SARI NOKTA HASTALIĞI NEDİR? (Makula Dejenerasyonu) 

Makula dejenerasyonu olarak bilinen sarı nokta hastalığı, genellikle kalıtımla geçen, 50 yaş sonrası kişilerde, sigara ve yetersiz beslenme faktörlerine bağlı olarak sıklıkla rastlanan, ilerlemesi halinde görme kaybına sebep olabilecek düzeyde makula bölgesinin bozulmasına neden olan bir retina hastalığıdır.

SARI NOKTA HASTALIĞININ BELİRTİLERİ NELERDİR?

Kuru ve yaş olmak üzere iki tipe ayrılan gözde sarı nokta hastalığının belirtileri arasında şu gibi semptomlar yer alır:

Bulanık görme
Karanlık ortamlarda yakını görememe
Parlak ışıktan düşük ışığa geçerken görme güçlüğü
İnsanların yüzlerini tanımakta sorun yaşama
Ara mesafelerde yetersiz görüş
Düz çizgilerde bükülme
Eğri veya düzenli görme
Görme alanında koyu gri lekeler ve boşluklar oluşması
Merkezi görme kayıpları
Nesnelerin boyutunun her göz için farklı olması
Renklerde parlaklık kaybı

Çizgileri eğik görüyorsanız sizde de sarı nokta olabilir!

Gözün merkezi görmesinden sorumlu olan ‘makula’ ismi verilen bölgedeki yapısal bozulma sonucunda ortaya çıkan sarı nokta hastalığı (yaşa bağlı makula dejenerasyonu) zamanla görme kaybına neden olabiliyor. Yaşlanma süreci ve diğer nedenlere bağlı olarak başlayan sarı nokta hastalığı, erken dönemde hiçbir şikayet oluşturmadığı için çoğu zaman 2. ve 3. evrede teşhis edilebiliyor. Memorial Kayseri Hastanesi Göz Hastalıkları Bölümü’nden Doç. Dr. Selim Demir, sarı nokta hastalığı ve tedavisi ile ilgili bilgi vererek, “Gözün keskin görmesini sağlayan yaklaşık bir mercimek tanesi büyüklüğünde olan sinir tabakasında ortaya çıkan hastalığa sarı nokta hastalığı adı verilmektedir. Gözün en arka kısmında yer alan retina (sinir hücre) tabakasında sinir hücreleri her yerde eşit yoğunlukta değildir. Göze gelen ışıkların odaklandığı merkez ‘makula’ olarak adlandırılan ve keskin görmemizi sağlayan yerdir. Makulayı, lutein ve zeaksantin adlı göze özgü sarı pigmentler fazla ışık hasarından korumaktadır. Bu pigmentlerin rengi nedeniyle burası sarı nokta olarak adlandırılır. Özetle küçük bir alanda çok yüksek metabolik aktivite vardır. Ömür boyu yoğun metabolik aktivite sonucu makula (sarı nokta) artık toksik artıklarını temizleyemez hale gelmekte ve retina hücrelerinin beslenmesi bozulmaktadır. Beslenemeyen sinir hücrelerinin fonksiyonlarını kaybetmesi ve ölmesine sarı nokta hastalığı denilmektedir” ifadelerini kullandı.

Yavaş yavaş görmeyi tehdit ediyor

Demir, “Sarı nokta hastalığının, ‘kuru tip’ ve ‘yaş tip’ olarak adlandırılan iki farklı çeşidi vardır. Kuru tip en sık görülen sarı nokta hastalığıdır. Kuru tip olarak çok şükür ki yavaş ilerleme göstermektedir. Hastalık başlangıcı ile görmeyi çok ciddi etkileyecek ileri aşamaya gelmesi birçok hastada 10 yıldan daha fazla bir süre almaktadır. Kuru tipte sarı nokta altında temizlenemeyen metabolik artıkların birikmesi ile ‘druzen’ adlı beyaz-sarı renkli noktasal odaklar oluşur. Bunların artması ile sinir hücre tahribatı artar ve görme azalır. Hastalığın yaş tipi ise maalesef ciddi ve ani görme kaybına neden olmaktadır. Ortaya çıkan görme kaybı ağrısızdır. Yaş tip, sarı nokta bölgesinin beslenme bozukluğu sonucu salgıladığı damar büyüme faktörleri (VEGF) nedeniyle kontrolsüz anormal damarlar ve bu damarlardan kanama ve sızıntılar şeklinde gerçekleşmektedir” şeklinde konuştu.

60 yaş üzerinde daha sık görülüyor,

Doç. Dr. Demir, “Bu hastalık bir ileri yaş hastalığıdır. Yaş ilerledikçe yapabildiğimiz birçok şeyi eskisi gibi yapamıyorsak, görme fonksiyonu da ileri yaşa bağlı azalmaktadır. Gözün en fazla çalışan bölgesi olan sarı nokta da yaşlanma ile eski performans kaybolmaktadır. Bu hastalık özellikle 60 yaş ve üzerindeki insanlarda daha fazla görülür. Genetik yatkınlık, güneş ışığına maruziyet, sigara kullanmak risk faktörleri arasındadır. Hastalık ilerleyici yapıda olduğu için erken dönemde daha hafif, belli belirsiz şikayetler olabilirken, ileri evrelerde şikayetler artmaktadır. Çizgilerin eğik görülmesi, cisimlerin olduğundan daha büyük veya küçük görülmesi hastalığın erken görülen şikayetleri arasındadır. Özellikle kitap okurken bazı bölgelerdeki yazıların çukurlaşması ya da eğilmesi sarı nokta hastalığının belirtisidir. Görme bulanıklığı, bakılan yerin merkezini net göremezken kıyıları seçebilmek daha ileri aşamada görülen tablolardır. Glokom (göz tansiyonu) hastalarında hasara bağlı görme alanın kıyılarda daralma görülürken sarı nokta hastalığında bunun tam tersi olmaktadır. Yani hastalar kıyıları görebilirken merkezi görmekte güçlük çekmektedir” diye konuştu.

Diğer merak edilen soru ve cevaplar...

SARI NOKTA İÇİN KARELİ KART TESTİ

Kuru tip maküla dejenerasyonunda, görme keskinliğindeki değişim retinanın etkilenen bölgesindeki fonksiyon kaybı ile uyumludur. Bölgesel bu kayıplar skotom olarak adlandırılır. Hastalığın ilerleyen dönemlerinde daha geniş alanlarda hücre ve doku kaybı gelişir. Bu durum coğrafik atrofi' olarak tanımlanır ve merkezi görüşü etkileyen bir körlük gelişir. Hastalığın takibinde detaylı retina maueyenesinin yanında görme fonksiyonunun “kareli kağıt” testiyle de takibi önemlidir. Orijinal adı 'Amsler Grid' olan bu kartla hastalar düzenli olarak merkezi görmelerini takip ederler. Karttaki karelerde kırıklı, eksik veya eğik görüntüler ortaya çıkması durumunda doktorlarını bilgilendirirler. Kuru tip sarı nokta hastalıği ilerleyen safhalarda yaş tipe dönüşebilir.

SARI NOKTA HASTALIĞI GENETİK Mİ?

Sarı nokta hastalığı, gözün makula bölgesinin tüm hastalıkları için kullanılabilir. Bu hastalıklardan en çok bilineni yaşa bağlı sarı nokta hastalığıdır ve ileri yaşlarda bu bölgedeki hücrelerin yıpranması sonucu görülür. Ama, sarı noktanın genetik nedenli çocukluk yaşlarında ortaya çıkan bazı hastalıkları da vardır. Ayrıca, makula bölgesinin enfeksiyon, yaralanma, güneş tutulmasına bakmak, bazı toksik ilaçların kullanımı, yüksek miyopi gibi nedenlerle hasar görmesi de sarı nokta hastalığına yol açabilir.

BOL RENKLİ BESLENMEK ÇOK ÖNEMLİ

Kuru tipteki sarı nokta hastalarına doymuş yağ asitlerinden, ağır protein diyetlerinden uzak durmalılar. Bol renkli sebzeler yenilmesi bu hastalara önerilir. Sarı nokta hastalığı tanısı almış kişiler göz doktorları tarafından vitamin, mineral kombinasyonları verilir. Bu hastalık için özellikle C ve E vitamini, lutein ve zeaksantin, çinko ve bakırdan zengin beslenme önemlidir. Sigara ve tütün ürünleri tüketimi, genetik yatkınlığı olan kişilerin sarı nokta hastalığını daha erken ve şiddetli yaşamasına neden olacaktır. Bu nedenle sarı nokta hastalığı tanısı almış veya genetik olarak risk grubunda olan kişiler sigara ve tütün ürünlerinden tamamen kurtulmalıdır.

Sarı Nokta Göz Hastalığı Olanlar Nelere Dikkat Etmeli?

Doğrudan güneş ışınlarından sakının.
Güneş gözlüksüz dışarı çıkmayın.
Ailede sarı nokta hikayesi var ise 50 yaş sonrası yılda 1 kez göz doktorunuza muayene olun.

Sarı nokta hastalığı kimlerde görülür?
Sarı nokta hastalığı 55 yaş üstündeki bireyleri etkilemektedir. Yaş arttıkça sarı nokta hastalığına yakalanma oranı artmaktadır. 70 yaş üstündeki bireylerin yaklaşık %15'i bu hastalıktan etkilenmektedir. Her iki cinsi de etkilemekle beraber kadınlarda biraz daha sık görülmektedir.

Sarı nokta hastalığı geçer mi?

Günümüzde kuru tip sarı nokta hastalık tedavisi bulunmamaktadır. Eğer hastalık erken tespit edilirse antioksidanlar, vitamin ve omega-3 içeren, kuru tip sarı nokta hastalık için özel üretilmiş gıda takviyeleri ile hastalığın ilerlemesini yavaşlatabilir.

İbrahim Saraçoğlu göze ne iyi gelir?

Ünlü Profesör İbrahim Saraçoğlu, göz kuruluğu ve yorgunluğu için karnabahar suyunu önermektedir. Gözünüzde kuruluk varsa uygun bir tencerede 1,5-2 su bardağı içme suyunu kaynatın. Su kaynayınca içine 150-250 gram kadar karnabahar koyun ve 5 dakika daha kısık ateşte kaynatmaya devam edin.

Sarı nokta hastalığına hangi bitki iyi gelir?
Sarı nokta” olarak bilinen göz hastalığının ilerlemesi, Gülhane Askeri Tıp Fakültesi (GATA) Göz Hastalıkları Ana Bilim Dalında geliştirilen ve halk arasında “kılıç otu” ya da “mayasıl otu” olarak bilinen sarı kantaron bitkisinin kullanıldığı tedavi yöntemiyle büyük oranda durdurulabildi.