Kamuoyunda 'Rahşan affı' olarak bilinen, eski Başbakan Bülent Ecevit’in eşi Rahşan Ecevit’in “kader mahkumları” için çıkartılmasını istediği ancak kapsamının genişlemesi nedeniyle, katillerin, cinsel suçları işleyenlerin, hırsızların yararlandığı Şartla Salıverme Yasası ile boşalan cezaevleri, 15 yıl dolmadan üç katı doluluk oranına ulaştı.

RAHŞAN AFFI'YLA 3 YILDA BIRAKILAN MAHKUMLAR TEKRAR CEZAEVİNE GİRDİ

Kamuoyu ve birçok hukukçudan büyük tepki toplayan 4616 sayılı “Şartla Salıverme ve Erteleme Yasası”, 22 Aralık 2000’de Rahşan Ecevit’in önerisiyle çıkarıldı. Bu nedenle ’Rahşan Affı’ olarak anılan yasa, 9 Aralık 2000’de ölüm orucu eylemlerini sona erdirmek için başlatılan ’Hayata Dönüş Operasyonu’ndan 3 gün sonra çıkarılan yasayla ilk planda cezaevlerindeki 23 bini aşkın tutuklu ve hükümlü aftan yararlanarak tahliye oldu. Daha sonra Anayasa Mahkemesi’nin verdiği iptal kararlarıyla yasanın kapsamının genişlemesi sonucu cezaevinden tahliye olanların sayısı 45 bini buldu. Afla çıkan birçok tutuklu, kısa bir süre içinde işledikleri suçlar yüzünden yeniden cezaevine döndü. Cezaevlerinde yer kalmadığı için çıkarılan af yasasının ardından 70 bin kişilik kapasitesi dolan cezaevlerinin nüfusu 40 bine kadar düşmüştü. Ancak, 3 yılda mahkum sayısı 20 bin artarak yeniden 64 bine çıktı. Rahşan Ecevit, büyük tartışmaya neden olan af için “Ben affı garibanlar için istedim, katiller yararlandı” ifadesiyle kendini savundu.

AF EDİLEN SUÇLULAR USLANMIYOR

Serpil Öğretmen’i öldüren tinerciler

4 tinerci İsmail Ayvacıoğlu, Serdar Kaçmaz, İsmail Çolak ve Savaş Tüblek, 1998’de anasınıfı öğretmeni Serpil Yeşilyurt ve annesi Hanım Yeşilyurt’u kaçırdı. Serpil Öğretmen’i tecavüz edip öldürdüler, yine tecavüz ettikleri annesini ise ağır yaraladılar. Her 4 hükümlü de “Rahşan Affı” gerekçe gösterilerek salıverildi. 24 Aralık 2005’te çıkan hükümlülerden Savaş Tüblek, kısa bir süre sonra Ümraniye’de Serhat Akar ve kardeşini yaralamaktan tutuklandı .

Ankaralı yamyam

Ankara’da 55 yaşındaki Cafer Er’i tabancayla vurarak öldürdükten sonra etlerini yiyen Özgür Dengiz’in 10 yıl önce Gölbaşı’nda bir kişiyi öldürdüğü için hüküm giydiği ve 3 yıl 4 ay yattıktan sonra ’Rahşan affı’ ile serbest kaldığı ortaya çıkmıştı.

Bankacının katilleri

Banka Müdürü Sema Adın’ı öldürmekten müebbet hapse mahkum olan dört sanık ’Rahşan Affı’ndan yararlanarak altı yılda tahliye olanlardan. Saldırganlar bankadaki paraları hesaplarına geçirdikten sonra Adın’ı ayaklarına beton ve demir bağlayarak denize atmıştı.

İNDİRİMLER BİTMEDİ

Bu tablo, 2000 yılında afla boşalan cezaevlerinin 15 yıl bile dolmadan, 3 kat oranında fazla hükümlü ve tutukluyla dolduğunu gösterdi. 2000 yılındaki Şartla Salıverme Yasası’ndan sonra da indirim ve erteleme düzenlemelerinin yapılmasına rağmen bu tablonun doğması dikkati çekti.

Şartla Salıverme Yasası’ndan kısa süre sonra, Yeni Türk Ceza Kanunu’nun yürürlüğe girdiği 2005’te, düzenlemelerin değişmesinin etkisiyle cezaevlerinden binlerce kişi tahliye oldu. Hükmün Açıklanmasının Geriye Bırakılması uygulamasının yürürlüğe girmesiyle de binlerce kişi cezaevlerinden çıktı. Denetimli Serbestlik uygulamasının kapsamının genişletilmesi, ifade özgürlüğüne yönelik cezaların düşürülmesi, 5 yıldan fazla kimsenin tutuklu kalamayacağına yönelik düzenlemenin yürürlüğe girmesiyle de cezaevlerinden binlerce kişi tahliye edildi.

SAYI HER YIL ARTTI

1970’ten itibaren 50-60 binlerde olan tutuklu ve hükümlü sayısı 1980 darbesiyle 70 bin 172 oldu. 1981’de bu rakam 79 bin 786’ya yükselirken, 1982’de 78 bin 202’ye, 1983’te 76 bin 258’e düştü. 1985’te 71 bin 230 olan tutuklu ve hükümlü sayısı 1986‘da 52 bin 150’ye indi.
Bu sayı 1991’de çıkartılan af yasası sayesinde 26 bin 851 oldu. 1998’de 60 bin 391 tutuklu ve hükümlünün bulunduğu cezaevlerinde bu rakam bir yıl sonra 67 bin 581’e yükseldi. “Şartla Salıverilme Yasası”ndan sonra cezaevlerindeki tutuklu ve hükümlü sayısı 72 binden 49 bin 512’ye düştü.

SERBEST BIRAKILANLAR 2 YIL İÇİNDE YİNE SUÇ İŞLİYOR

Şartla Salıverme Yasası’nın çıktığı dönemde, eski Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürü Mustafa Törenyücel’in yaptığı araştırmaya göre, her 5 kişiden biri 2 yıl içinde yeniden suç işleyerek cezaevine giriyor. Araştırmaya göre aftan sonra aynı kişiler tarafından tekrarlanan suçların büyük bir bölümünü hırsızlık, ırza geçme, gasp, taciz ve uyuşturucu suçları oluşturuyor.

AFLARIN TARİHÇESİ

“Af veya ceza indirimi” getiren 60’a yakın düzenleme yapıldı. İlk “genel af” yasası 7 Ocak 1922’de çıkarıldı. Yasa ile cezalarının üçte ikisini tamamlayan mahkumların kalan cezaları affedildi; işgale uğrayan yerlerdeki kişiler hakkında açılan davalar ise ertelendi. 26 Aralık 1923’te ikinci genel af yasası çıkarıldı. 29 Ekim 1923’e kadar işlenmiş suçlara verilen cezaların yarısı affa tabi tutuldu. Cumhuriyet’in kuruluşunun 10. yıldönümü dolayısıyla 26 Ekim 1933’te yeni bir genel af yasası çıkarılarak 5 yılı geçmeyen hürriyeti bağlayıcı cezaya mahkum olanlar af kapsamına alındı. 27 Mayıs 1960 darbesinin ardından genel af çıkartıldı. 23 Şubat 1963 tarihinde çıkarılan bir başka genel af yasasıyla 5 yılı geçmeyen hapis cezaları için af getirildi. 3 Ağustos 1966 tarihindeki genel af yasasıyla da benzeri doğrultuda düzenlemeler öngören af ve ceza indirimi getirildi. 15 Mayıs 1974’te çıkartılan genel afla, cezaevleri bir kez daha boşaltıldı. 1991’de Özal’ın, Terörle Mücadele Yasası’na eklettiği düzenlemeyle kısmi af getirildi. 2000’de Şartla Salıverme Yasası çıkartılarak bir kez daha af düzenlemesi getirildi.

10 YILDA 107 BİN ARTTI

Yıllara göre cezaevindeki artış şöyle yaşandı:

- 2000’de 49 bin 512 (Aftan sonraki rakam)
- 2001’de 55 bin 609
- 2002’de 59 bin 429
- 2003’te 64 bin 296
- 2004’te 57 bin 93
- 2005’te 55 bin 87
- 2006’da 70 bin 277
- 2008’de 103 bin 235
- 2009’da 116 bin 34
- 2010’da 120 bin 814
- 2011’de 128 bin 604
- 2012’de 136 bin 2
- 2013’te 144 bin 178
- 2014’te 156 bin 195
- 2018'de  254 bin