Buğra Kardan

Üsküdar Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Çocuk Gelişimi Bölümü Araştırma Görevlisi Begüm Gamiş, dikkat çeken açıklamalar yaptı. Gamiş, özbakım becerilerinin çocukların günlük yaşam aktivitelerine (giyinme, soyunma, yemek yeme, ağız ve diş temizliği, tuvalet alışkanlığı dahil) katılmaya hazır olmaları için üstlenilen günlük görevler olduğunu belirtti.

Birbirlerini tamamlıyorlar

Gamiş, “Özbakım berecileri doğumdan itibaren çocukların ebeveynleri ya da bakıcıları tarafından karşılanmaktadır. Çocukların fiziksel olgunluğa erişmeleriyle de bağımsız olarak bu becerileri yerine getirebilmesi beklenmektedir” dedi. Özbakım becerilerinin birbirini tamamlayan bir sıra izlediğini kaydeden Gamiş, “Çocukları iyi tanıyıp onların belli yetileri kritik dönemlerde kazanmalarını olanaklı kılmak önemli” diye konuştu. Gamiş, yaşlara göre görülen özbakım becerilerine ilişkin şu bilgileri verdi:

Aşama aşama

3 Yaş:

Ellerini yıkayabilme

Çatal ve kaşık yardımıyla yemek yiyebilme

Kendi kıyafetlerini yardımsız giyebilme

Destekle fermuar kapatabilme.

4-5 Yaş:

Ellerini ve yüzünü yıkayabilme

Kendi giysisindeki büyük düğmeleri ilikleyebilme ve çözebilme

Yemek yerken doğru araç-gereci kullanabilme

Sözel ipucu yardımıyla sofra kurmaya yardımcı olabilme

Dişlerini fırçalayabilme

Yardımsız giyinebilme

Kıyafetlerini askıya asabilme.

Kademe kademe

6 Yaş:

Elini yüzünü yıkayıp kurulayabilme

Dişlerini uygun şekilde fırçalayabilme

Hava durumuna uygun şekilde yardımsız giyinebilme ve soyunabilme

Ayakkabılarındaki bağcıkları bağlayabilme

Saçlarını uygun şekilde tarayabilme

Bıçakla yumuşak yiyecekleri kesebilme

Kendi yiyeceğini hazırlayabilme

Günlük işlerden birinin -sofrayı hazırlamaya yardım gibi- sorumluluğunu alabilme.

Kritik tavsiyeler

Araştırma Görevlisi Begüm Gamiş, özbakım becerilerinin kazanımı için anne-babalara ve bakım verenlere tavsiyelerini şöyle sıraladı:

Gözlemleyin: Çocukların becerileri kritik dönemde kazanabilmeleri için fizyolojik ve sosyoduygusal açıdan hazır olup olmadıklarını gözlemleyin.

Zaman verin, acele etmeyin: Gelişimin bir süreç olduğunu unutmayın. Bu nedenle çocuklara becerileri görmeleri, denemeleri ve incelemeleri için zaman verin. Acele etmeyin. Buna uygun zaman ve mekân planlamasını yaparak hem sabırlı hem de şefkatli bir tutum içerisinde olun.

Basitten karmaşığa doğru bir sıra izleyin: Özbakım becerilerinin bir sıra takip ettiğini unutmadan çocukların seviyelerine uygun basit adımlarla ilerleyin.

Çocukların duygularını yaşamasına ve ifade etmesine fırsat verin: Çocukların duygularını ifade etmeleri için onlarla bol bol konuşun. Çocukları ifadeye teşvik edin. Çocuklarca bir şekilde ifade edilen duyguları görmezden gelmeyin, onlarla alay etmeyin.