Sosyal Güvenlik Uzmanı Murat Özdamar sizlerden gelen sorulara cevap veriyor. İşte bu hafta sizlerden gelen sorular ve Özdamar’ın cevapları:

Emeklilikten vazgeçmek bir şartla mümkün

Soru: Ben şu an SSK’lı çalışan işçiyim. 21 yıl memuriyet hizmeti yaptım. 5 yıldan bu yana SSK’lı çalışıyorum. Mayıs ayının 30’unda işten çıkışımı alıp emekli olmak için SGK’ya dilekçe verdim. Benim 21 yıllık hizmetin nedeniyle bana emekli ikramiyesi ödenmesi gerektiğini biliyorum. Emeklilik başvurumdan vaz geçip Temmuz ayında emekli olsam alacağım ikramiye daha yüksek olur mu? Benim emeklilikten vaz geçmem mümkün mü? Serhat Y.

Cevap: Emeklilik hakkı talebe bağlı haklardandır. Bu nedenle sigortalı SGK’ya  yazılı olarak emekli maaşı bağlanması için emeklilik müracaatı yapılmadığı sürece emekli maaşı bağlanmaz. Mevcut uygulamaya göre emeklilik talebinde bulunan sigortalıya henüz maaş bağlanmamış yani SGK’da görevli memur maaşı bilgisayara girip müdürü de maaşın onayını yapmamışsa emeklilik talebinden vaz geçmek mümkün. Ancak maaş memur tarafından bilgisayara girilmişse bunu müdürü de onaylamışsa maaştan vaz geçmek mümkün değil. Süreyi kaçırmamışsanız emeklilikten vaz geçmeniz ve Temmuz ayı emeklisi olmanız halinde size ödenecek ikramiye yaklaşık olarak yüzde 20 daha fazla olacaktır. Emeklilikten vazgeçmekle kaybedilen iki maaşın çık üzerinde fazladan emekli ikramiyesi alacağınızı söyleyebilirim.

Ölüm aylığı bağlanma şartları

Soru: Ölüm aylığı nedir, kimler, nasıl ve hangi şartlarla ölüm aylığından yararlanır? Köy Muhtarı Ahmet S.

Cevap: Ölüm aylığı 5510 sayılı Kanunda ölüm sigorta kolunda düzenlemiş olan bir sosyal sigorta ödemesidir. 5510 sayılı Kanuna göre, sigortalının ölümü halinde ölen emekli ise almakta olduğu aylığı, emekli değilse ölen SSK sigortalısı ise borçlanma hariç en az 5 yıl sigortalılık süresi ve 900 gün prim ödeme şartını sağlaması halinde 7200 güne ait aylık bağlama oranı üzerinden hesaplanacak olan ölüm aylığı tutarı ölenin hak sahiplerine hisseleri oranında ödenir. Bağ-Kur sigortalısı iken ölenler için aranan prim ödeme gün sayısı ise 1800 gündür ve bunların hak sahiplerine de 9000 güne ait aylık bağlama oranı üzerinden ölüm aylığı hesaplanır. 5510 sayılı Kanuna göre; sigortalının dul kalana eşi, 18 yaşını, orta öğrenim görüyorsa 20 yaşını, yükseköğrenim görüyorsa 25 yaşını tamamlamamış erkek çocukları, evlenmemesi, boşanması veya dul kalmış olması şartıyla kız çocukları, evli olup olmadığına bakılmaksızın sigortalı çalışması bulunmayan ve/veya emekli maaşı olmayan malul çocukları ölüm aylığı almaya hak kazanır. Yine emekli maaşı bulunmayan, kişi başına düşen geliri net asgari ücreti geçmeyen anne ve baba da ölen çocuğundan ölüm aylığı almaya hak kazanır. Eş ve çocuğa aylık bağlanmış ve artan hisse kalmamış ise anne ve babaya aylık bağlanabilmesi için 65 yaşından büyük olması gerekir. Dul eşin ölüm aylığı hissesi yüzde 50’dir. Ancak aylık olan çocuk yoksa ve dul eşin sigortalı çalışması bulunmuyor veya emekli maaşı almıyorsa hissesi yüzde 75’dir. Çocukların hissesi yüzde 25’dir. Ancak aylı alan eş yoksa çocukların hissesi yüzde 50’dir. Yine annesiz ve babasız olan çocukların da hissesi yüzde 50’dir. Anne ve babanın hissesi toplamda yüzde 25’dir. Her ikisine aylık bağlanırsa hisse yüzde 12,50 oranında olmaktadır. 

Hisse değişmese de aylık tutarı değişebilir

Soru: Ben ve iki çocuğum ölen eşimden dolayı Bağ-Kur ölüm aylığı alıyoruz. Oğlum yetim maaşı alma yaşını ve lise öğrenimini tamamladı ve bu ay yetim aylığı kesildi. Aylıktan çıkan çocuğumun hissesi bana ve aylık alan kızıma geçer mi?  Zübeyde N.

Cevap: Dul eşin ölüm aylık hissesi, ölen emekli ise almakta olduğu maaşın, emekli değilse hesaplanacak ölüm aylığının yüzde 50’sidir. Aylık bağlanmış çocuğu bulunmayan dul eş, emekli olmaması veya sigortalı çalışmaması koşuluyla yüzde 75 oranında aylık alır. Dul eş dışında ölüm aylığı alan iki çocuk varsa çocuğun biri aylıktan çıksa bile dul eşin ve aylık alan diğer çocuğun aylık hissesi değişmez. Ancak ölüm aylıklarında bir alt sınır maaş uygulaması olduğu gibi Bağ-Kur maaşlarında ayrıca Sosyal Destek Ödemesi dediğimiz uygulama söz konusu. Gerçek ölüm aylığı için hisse değişmezken Sosyal Destek Ödemesi için hisse değişir. Çünkü bu ödemenin tamamı eş ve çocuklara dağıtılır. Buna bağlı olarak da ölüm aylığı artabilir. Özetle, aylık hisseniz değişmeyecek ancak sizin ve diğer aylık alan çocuğun aylığı artabilecek.

Mirasın reddi SGK ölüm aylığı almaya engel olmaz

Soru: Benim dayım geçen ay vefat etti. Dayımın işlerin bozulduğu için bir yıldır ciddi borçları birikti. Yengem ve yeğenlerim ödemek istese de bu borçları ödeyemez. Yengem ve yeğenlerim mirası reddi yapsa dayımdan bağlanacak Bağ-Kur ölüm aylığına bir halel gelir mi?  Nami F.

Cevap: Sosyal sigorta haklarından birisi de ölüm aylığıdır. Ölüm aylığı vazgeçilemeyen ve bir başkasına da devredilemeyen haklardandır. Yani ölüm aylığı alma hakkı bulunan kişi ben ölüm aylığı istemiyorum dese bile isteğine uyularak bu haktan mahrum bırakılmaz.  Bu nedenle mirasın reddedilmesi de ölüm aylığı almaya engel bir husus değildir. Daha açık bir ifade ile dayınızın ölümü nedeniyle yengenizin ve yeğenlerinizin mirası reddetmesi dul-yetim aylığı bağlanmasına engel olmayacak. Mirası reddedilse de reddedilmese de SGK’ya yazılı olarak dul-yetim aylığı için müracaatta bulunulma halinde ölüm aylığı bağlanacak.

Bağ-Kur tescili bulunmayan geriye dönük Bağ-Kur hizmeti alamaz

Soru: Eşimin adına 1990-1996 yıllarında vergi açılışı yaptırmış sonra işyerini ben devralmıştım. Eşim için hiç esnaf Bağ-Kur primi yatırmadık. Bu döneme ait primleri yasadan yararlanarak prim borçlarının geçmişe dönük biçimde ödeyip hizmet kazanmamız mümkün mü? Şamil H.

Cevap: Geçmişte ticari faaliyeti olan ancak Bağ-Kur’a kayıt ve tescil yaptırmamış olanların geriye doğru tescil yaptırarak prim ödeyip hizmet kazanması mümkün değil. Ancak Bağ-Kur kaydını yaptırıp Bağ-Kur sicil numarası almış olanların borç nedeniyle silinmiş olan hizmetlerine ilişkin primlerini ödemesi ve hizmet kazanması mümkün. Eşiniz için geçmişte 4.10.2000 tarihine kadar Bağ-Kur kaydı yaptırmamış iseniz primini ödeyerek hizmet kazanmanız mümkün olmayacak.