HASAN ÖNAL / TBMM BÜROSU
Hindistan’daki Müslümanların Kurtuluş Savaşı’nda kullanılmak üzere gönderdikleri paralarla kurulan İş Bankası’na yeni hissedar geliyor. 1927 yılında İş Bankası tarafından devralınan Osmanlı İtibar-ı Milli Bankası’nın kurucu ortaklarının mirasçıları, haklarının kendilerine verilmediği iddiasıyla TBMM’ye başvurdu. Mirasçılar, İş Bankası’nın 1927 yılından bu yana Osmanlı İtibar-ı Milli Bankası’nın kurucu ortaklık hisselerinden elde ettiği gelirlerden pay sahiplerine, mirasçılarına ya da Hazine’ye kâr payı ödemediğinden şikayetçi oldu. Vatandaşın şikayetini işleme alan Meclis, Maliye Bakanlığı, Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) ve Vakıflar Genel Müdürlüğü’yle temasa geçti.
Osmanlı İtibar-ı Milli Bankası’nın kurucu ortaklarının mirasçıları, bankayı 86 yıl önce devralan İş Bankası’nın kâr payı ödemediği iddiasıyla Meclis Dilekçe Komisyonu’na başvurdu. Vatandaşın şikayetini işleme alan komisyon, ilgili kurumlarla irtibata geçti. Maliye Bakanlığı, Milli Emlak Genel Müdürlüğü’nce yapılan inceleme sonucunda yapılacak herhangi bir işlemin olmadığının anlaşıldığı, Vergi Denetim Kurulu Başkanlığı’nca yapılan incelemede de konuyla ilgili dilekçelerin işleme konulduğu ancak henüz vergi müfettişlerinin çalışmalarının sonuçlanmadığı cevabını verdi. SPK ise komisyona gönderdiği yazıda, ilgili mevzuat hükümleri çerçevesinde İş Bankası nezdinde yapılan incelemelerin nisan ayında kurulda ele alındığını belirterek, şikayete konu iddiaların SPK Kanununun yürürlüğe girdiği 1981 yılından çok öncesine dayandığını bildirdi. SPK, mirasçıların açtığı davaların bir bölümünde taleplerinin reddedildiğini, bazı davaların ise sürdüğünü kaydederek ‘Kurulca herhangi bir işlemin yapılmamasına’ karar verildiğini de ifade etti. Vakıflar Genel Müdürlüğü’nün komisyona gönderdiği cevapta da, mirasçıların şikayet başvurusunda bahsedilen kapsamda Türkiye İş Bankası’na karşılıksız kullandırılan kuruma ait herhangi bir taşınmazın bulunmadığı kaydedildi.
İŞ’İN SERMAYESİNİN YARISI...
Osmanlı İtibar-ı Milli Bankası, 11 Mart 1917’de İrade-i Seniye’ye (Padişahın emri) dayanılarak 4 milyon Osmanlı lirası sermaye ile İstanbul’da kuruldu. 1923 yılında kurulan İş Bankası, 1927 yılında Osmanlı İtibar-ı Milli Bankası’nın tüm borç ve alacağı ile katılmasını sağlamak amacıyla İdare Meclisinin 16 ve 21 Nisan 1927 tarihli toplantılarında alınan karar uyarınca 20 Haziran 1927 tarihinde toplanan olağanüstü genel kurulda sermayesini 4 milyon TL’ye çıkardı. Birleşme tarihi itibariyle 4 milyon lira olan Osmanlı İtibar-ı Milli Bankası sermayesinin yüzde 50’sinin ödenmiş olması nedeniyle anılan tarihte 2 milyon lira olan İş Bankası sermayesi, 2 milyon TL Osmanlı İtibar-ı Milli Bankası sermayesi birleşmek suretiyle 4 milyon TL oldu. Bu çerçevede yüzde 50’si ödenmiş her 10 Osmanlı liralık Osmanlı İtibar-ı Milli Bankası hisse senedi ibraz eden Osmanlı İtibar-ı Milli Bankası hissedarına 5 TL’lik İş Bankası hisse senedi verilmek üzere hisse değişimleri yapıldı.