Yemen'deki şiddet olayları ve siyasi belirsizliğin oluşturduğu ekonomik gerileme, kültür ve tarihi de tehdit ediyor. Tarihi köklü medeniyetlere dayanan Yemen'de, bir zamanların İslam ilim, kültür ve medeniyet merkezi konumunda olan Zebit şehri ilgisizlik ve bakımsızlık yüzünden güzelliğini kaybetme tehlikesiyle karşı karşıya bulunuyor.

Zebit şehri, tarih boyunca bölgeye hakim olan devletler bakımından dikkati çekiyor. Rasuliler olarak bilinen devlet, önce Selahaddin Eyyübi'nin oğlu Turan Şah'a tabi olarak Eyyubilere, daha sonra da Emevilere tabi olarak kentte iki devlet yönetmiş. Osmanlı'dan önce Tahirilere başkentlik yapan Zebit, Yavuz Sultan Selim'in 1517 yılında Mısır'ın fethiyle Yemen'in Osmanlı'ya bağlanması ile Türklerle tanışmış.

Şehir, Osmanlı asırlarında Mustafa Paşa, Sinan Paşa, Yemenli Hasan Paşa ve son dönemlerde Ahmet İzzet Paşa gibi Osmanlı valilerine de ev sahipliği yapmış.

Osmanlı valilerinin kullandığı konak ve Osmanlı askerinin kışlası ise kentte ilgi ve bakım bekleyen yapılar arasında yer alıyor. Klasik Selçuklu ve Osmanlı mimarisinde olduğu gibi bir dış surla çevrelenmesinin yanı sıra iç surları da olan Zebit şehri, orijinal haliyle ayakta duruyor. Osmanlı saray ve kale anlayışıyla yapılan Zebit kalesi, Osmanlı valisi ve askerine aynı anda ev sahipliği yapmış.

Bir tarafında burç şeklindeki kısmıyla Osmanlı valilerini ağırlayan kalenin diğer bölümlerinde ise askerlere ait koğuşlar bulunuyor. Şehir, Osmanlı valilerinin halk ile bütünleşirken, emri altındaki asker ve memurlarla da aynı çatı altında yaşadığını gözler önüne seriyor.

İçinde barındırdığı bu zengin medeniyet yelpazesinin her birinden bir tarihi eser saklayan Zebit, son yıllarda ''perişan bir halde''. Kentteki yoksulluk ve imkansızlı,k tarihi eserlere de yansırken, daha uzun bir süre yardım eline kavuşamayacak gibi görünüyor.

Zebit şehri, sadece ev sahipliği yaptığı devletler nedeniyle değil, içinde barındırdığı önemli şahsiyetlerle de ilgi çekiyor. Anadolu'da 7 den 77'ye herkesin tanıdığı Peygamber aşığı Veysel Karani, burada ilim ve irfan yayarken, Hazreti Muhammed'in İslam'ı yayması için Yemen'e gönderdiği Ebu Musa el-Eş'ari, Muaz ibni Cebel ve Hazreti Ali gibi önemli sahabeler de Zebit'e uğrayan tarihi kişiler olarak biliniyor.

Kendisi Yemenli olan Ebu Musa el-Eşari'nin türbesi de burada bulunuyor. Diğer sahabiler tebliğ vazifelerinin bitmesi ile Mekke ve Medine'ye dönmüşler. Şehirde halen, Ebu Musa el-Eşari'nin türbesi ve Veysel Karani'nin makamının da bulunduğu dergah ayakta kalabilmiş.

Şehirdeki ilgi bekleyen diğer önemli eser ve camiler ise Bab es-Siham, Mescid Talha, Allame Şeyh Merzuk Camisi, Şeyh İsmail el-Cebel Mescidi, Ebu Musa el-Eşari Camisi ve türbesi ile Veysel Karani Hazretlerinin dergahı olarak öne çıkıyor.

Şehirdeki Osmanlı camileri, valilik konağı ve kışlası da ilgisizlikten yok olma tehlikesi ile karşı karşıya olan eserler arasında yer alıyor.