.600 günle emeklilik yolu

8 Eylül 1999’dan önce sigorta girişi olanlar, SGK sisteminde en avantajlı gruplar arasında yer alıyor. Bu kapsamdaki sigortalılar, 3.600 prim gününü tamamladıklarında; Kadınlarda 49 yaş, Erkeklerde 55 yaş
şartıyla emekli olabiliyor.
Normal emeklilikte aranan 5.000 ila 7.000 gün prim şartına kıyasla bu düzenleme, çok daha düşük primle maaş alma imkânı sunduğu için büyük ilgi görüyor. EYT kapsamı dışında kalan birçok çalışan için de önemli bir alternatif oluşturuyor.

 

1999 sonrası sigortalılar için neden yaş şartı var?

1999 sonrası sigorta başlangıcı olan çalışanlarda, yalnızca prim gününü doldurmak emeklilik için yeterli olmuyor ve yaş şartı mutlaka uygulanıyor. Ancak bu gruptaki çalışanlar için de bazı telafi mekanizmaları bulunuyor.

Kadınlar için doğum borçlanması, erkekler için ise askerlik borçlanması, sigorta başlangıcını geriye çekerek emeklilik yaşını birkaç yıl öne alabiliyor. Özellikle birden fazla çocuk sahibi kadınların bu yöntemle erken emeklilik yolunu açtığı görülüyor.