Osmanlı toplum yapısında, sosyal bir kurum olarak çok önemli işlevlere sahip olan tarikatlar, ilk kez akademik bir çalışmaya konu oldu. Editörlüğünü Semih Ceyhan’ın üstlendiği “Türkiye’de Tarikatlar: Tarih ve Kültür”, telif makalelerin bir araya getirilmesiyle oluşturulmuş kaynak bir eser niteliğinde.

Kitap, Türkiye tarihinde önemli izler bırakmış tasavvuf ekollerini tarihsel ve kültürel sürekliliği içerisinde çeşitli yönleriyle tanıtan ve tarikatların geçmişten günümüze seyrini gözler önüne sermeyi amaçlayan kıymetli bir çalışma.

İki temel kısımdan oluşan “Türkiye’de Tarikatlar: Tarih ve Kültür”de; birinci kısmı oluşturan çerçeve yazılarda tarikat ve tekke kavramları, Osmanlı ve Cumhuriyet Türkiyesi’nde tarikatların tarihi ve kültürel panoraması ana hatlarıyla ele alınmış. İkinci kısmın makalelerinde ise Türkiye’de yaygınlık kazanan on dört ana tarikat (Vefâiyye, Kādiriyye, Sa‘diyye, Rifâiyye, Ekberiyye, Şâzeliyye, Bektaşiyye, Mevleviyye, Bedeviyye, Nakşibendiyye, Halvetiyye, Bayramiyye, Zeyniyye, Celvetiyye) çeşitli alt kollarıyla birlikte konu ediniyor.

Hakikat bilgisine ulaştıran, sûfîlere özgü bir yöntem ve dindarlık tavrına işaret eden “tarikat” olgusu, İslâm medeniyeti tarihinden miras aldığı mânevî, ahlâkî ve sosyal kurallara göre teşkilatlanarak yaygınlık kazanmış bir gerçek. Asırlar öncesinden günümüze kadar dünya coğrafyasının dört bir yanında nüfuz kazanmış ve kendine has irfanî yollar üretmiş olan tarikatlar, toplumun her kesiminden insanın mâneviyat ve kültürünü şekillendirmede önemli roller üstlenmiş; en önemlisi de Türkiye’nin de İslâmlaşma tarihinin biçim kazanmasında mühim unsurlardan biri olmuştu.

Türkiye’deki tarikatlar olgusu neredeyse her dönemde gündemi teşkil etmiş mevzulardan biri olmasına rağmen konuya dair bilgilerin ve fikirlerin belli bir derinlikten yola çıkılarak ortaya konduğunu söylemek zor. Dolayısıyla “Türkiye’de Tarikatlar: Tarih ve Kültür” mühim bir açığı kapatıyor.