• İSTANBUL
  • İMSAK
    00:00
    GÜNEŞ
    00:00
    ÖĞLE
    00:00
    İKİNDİ
    00:00
    AKŞAM
    00:00
    YATSI
    00:00
  • 0.0
  • 0.0
  • 0.0

Zeka geriliği neden olur?

Yeniakit Publisher
2017-01-06 15:13:00 - 2017-01-06 15:15:21
Zeka geriliği neden olur?

Zeka geriliğine neden olan etmenler nelerdir? Detayları haberimizde!

Zeka geriliği neden olur?

Zeka geriliğinin nedenleri, oluş zamanına ve türüne göre iki şekilde incelenmektedir.

- Oluş zamanına göre zeka geriliği

Doğum öncesi: Down sendromu, fenilketonüri, doğum öncesi kötü ve yetersiz beslenme, bulaşıcı hastalıklar, zehirlenmeler,

Doğum sırası: Prematüre doğum, menenjit, doğum sırasında kafa travması, geç doğum.
ÖNE ÇIKAN VİDEO

Doğum sonrası: Kafa travmaları, kurşun zehirlenmesi, çocuk istismarı ve ihmali.

- Türüne göre zeka geriliği

Biyolojik ve tıbbi nedenler: Kromozom anomalileri, beyne oksijen gitmemesi, gebelik bozuklukları.

Psikososyal dezavantajlar: Sosyal, davranışsal, eğitsel etmenler.

Zeka geriliğine neden olan bozukluklar nelerdir?

- Hidrosefali: Ender bir durum olan hidrosefali beyinin içinde ve çevresinde sıvı toplanmasıyla oluşur. Beyin-omurilik sıvısının dolaşımında ki bozukluk bu sıvı toplanmasına neden olur. Baş yüzeyi bıngıldakta ki sertleşme zamanına göre büyür. Ama büyük çocuklarda ve erişkinlerde kafa büyüyemeyeceğinden bu durum beyine zarar verir. Kafatasında ki büyüklük artışı en göze çarpan bulgudur. Bir çocuğun başının büyük oluşu onun hidrosefali olduğu anlamına gelmez. Hidrosefalide baş büyümesi hızlıdır ve kafatası biçiminde ki farklılık önemlidir. Alın açık ve düz, başın diğer bölümlerine göre küçüktür. Büyüme çok hızlı oluşursa zeka geriliği yapabilir. Yetişkinlikte olursa ise zihin işlevleri ve bellek etkilenebilir.

- Mikrosefali: Gelişme kusurlarına bağlı olarak baş çevresinin cinsiyet ve yaşa göre belirlenmiş standartlardan küçük olma durumudur. Aynı aileye sahip bireylerde mikrosefali görüldüğü için kalıtsal etmenler etkilidir. Bıngıldaklar 6 aydan daha önce kapanır. Kafanın küçük kalışı beyin gelişimini etkiler. Tedavi edilmezse zihinsel engellilik yaratır.

- Edwards sendromu: Genel olarak 5000 doğumda bir görülen bu sendrom ileri derecede zeka geriliği yapar. Doğan bebeklerin % 90’ı ilk 12 ay içerisinde ölmektedir. Buna kalp, böbrek ve sindirim sisteminde ki anomalileri neden olur. Çocuğun dikkat çeken özellikleri; düşük kiloda olurlar, mikrosefalidirler, çene ufaktır, kulaklarda yapısal anomalikler vardır ve kulaklar normalden daha aşağıda konumdadır.

- Frajil X sendromu: Genel olarak 1000 canlı doğumda bir görülür. Bir x kromozomunun uzun kolunun ucunda incelme ile birlikte kromozomun parçalara ayrılmasıyla oluşur. Erkeklerde hafif veya orta derece zeka geriliği yapar. Kızlarda ise genellikle hafif zeka geriliği yapar ama bazı kızlarda zeka geriliği görülmeyebilir.

- Fenilketanüri: Fenilalin enziminin eksikliğinden meydana gelir. Eğer erken dönemde tanı konularak tedavi başlatılmazsa ağır gelişim ve zeka geriliğine yol açar. Dışarıya atılamayan fenilasit beyinde birikir ve beyinin gelişimini olumsuz etkiler. Büyük çocuklarda hiperaktivite, kendine zarar verme davranışları, ritmik sallanma, otistik davranışlar ve şizofreniye bağlı semptomlar görülmektedir. Zihinsel engellilik yaş ilerledikçe artar.

- Kretenizm: Gebelikte annenin tiroid bezinin iyi çalışmaması sonucunda, bebeğin anne karnında gelişimi sağlıklı olmaz. Eğer tiroid hormonu büyük oranda azalmışsa kretenizmle sonuçlanır. Gelişim geriliği, zeka geriliği, iskelet anomalileri, işitme ve nörolojik bozukluklarla karakterize bir hastalıktır.

- Kan uyuşmazlığı: Rh(-) kan grubundan anne ile, Rh(+) kan grubundan babanın evlenmesi ile, fetüsün kan grubunun Rh(+) olduğu durumda ortaya çıkar. Anne kanıyla beslenen fetüsün kan grubu Rh(+) olduğundan, anne kanıyla uyuşmazlık çıkar. Bu uyuşmazlık birçok gelişim bozukluğuna yol açabilir. Merkezi sinir sistemi ve beyinin beslenip gelişmesini etkileyen kan uyuşmazlığı zeka geriliğine de sebep olur.

- Cerebral palsy: Beyin felci, her çocukta değişik ağırlıkta ve tipte görülebilir. Vücut hareketlerini ve kasların uyumlu kullanımını etkiler. Zeka geriliğine sebep olur.

Zeka geriliğinin sınıflandırılması

Psikolojik sınıflandırma

- Hafif düzey zeka geriliği

Yavaş öğrenme söz konusudur. Meslek seçimi konusunda kişinin kapasitesi sınırlıdır. Toplumda bağımsız olarak yaşamlarını sürdürebilirler.

- Orta düzey zeka geriliği

Kişiler günlük ihtiyaçlarını yardımsız ya da çok az yardımla yapabilmektedirler. Basit metinleri okuyabilir, para sayabilir ve çok ayrıntılı olmayan bir alışveriş listesiyle alışveriş yapabilirler. Bu kimseler temel akademik becerilerle birlikte, uyumsal davranışlar, özbakım becerileri ve mesleğe yönelik hazırlığı içeren eğitim programlarına dahil edilmelidirler. 

- Ağır düzey zeka geriliği

Ağır düzey zeka geriliğine konuşma ve dil problemleri de eşlik etmektedir. Kişi özel eğitimle günlük yaşamlarını sürdürebileceği özelliklerini yeniden kazanabilir. Zeka geriliği bulunan kimse uzun yazıları okuyamaz. Fakat işaretleri ve sözcükleri tanıyabilir.

- İleri derece ağır düzey zeka geriliği

Kişinin işlevselliği oldukça düşüktür. İşitme problemleri, görme kaybı, hareket yetersizliği ve sağlık sorunları görülebilmektedir.

Eğitimsel zeka geriliği sınıflandırması

- Eğitilebilir zeka geriliği

Bu kişiler okul çağında gerilik gösterirler. Akademik açıdan belirli bir düzeye, normal gelişen çocuklara göre daha yavaş ulaşırlar. Eğitilebilir terimi, bu gruba giren çocukların okuma, yazma, matematik gibi temel akademik becerileri öğrenebileceklerini açıklamaktadır. Bir başka deyişle, bu çocuklar özel eğitimle birlikte ilköğretim programlarından yararlanabilirler. Temel akademik becerilerin yanı sıra özbakım becerilerini de kazanabilirler. Yetişkin olduklarında tamamen ya da kısmen geçimlerini sağlayabilecek bir meslek edinebilirler. Bu guruba yönelik olan özel eğitim programları bu konulara ağırlık verilmelidir.

- Öğretilebilir zeka geriliği

Öğretilebilir zeka geriliği bulunan kişilerin gelişimsel  becerileri diğer insanlara oranla daha yavaştır. Bu gruba giren çocuklar yetişkin çağına ulaştıklarında, sosyal uyum becerileri dahilinde ev, yatılı okul ya da korumalı iş yerlerinde çalışarak üretime ve kendi geçimlerine katkıda bulunabilirler. Ancak yine de aile ve iş yaşamlarında, farklı düzeylerde de olsa, başkalarının yardımlarına ihtiyaçları vardır. 

- Ağır ve çok ağır zeka geriliği

Bu kişiler basit özbakım becerilerini kısmen öğrenebilirler. Ancak yaşamları boyunca sürekli ve yoğun bakım ile yardıma ihtiyaç duyarlar.

Zeka geriliği nasıl tedavi edilir?

Zeka geriliğinin tespit edilmesinin ardından bazı testler yardımıyla çocuğun zihinsel işlevlerinin düzeyi belirlenmelidir. Daha sonra çocuğun zayıf ve güçlü yönleri tespit edilmelidir. Bu bilgiler ışığında çocuğa özel bir eğitim programı hazırlanmalıdır. Gerekli görüldüğünde ilaç tedavisi de uygulanmalıdır.

Erken tanı önemli!

Zeka geriliğinin erken tanısı oldukça önemlidir. Kişinin özel eğitimine mümkün olduğu kadar erken başlanmalıdır. Zeka geriliğine neden olan etkenlerin aydınlatılması ile sorun tedavi edilebilir. Doğumda bu durum fark edildiğinde ise zeka geriliğinin gelişimi önlenebilir.

Zeka geriliğine karşı nasıl önlem alınmalı?

- Anne adayının, hamilelik sırasındaki kontrolleri düzenli olarak yapılmalı

- Anne adayı, bebekte zeka geriliğine yol açabilecek faktörler konusunda bilgilendirilmeli

- Doğum, uzman kişiler tarafından yapılmalı

- Bebeğin aşıları ve sağlık durumu, düzenli olarak takip edilmeli

- Zeka geriliğine neden olabilecek kazalar ve hastalıklar konusunda toplum bilgilendirilmeli

- İleri yaştaki anne adaylarının ve akraba evliliklerinin, zeka geriliğine neden olduğu konusunda toplum bilgilendirilmeli

x

WhatsApp İhbar Hattı

+90 (553) 313 94 23