Dini motifleri konuşmalarında sıkça kullanan Mustafa Kemal'i uyaran Kazım Karabekir Paşa'nın söylediklerini ve bugünü kıyasladığımızda, cumhuriyeti kuran kadroların daha sonraları dini sadece vicdan konusu haline getirme sürecini görürüz.
Kazım Karabekir’in yazdıklarından öğrendiğimize göre, Mustafa Kemal özellikle 1920-21 yıllarında dini motifleri konuşmalarında o kadar çok kullanır ki, sonunda Karabekir Paşa onu uyarmak zorunda kalır. Konuyla ilgili olarak bizzat Karabekir Paşa, Mustafa Kemal’e şunları söylediğini belirtir:
“Dünya işlerini camilere soktuğumuzun acısını çektiğimiz yetmez mi Paşam? Milli işlerimizi neden yine camilere sokuyoruz. Ve neden bilhassa siz, başkumandan olduğunuz halde, dinle, hilafetle bir din adamı gibi, hatta daha ileri giderek meşgul oluyorsunuz. Münevverlerimiz, haklı olarak bu gidişi iyi telakki etmeyeceği gibi, bu yol da esasen tehlikelidir.”
Mete Tunçay’ın döneme ilişkin bir tespiti, cumhuriyeti kuran kadroların daha sonraları dini sadece vicdan konusu haline getirme sürecine girmeden önceki durumlarını özetlemesi açısından önemlidir: “Birinci Büyük Millet Meclisi döneminde Atatürk ve arkadaşları dinin siyasal kurum olarak öneminden Abdülhamit döneminde bile eşi görülmemiş ölçüde yararlanmışlardır.”
(Cumhuriyetin Tarihi kitabından Ahmet Cemil ERTUNÇ, Pınar Yayınları )
ÖNE ÇIKAN VİDEO