Tekirdağ’da yürütülen çalışma, tarımsal atıkların kaderini değiştirecek nitelikte bir sonucu ortaya koydu. Namık Kemal Üniversitesi Gıda Mühendisliği Bölümünde görevli akademisyenler, tarımsal atıkların değerlendirilmesi amacıyla bir proje hazırladı. Projelerine "Üzüm Atığından Mayalar Kullanılarak Yağ Üretimi" adını veren Namık Kemal Üniversitesi Gıda Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Tuncay Gümüş ve ekibi, TÜBİTAK 1001 Programı kapsamında destek aldı.

 

Ekim alanı olmadan üretim

Proje kapsamında Gümüş ile Doç. Dr. Deniz Damla Altan Kamer, Doç. Dr. Gülce Bedis Kaynarca, Prof. Dr. Murat Taşan ve Dr. Emel Yücel, üzüm posasından yağ elde edebilmek için bir araya geldi. Prof. Dr. Gümüş ve ekibi, 2024'ten itibaren sürdürdükleri çalışma sonucunda Velimeşe bozasından izole edilen yerel bir maya türü kullanılarak üzüm posasından yüksek değerli "Tek hücre yağı" üretmeyi başardı. Elde edilen çalışma, uluslararası hakemli Journal of Food Measurement and Characterization ve ACS Omega adlı dergilerde yayınlandı. Akademisyenler böylece iklim şartları ve herhangi bir ekim alanına ihtiyaç duymaksızın yağ üretilebileceğini gösterdi.

 

1 kilodan yüzde 25 tek hücre yağı

Prof. Dr. Gümüş, 1 kilogram üzüm posasından yüzde 25 tek hücre yağı üretebildiklerini söyledi. Çalışmaları için ileriki günlerde patent başvurusunu yapacaklarını aktaran Gümüş, elde edilen yağın gıda takviyelerinde kullanılmasını planladıklarını belirtti. Prof. Dr. Gümüş, dünya nüfusundaki hızlı artış ve tarımsal üretim alanlarının daralmasıyla yağ ihtiyacının karşılanabilmesi için sürdürülebilir kaynaklara olan ihtiyacın arttığını ifade etti. Tarımsal atıkların değerlendirilmesiyle mikrobiyal yağ üretiminin hem ekonomik hem de çevresel açıdan önemli bir fırsat olduğunu aktaran Gümüş, "Bir tarımsal artık olan üzüm posasını kullanarak mayalar ile tek hücre yağı ürettik." dedi.

 

Tuncay Gümüş, çalışmanın gıda endüstrisinde yüksek değerli alternatif yağ kaynaklarının geliştirilmesine katkı sağlayacağını belirtti.

Velimeşe'de üretimi yapılan bozadan maya elde ederek, çalışmalarını geliştirdiklerini anlatan Gümüş, "En çok kullanılan mikroorganizmalar algler ve mayalar. Biz, burada mayaları tercih ettik. Bunun sebebi bölgemizde geleneksel olarak üretilen bozalardan yerli ve endemik olarak bu mayaları biz izole ettik, tanımladık ve dolayısıyla bu mayalarla yağ üretimini gerçekleştirdik." diye konuştu.

 

Prof. Dr. Gümüş, çalışmayla gıda atıklarının katma değeri yüksek ürünlere dönüştürüldüğünü ifade etti. Ürettikleri yağın balık, zeytin ve palm yağı gibi farklı özellikte yüksek kaliteli gıda içeriklerinin yerini alabilecek potansiyele sahip olduğuna dikkati çeken Gümüş, "Özellikle bu yağların içerisinde Omega 3, Omega 6, yağ asitleri, likopen ve beta karoten içerdiğini tespit ettik. Bu maddeler biyoaktif maddeler. Antikanserojen maddeler olduğu bilimsel çalışmalarla ispat edilmiş. Dolayısıyla fonksiyonel bir yağ elde edildi." ifadelerini kullandı.

 

"Sürdürülebilirlik açısından önemli"

Prof. Dr. Tuncay Gümüş, çalışmalarının gelecekte tarımsal üretimin kesintisiz devam etmesine önemli katkı sağlayacağını vurguladı.

Elde ettikleri yağı üniversite sanayi iş birliğinde üretmek için gayret göstereceklerini aktaran Gümüş, şunları kaydetti:

"Özellikle günümüzde küresel ısınmayla birlikte iklim şartlarına bağlı olarak laboratuvar şartlarında iklim şartlarına bağlı olmaksızın ve herhangi bir ekim alanına ihtiyaç duymaksızın bu yağları üretebileceğiz. Dolayısıyla sürdürülebilirlik açısından oldukça önemli bir çalışma olduğunu düşünüyorum."