Fıstık!

Yer fıstığı (Arachis hypogaea), baklagiller (Fabaceae) familyasından tohumlarında %45-60 oranında yağ, %20-30 oranında protein, %18 oranında karbonhidrat, vitaminler ve madensel maddeler içeren, özellikle yağ sanayi ve çerez yapımı başta olmak üzere, sapı kuru ot ve kabuğu da çeşitli şekillerde değerlendirilen değerli bir bitkidir.

Yer fıstığının 32 türü tespit edilmiştir; bunların bir kısmı tek yıllık, bir kısmı ise çok yıllıktır.

Fıstık, asırlardır besin kaynağı olarak tüketilmektedir. Fıstık, sağlığa faydalıdır. Bu özelliğinden dolayı alternatif tıp alanında hastalıkların tedavisinde kullanılmasını sağlamaktadır. Fıstık, kurutularak uzun süre muhafaza edilmekte, kabuksuz kullanıma sunulabilmektedir. Haliyle fıstığın faydalarından yararlanmak bütün yıl boyunca mümkün hale geliyor.

Fıstık bölgelere göre genelde aynı görünüşlerde yetişir. Fakat bazı bölgelerdeki fıstık çekirdekleri farklıdır. Örneğin Rusya ve Altay bölgesinde yetişen fıstıkların çekirdekleri diğer bölgelerdekine göre daha küçüktür.

Fıstıkların söz konusu farklılıklarının sağlığa faydaları açısından aynı anlama gelip gelmediği hâlâ araştırma konusu?

Fıstığın sağlık açısından faydalı olmasının nedeni içerdiği zengin miktardaki vitaminlerden kaynaklanmaktadır. 100 gramlık fıstık, ortalama 567 kalori içermektedir. Fıstık A, E, C vitaminlerini içerirken, demir, bakır, kalsiyum ve magnezyum açısından da çok zengin sayılır. Kavrulmuş tuzlu ve çiğ tuzsuz olarak fıstık içi üretilmektedir.

Gıda endüstrisindeki önemi

Yer fıstığı daha çok çerez olarak tüketilmektedir. Bu amaçla yerfıstığı tohumları ya dış kabuk kırılmadan ya da kabuk kırılıp tohumlar ayrıldıktan sonra kavrulup çiğ fıstık tadı giderilmiş ve aynı zamanda dayanıklılığı arttırılmış olarak tüketime sunulur.

Yer fıstığı tohumunda yağ oranının çok yüksek olması yer fıstığının birçok yağlı tohumlar arasında bitkisel yağ üretimi bakımından önemli bir yer almasını sağlar. Yer fıstığı yağının tadı güzel olup, rengi açık, görünüşü berrak ve yüksek sıcaklık derecelerine karşı oldukça dayanıklıdır. İçinde doğal halde bulunan antioksidan maddelerden dolayı kızartıldıktan sonra bir süre saklanacak olan gıda maddeleri için özellikle tercih edilir. Yer fıstığı yağı yüksek oranda oleik asit içermesi nedeniyle gerek fiziksel özellikleri ve gerekse besin değeri bakımından çeşitli bitkisel yağlar içinde zeytinyağına en yakın bitkisel yağ olarak tanımlanır.

Yer fıstığı tohumundan yağ elde edildikten sonra arta kalan küspe üstün bir protein kaynağıdır. Yer fıstığı küspesinden sağlanan proteinin besin değeri yüksek olduğundan çeşitli çocuk mamalarının hazırlanmasında ve proteince yeterli olmayan gıda maddelerinin protein değerinin yükseltilmesinde yararlanılır.

Yer fıstığı az miktarlarda da olsa çeşitli tatlı ve şekerlemelerin içinde veya üzerinde de kullanılmaktadır.

Yer fıstığı özellikle Amerika Birleşik Devletleri’nde yer fıstığı ezmesi şeklinde tüketilmektedir. Amerikan toplumunun yer fıstığının beslenme değeri konusunda aydınlatılmış olması ve yer fıstığı tüketiminin sağlamış olduğu bazı kolaylıklar nedeniyle bir saatte 8-10 ton yer fıstığını ezmeye çeviren ve tam gün çalışan büyük tesislerin kurulmasını zorunlu kılmıştır.

Yer fıstığı ezmesinin bir toplumda aranılan bir gıda maddesi olabilmesini sağlayacak özelliklerden ilk olarak tadının güzel oluşu nedeniyle yalın halde ve diğer gıda maddeleri içine katılarak tüketilebilmesi, tüketime hazır halde bulunması ve mikrobiyolojik bozulmalara karşı dayanıklı ve bu nedenle de muhafazasının kolay olması sayılabilir.

Yer Fıstığının Faydaları

Yer fıstığının faydaları genellikle duyulmamıştır. Bu yazı sayesinde yer fıstığının tam bir şifa deposu olduğunu göstereceğiz. İşte yer fıstığının bazı faydaları:

-Kötü kolesterol seviyesini düşürür ve iyi kolesterol seviyesini yükseltir.
-Kolon ve mide kanserine karşı büyük bir savaş verir.
-Kan şekeri seviyesini dengelemeye yardım eder.
-E vitamini deposudur ve bundan dolayı da cilt sağlığına fazlasıyla yararlıdır.
-Aminoasit ve proteinler sayesinde vücudun sağlıklı bir şekilde büyümesini destekler.
-Omega 3 yağları içerir. Bu da saç dökülmesi ve kırılmasına karşı çok etkilidir. Aynı zamanda saçların parlak ve güçlü görünmelerine de yardım eder.
-İçerdiği yağlar vücut için çok faydalıdır.
-Mutluluk hormonu sayesinde depresyona karşı savaşır.
-Düzenli ve orantılı bir şekilde tüketildiğinde kalp ve damar hastalıklarına karşı korur.

-Yer fıstığı tüketimi inme riskini azaltır.
-Alzheimer hastalığına yakalanma riskini azaltacak bir içeriğe sahiptir.
-Yer fıstığının belleği artırdığı söylenir. Yani yer fıstığı tüketen kişilerin hafızaları güçlenir.