Zatürre; tıptaki adı ile pnömoni; akciğer dokusunun iltihabıdır. Bakteri, virüs, mantar gibi farklı mikroplarla oluşabilir. Peki kimler zatürre için risk altındadır? Zatürrenin belirtileri nelerdir? Zatürre nasıl tedavi edilir? İşte Zatürre ile bilinmesi gerekenler…

En sık görülen, en fazla ölüme neden olabilen hastalıklar arasındadır. Toplumda gelişen pnömoniler (TGP), tüm dünyada hastane başvurularının, yüksek tedavi giderlerinin, iş-okul günü kayıplarının ve ölümlerin önemli bir kısmından sorumludur. 

Kimler zatürre için risk altındadır?

Zatürre; özellikle çocuklarda, 65 yaş üstü yaşlılarda, kronik bir hastalığa sahip olanlarda (böbrek, şeker, kalp veya akciğer hastalığı gibi), sigara kullananlarda, bağışıklık sistemini baskılayan bir hastalık veya ilaç kullanımı varlığında daha sık görülür.

Zatürre tedavi edilmesi gereken ciddi bir hastalıktır.

Günümüzde antibiyotiklerin yaygın kullanılmasına ve etkin aşı politikalarına bağlı olarak enfeksiyon hastalıklarından ölümlerin azalmasına karşın maalesef pnömoniler halen çok sık oluşmakta ve kayıplara neden olmaktadır. Ayakta tedavi edilen hastalarda ölüm oranı %1-5 iken, hastanede tedavi edilen olgularda oran %12'ye, yoğun bakım desteği gerektiren hastalarda ise %40'a ulaşmaktadır.

Ülkemizde alt solunum yolu enfeksiyonları, ölüm nedenleri arasında %4.2 ile 5. sırada yer almaktadır ve yapılan çalışmalarda zatürreden ölüm oranının hastalığın ağırlığı ile ilişkili olarak %1 ile %60 arasında değiştiği ve hastanede tedavi edilen zatürre olgularında oranın belirgin daha yüksek olduğu (%10.3-60) gösterilmiştir.

Zatürrenin belirtileri nelerdir?

Ateş, öksürük, balgam çıkarma, göğüs ağrısı en sık rastlanan zatürre belirtileri arasındadır. Ayrıca; nefes darlığı, bilinç kaybı, bulantı-kusma, sık nefes alıp verme, kas-eklem ağrıları, halsizlik gibi şikayetler de ortaya çıkabilmektedir.

Ağır zatürre durumlarında deri ve dudakların, ağız içinin koyu mavi renk alması, şiddetli nefes darlığı, tansiyon düşüklüğü ve bilinç bulanıklığı olabilmektedir.

Bazen akciğer kanseri gibi farklı hastalıklar zatürre gibi bulgu verebilmektedir. Bazen de zatürre mikroplara bağlı olmayabilir. Bu durumların ayrımı bir göğüs hastalıkları uzmanı tarafından yapılmalıdır.

Zatürre tanısı nasıl konulur?

Zatürre belirtileriyle gelen hastalar muayene edildikten sonra çoğunlukla akciğer grafileri çekilerek tanı konur. Ağır zatürre durumlarında ve hastaneye yatması gereken hastalarda kan testleri, bilgisayarlı tomografi ve balgam testleri gibi ileri incelemeler gerekebilir. Zatürreye neden olan mikrobun belirlenmesi için balgam örneğinin incelenmesi gerekir. Ancak çoğu zaman değişik nedenlerle mikrobu belirlemek mümkün olamayabilmektedir.

Zatürre nasıl tedavi edilir?

Zatürrenin tedavisinde genellikle; antibiyotikler, bol sıvı alımı, istirahat, ağrı kesiciler ve ateş düşürücüler kullanılır. Hastaneye yatması gereken hastalarda daha farklı tedaviler gerekebilir. Çok ağır zatürre durumlarında yoğun bakımda yatış, solunum desteği uygulanma zorunluluğu doğabilir.

Zatürreye neden olan mikrobun belirlenmesi çoğu kez mümkün olmayabilir. Ancak zatürre tanısı konduktan sonra en kısa zamanda antibiyotik tedavinin başlanması gereklidir. Bu nedenle hastanın yaşı, kronik hastalıkları, zatürrenin şiddeti gibi durumlar dikkate alınarak antibiyotik tedavi başlanır.

Tedavi süresi hastalığın başlangıçtaki şiddetine, sorumlu mikroba, eşlik eden bir hastalığın olup olmamasına ve hastanın bireysel yanıtına göre değişebilir. Genellikle ateşin düşmesini takiben 5-7 gün daha antibiyotiğe devam edilmesi önerilmektedir. Ancak bazı mikrop türlerine bağlı zatürre durumlarında tedavi süresini 10-14 güne bazen 21 güne kadar uzatmak gerekebilir.

Zatürre ani başlangıçlı ve genellikle tedaviyle hızla iyileşen bir hastalıktır. Tedavi başlangıcından sonra bir veya iki hafta sonra hekim, hastayı muayene eder ve gerekli testleri yapar. Bazen tedavi süresinin uzatılması veya ek incelemeler gerekebilir. Eğer zatürre tanısı almış, tedaviniz başlamış ve tedavinizin başlanmasından sonra 72 saat geçmiş olmasına rağmen ateşiniz düşmediyse, hala öksürük, balgam çıkarmanızda azalma olmadıysa tekrar hekime görünmelisiniz.