Sosyal Güvenlik Uzmanı Murat Özdamar sizlerden gelen sorulara cevap veriyor. İşte bu hafta sizlerden gelen sorular ve Özdamar’ın cevapları:

EYT’liye düşük maaş bağlanmaz

Soru: Aynı kurumda çalışmış ve EYT ile emekli olmuş birisi hem sene hem prim günü az olmasına rağmen benden fazla aylık alıyor. Bunun nedeni nedir? Fikret T.

Cevap: 3 Mart 2023 tarihinde yürürlüğe giren ve kamuoyunda EYT yasası olarak isimlendirilen kanun gereği ilk defa 8 Eylül 1999 tarihinden önce sigortalı olanlar, emeklilikte yaşa tabi olmadan yani bir yaş doldurmayı beklemeden emekli olabiliyor. EYT Kanunu, sadece yaş ile ilgili düzenleme öngördü. Dolayısıyla emekli maaş hesabı yönüyle, bir kimsenin eski Kanunda aranan yaşı tamamlayıp emekli olması ile yaşı tamamlamadan EYT yasası gereği emekli olması arasında bir fark yok. Yani EYT emeklisi, normal emekliden daha düşük emekli maaşı almaz. Aynı emekli maaşını alır. Emekli maaşının yüksekliği sadece prim gününün fazlalığı değil aynı zamanda prim matrahının yüksekliği ile de ilişkili. Prim günü az ama prim matrahı yüksekten yatan kişi prim günü fazla ama prim matrahı düşük birisinden daha yüksek emekli maaşı alabilir. Ayrıca emekli maaşı, emekli olunan yıla göre de farklı olur. Emeklinin maaşı enflasyon kadar artarken daha sonra emekli olanın maaşına büyüme hızından pay eklenir. Bu nedenle sonra emekli olan, önce emekli olana göre bir miktar daha yüksek maaş alabilir. Örneğin; en düşük matrah ile 1999 yılında 5000 gün emekli olanın şu anki maaşı 11.368 TL. Oysa bu sigortalı aynı günlerle bugün emekli olsa bağlanacak maaş 15.792 TL olurdu. Bu fark büyümeden pay almakla ilgili.

Meslekten ileri gelen hastalıklar meslek hastalığı sayılır

Soru: Ben 2011 yılından beri hipertansiyon hastasıyım. İşyerinde stresten dolayı bu hastalık nüksetti. 2023 yılında emekli oldum. Şimdi dava açma hakkım var mıdır? Rumuz: Emekli.

Cevap: Meslek hastalığı hali 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunun 14’üncü maddesinde düzenlenmiştir. Kanundaki düzenlemeye göre; Meslek hastalığı, sigortalının çalıştığı veya yaptığı işin niteliğinden dolayı tekrarlanan bir sebeple veya işin yürütüm şartları yüzünden uğradığı geçici veya sürekli hastalık, bedensel veya ruhsal engellilik halleridir. Dikkat edilirse meslek hastalığı, yapılan meslekten ileri gelen hastalıklardır. Örneğin; maden işyerinde çalışanın akciğer hastalığı olan pnomokonyoz olması veya gürültülü işyerinde çalışanın işitme kaybı yaşaması gibi. Stresten kaynaklı hipertansiyon bir meslek hastalığı değildir. Bu nedenle işverenden çalışma gücü kaybından doğan maddi tazminat talep etme hakkınız bulunmuyor.

Görünmeyen hizmetler için belge sunmak gerekir

Soru: Ben de 1978 yılında Ankara Anafartalar adliyesinde işe başladım. Daha sonra yurt dışına çıktım. Şimdi bu 1978 yılında Anafartalar Adliyesinde çalıştığımın evraklarını bulamıyorum. Cimer’e, SSK’ya başvurmadığım yer kalmadı. Cevap da alamıyorum. Bunun için ne yapabilirim? Faruk T.

Cevap: Geçmiş yıllarda TC kimlik numarası uygulaması olmadığından işçi olanlar SSK sicil numarası ile memur olanlar ise Emekli Sandık Sicil numarası ile tescil edilirdi. Eğer memur olarak bir görevde bulunmuş iseniz öncelikle çalıştığınız Kurumdan hizmet belgesi aldıktan sonra SGK’ya başvurmanız halinde Emekli Sandık hizmetleriniz SGK tescil kütüğüne işlenir. İşçi olarak çalışmış iseniz, biliyorsanız işyerinin SSK işyeri sicil numarası ile bilmiyorsanız vergi numarası ve işveren unvanı ile SGK’ya başvuru yapmanız halinde, işverenin SGK’ya verdiği bordrolar incelenir. İşverence adınıza prim ödenmiş ise SSH hizmetleriniz SGK tescil kütüğüne işlenir.

En düşük aylık ödeme uygulaması var

Soru: Ben geçen yıl Mart ayında 5600 gün prim üzerinden SSK emeklisi oldum. Temmuz ayında yatan emekli maaşım 10.008 TL. Benim ağır engelli bir erkek çocuğum var. Bana engelli bakım parası ödenir mi? Ben öldüğüm zaman engelli oğluma maaşımın yüzde kaçı bağlanır? Asiye G.

Cevap: Başkasının bakımına muhtaç engelliye evde bakım ücreti ödemesi yapılır. Ancak bu ödeme için gelir şartı var. Aynı evde yaşayan kişilerin gelirleri toplanarak kişi sayısına bölününce ortalama gelir net asgari ücretin üçte ikisinden az yani 11.334 TL tutarın altında olursa evde bakım ödemesi yapılır. Buna göre siz ve çocuğunuz iki kişi olarak yaşıyorsanız emekli maaşı dışında geliriniz yoksa veya geliriniz olsa bile emekli maaşı ile birlikte 22.668 TL altında kalıyorsa kişi başına düşen 11.334 TL altında kalacağından evde bakım parası alma hakkınız oluşur. Eğer üç kişi iseniz geliriniz toplamının 34.002 TL tutardan az olması gerekiyor. Evde bakım maaşı ödemesi için Aile Çalışma ve Sosyal Hizmetler İl Müdürlüğüne başvuru yapmanız gerekir. Ölüm aylığı hissesi aylık alan eş yoksa tek çocuk için yüzde 50 oranındadır. Ancak ölüm aylıklarında bir de en düşük aylık uygulaması var. Verdiğiniz bilgilere göre 2000 yılından önce sigortalılığınız var. 2000 yılında önce sigortalı olanlar için tek bir kişiye bağlanacak aylık, emekli aylığını geçmemek üzere ek ödeme dahil 9.484 TL. Sizin emekli maaşınız 9484 TL tutarız üzerinde olduğuna göre ölümünüz halinde malul çocuğunuza bağlanacak aylık size ödenen aylığın yaklaşık olarak yüzde 95’ine denk geliyor.

Raporu ‘süreli’ emekliler, raporunu yenilemeli

Soru: Ben vergi indirim belgesi ile bir yıl önce emekli oldum. Rapor sürem nisan ayında doldu, ancak henüz raporu yenilemedim. Şimdi rapor alsam kaybım olur mu? İlyas U.

Cevap: Sağlık kurulu raporları süreli verilebiliyor. Bu durumda sürenin bitmesiyle emekli aylığı durduruluyor. Bu durumda Sosyal Güvenlik Kurumuna üç ay öncesinden giderek hastane sevkini yaptırmak ve sevk olunan hastaneden heyet raporu çıkartmak gerekiyor. Eğer raporun bittiği tarihten itibaren üç ay içinde yeni rapor çıkarılırsa emekli maaşı geriye doğru açılır ve bir kayıp yaşanmaz. Ancak üç ay geçtikten sonra rapor alınması halinde emekli maaşı yeni rapor tarihinden itibaren yani ileriye doğru bağlanır. Kayıp yaşamamak adına üç aylık süreyi geçirmeyin.